Separacja sądowa - co to jest?
W przypadku, gdy małżeństwo nie funkcjonuje prawidłowo, małżonkowie mogą wystąpić do sądu o orzeczenie separacji. Wynikać to może z zaprzestania wykonywania przez małżonków wzajemnych obowiązków, co może przejawiać się zaprzestaniem udzielania sobie pomocy, współpracy dla dobra rodziny oraz zaniechaniem prowadzenia wspólnie gospodarstwa domowego.
Czym się różni separacja od rozwodu
Elementem, który odróżnia separację od rozwodu, będącego definitywnym zakończeniem małżeństwa, jest występowanie możliwości odbudowy małżeństwa. Orzeczenie separacji przez Sąd daje małżonkom czas do namysłu i przemyślenia sytuacji, w której się znaleźli. Zwłaszcza dla osób, które nie są jeszcze pewne, co do ostatecznego i finalnego zakończenia związku małżeńskiego.
Sprawa o separację - przykład z wokandy sądowej
W ostatnim czasie, radcowie prawni z Kancelarii Radcy Prawnego Daniel Paul reprezentowali klientkę w sprawie o separację przed Sądem Okręgowym w Lublinie. Stan faktyczny sprawy, przedstawia się następująco, strony trwają w związku małżeńskim od dziesięciu lat. Posiadają dwójkę dzieci. Powodem złożenia pozwu o separację było nadużywanie alkoholu przez pozwanego, który nie interesował się losem współmałżonki ani dzieci. Z wywiadu kuratora znajdującego się w aktach wymienionej sprawy wynika, iż utrzymywał on jedynie sporadyczny kontakt z dziećmi. Klientka Kancelarii udzielała mężowi pomocy w rozwiązywaniu problemów, motywowała do podjęcia leczenia odwykowego, którego pozwany ostatecznie się nie podjął. Sąd podkreślił, że separacja stron ma charakter trwały – strony nie mają zamiaru porozumienia się, 
deklarują wzajemną niechęć. Nastąpił zupełny rozkład pożycia między małżonkami, rozumianego jako rozpad więzi fizycznej, duchowej i gospodarczej. Orzekając separację sąd rozstrzygał o władzy rodzicielskiej nad wspólnymi małoletnim dziećmi obojga małżonków i kontaktach rodziców z dziećmi.
Kiedy możesz żądać separacji i jakie są jej skutki?
Podstawą orzeczenia separacji jest zupełny rozkład pożycia. Oznacza on potwierdzenie zerwania faktycznych więzi małżeńskich. Dlatego małżonkowie separowani nie mają obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli, bowiem w miejsce tego obowiązku może być ustanowiony obowiązek alimentacyjny, tj. obowiązek dostarczania środków utrzymania (art. 60 § 1 k.r.o.) bądź obowiązek zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego (art. 60 § 2 k.r.o.), tak jak się to ma w przypadku małżonków rozwiedzionych.
Orzeczenie separacji - rozdzielność majątkowa i wyłączenie od dziedziczenia
Ponadto orzeczenie separacji powoduje powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej. Od momentu orzeczenia każdy z małżonków dysponuje swoim majątkiem oddzielnie. Kolejną istotną rzeczą jest wyłączenie od dziedziczenia. Małżonkowie od chwili uprawomocnienia się orzeczenia wprowadzającego separację nie dziedziczą po sobie chyba, że wcześniej został sporządzony już testament, który to uwzględnia. Mimo orzeczenia separacji małżeństwo formalnie trwa nadal, z czym związany jest brak możliwości zawarcia ponownego małżeństwa przez małżonka pozostającego w separacji. Zarazem zgodnie przepisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego „orzeczenie separacji ma skutki takie jak rozwiązanie małżeństwa przez rozwód, chyba że ustawa stanowi inaczej”.
Mimo orzeczenia separacji małżeństwo formalnie trwa nadal, z czym związany jest brak możliwości zawarcia ponownego małżeństwa przez małżonka pozostającego w separacji.
W odróżnieniu od rozwodu – nie rozwiązuje owego związku małżeńskiego. W razie orzeczenia separacji małżonek nie jest stanu wolnego, nie może zawrzeć nowego związku małżeńskiego. Nie może także zmienić nazwiska i wrócić do tego, które nosił przed ślubem. Możliwość ta bywa szczególnie istotna dla kobiet, które niekiedy pragną powrócić do nazwiska panieńskiego. Po rozwodzie powrót do poprzedniego nazwiska następuje poprzez oświadczenie złożone Kierownikowi Urzędu Stanu Cywilnego w terminie 3 miesięcy od daty uprawomocnienia się wyroku rozwodowego. Ustawodawca nie określił żadnego limitu czasowego dla separacji. Oznacza to, że może ona trwać zarówno kilka miesięcy, jak i kilka lat. W każdym momencie można żądać zniesienia separacji przez sąd. W praktyce jednak małżonkowie żyjący w separacji po pewnym czasie podejmują decyzję o powrocie do siebie albo o definitywnym rozstaniu, czyli o rozwodzie.
