Czym jest rekompensata za pracę w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze? Jakie warunki należy spełniać?

Jak wskazuje art. 2 pkt. 5 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata stanowi odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Natomiast, na podstawie art. 21 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat, lecz „przeszedł” na „zwykłą” emeryturę.

Ile wynosi rekompensata za pracę w warunkach szkodliwych?

Zastanawiasz się czy warto starać się o prawo do rekompensaty za pracę w warunkach szczególnych? Ile możesz zyskać? W jakiej formie otrzymasz dodatek do emerytury? Czy rekompensata jest jednorazowa? Istotny jest fakt, iż rekompensata nie jest wypłacana ubezpieczonemu, lecz stanowi dodatek do kapitału początkowego ustalanego na zasadach przewidzianych w art. 173 i 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Oznacza to, iż przyznanie rekompensaty powoduje powiększenie wartości kapitału początkowego ubezpieczonego i w konsekwencji wpływa na podwyższenie wysokości jego emerytury. Większość z dotychczas wypłacanych rekompensat wynosi 300 – 400 zł.

Wobec powyższego niewątpliwie warto starać się o prawo do ich uzyskania. Świadczenie emerytalne może być bowiem wyższe nawet o 400 zł. Jeżeli jesteś ciekaw o ile wzrosła by Twoja emerytura możesz samodzielnie obliczyć dodatek do emerytury za pracę w warunkach szkodliwych za pomocą kalkulatora umieszczonego na portalu emerytura-pomostowa.pl: Obliczanie kapitału początkowego i rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Warto starać się o prawo do rekompensaty za pracę w warunkach szczególnych. Świadczenie emerytalne może być wyższe nawet o 400 zł

Chcesz podjąć starania o rekompensatę z ZUS, w formie dodatku do kapitału początkowego? Uważasz, że masz prawo do uzyskania wyższej emerytury?

Warunkami są:

1. osiągnięcie powszechnego wieku emerytalnego,
2. utrata możliwości przejścia na tzw. wcześniejszą emeryturę w związku z wygaśnięciem po 31 grudnia 2008 r. – w stosunku do ubezpieczonych urodzonych po 3 grudnia 1948 r. a przed 1 stycznia 1969 r. – podstawy prawnej przewidującej takie uprawnienie,
3. niespełnienie warunków uprawniających do emerytury pomostowej,
4. posiadanie co najmniej 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,
5. nieuzyskanie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS – czyli w „normalnym wieku”.

Wobec powyżej wymienionych warunków do nabycia dodatku do emerytury za pracę w warunkach szkodliwych, w praktyce, największą trudność naszym klientom sprawia, poniekąd podstawowy warunek uzyskania rekompensaty, jakim jest ustalenie, że ubezpieczony pracował przez co najmniej 15 lat w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

To jest, wykonywał taką pracę, która powoduje szybszą utratę zdolności do zarobkowania z uwagi na szczególne warunki lub szczególny charakter, a zatem umożliwiającą zakwalifikowanie jej pod którąś z pozycji wymienionych w wykazie A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz. 43 ze zm.)

Pamiętać należy również, iż o możliwości wystąpienia warunków szczególnych decyduje praca faktycznie wykonywana, nie zaś nazwa stanowiska ujęta w świadectwie pacy, która może nie oddawać rodzaju i charakteru pracy rzeczywiście świadczonej. Tak też podnosił Sąd Najwyższy w wyroku z 8 czerwca 2011 r. (I UK 393/10). Ponadto, nie jest istotne, czy ta praca była świadczona w tzw. sektorze państwowym czy prywatnym. Znaczące jest natomiast, aby praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy (§ 2 ust. 1 ww. rozporządzenia).

O możliwości wystąpienia warunków szczególnych decyduje praca faktycznie wykonywana, nie zaś nazwa stanowiska ujęta w świadectwie pacy

Emerytura na zasadach ogólnych a rekompensata za pracę w warunkach szczególnych

Wśród opisanych już na początku wpisu warunków przyznania dodatku do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych można dostrzec, iż rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS na co wskazuje art. 21 ust. 2 ustawy. Niemniej jednak w orzecznictwie precyzuje się, że jedynie nabycie prawa do wcześniejszej emerytury stanowi przesłankę negatywną przyznania prawa do rekompensaty. Natomiast uzyskanie prawa do emerytury na zasadach ogólnych nie wpływa w żaden sposób na uprawnienia do rekompensaty. Tak też wskazywał Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z 17 grudnia 2015 r. (III AUa 717/15).

Wobec tego, prawa do rekompensaty nie pozbawia fakt, iż ubezpieczony nabył już uprawnienie do emerytury z FUS w podstawowym wieku emerytalnym. Bowiem skoro zgodnie z art. 23 ustawy rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, a w myśl art. 173 ustawy emerytalnej kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r., za których były opłacane składki na ubezpieczenia społeczne przed 1 stycznia 1999 r., to warunek sformułowany w art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnieciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczonej według formuły zdefiniowanego świadczenia. Podobnie wskazywał Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z 14 grudnia 2015 r. (III AUa 1070/15).

Zatem, jeżeli legitymujesz się 15 letnim stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze oraz nie spełniałeś warunków do przyznania emerytury pomostowej, bez względu na to czy uzyskałeś prawo do emerytury na zasadach ogólnych przysługuje Ci rekompensata stanowiąca dodatek do emerytury za pracę w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Pamiętaj jednak, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych ustala rekompensatę z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze nie wcześniej niż przy obliczaniu emerytury przysługującej po ukończeniu wieku emerytalnego. Bowiem z doświadczenia Kancelarii Radcy Prawnego Daniel Paul wynika, iż większość osób w przyszłości uprawnionych do rekompensaty popełnia ten sam błąd i składa o nią wniosek przed ukończeniem wieku emerytalnego. Skutkuje to wydaniem przez ZUS decyzji o odmowie przyznania rekompensaty.

Podstawa prawna:

• ustawa z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 164),
• ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1251),
• Rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz. 43 ze zm.),
• wykaz A, stanowiący załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz. 43 ze zm.)