Praca w warunkach szczególnych - stanowisko łączone introligatora przemysłowego i magazyniera

Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił klientce Kancelarii Radcy Prawnego Daniel Paul prawa do wcześniejszej emerytury, przyznawanej na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. poz. 1270 tekst jednolity ze zmianami) w związku z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. 1983 Nr 8, poz. 43).

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że nasza klientka nieudowodniła co najmniej 15-letniego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. ZUS nie uwzględnił okresu zatrudnienia na stanowisku introligator przemysłowy i magazynier (stanowisko łączone), ponieważ w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach wymienione są dwa stanowiska pracy: introligator przemysłowy i magazynier, bez podania okresów, w jakich klientka Kancelarii pracowała na danych stanowiskach oraz czy praca na danym stanowisku była wykonywana w pełnym wymiarze czasu pracy. Ponadto organ rentowy podniósł, że stanowisko „magazynier” nie jest zgodne ze stanowiskiem pracy wskazanym w przepisach resortowych, na które powołał się pracodawca.

Stan faktyczny sprawy o przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury

ZUS odmawiając klientce kancelarii prawa do wcześniejszej emerytury z powodu nieudowodnienia okresu 15 lat pracy w warunkach szczególnych uwzględnił 20 lat, 2 miesiące i 21 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 12 lat, 8 miesięcy i 20 dni do pracy w warunkach szczególnych bez uznania okresu zatrudnienia, w którym to powierzono jej stanowisko łączone introligatora przemysłowego i magazyniera, który łącznie z okresem uznanym przez ZUS dałby powyżej 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Istotnym w sprawie naszej klientki był fakt, iż oprócz czynności introligatorskich, stanowiących podstawę jej pracy w spornym okresie, miała za zadanie prowadzenie magazynu, którego była jedynym pracownikiem. Introligatornia i magazyn mieściły się w jednym budynku. W introligatorni były maszyny introligatorskie i drukarskie, topograficzne oraz zecernia, zaś obok w oddzielnym pomieszczeniu był magazyn ze środkami chemicznymi i w oddzielnym pomieszczeniu magazyn z papierem. Magazyny były zamykane na klucz, nie posiadały profesjonalnej wentylacji. W ramach czynności magazyniera nasza klientka ewidencjonowała przychody i rozchody towarów z magazynu, wypełniając kartoteki magazynowe.

Wpisywała dostawy towaru na kartoteki w zależności od ilości dostaw, z których większe przyjeżdżały na magazyn raz w miesiącu. Wypełnienie kartoteki, w czasie przyjęcia towaru, zajmowało naszej klientce wówczas około jednej godziny lub czasami więcej, w zależności od rodzaju dostawy. Dostawy do magazynu miały miejsce 2 do 3 razy w miesiącu. Nasza klientka wydawała także z magazynów papier dla drukarzy. Wydawanie papieru odbywało się nieregularnie, czasami codziennie, a czasami raz na trzy dni i zajmowało jej maksymalnie 15 minut dziennie.

Magazyn chemiczny natomiast obejmował zapas środków drukarskich w postaci farb drukarskich, zmywaczy, rozpuszczalników, klejów i innych odczynników chemicznych do produkcji na kopiarkach, magazynowanych w 20-litrowych pojemnikach, a także zapas ołowianych sztabek do linotypów. Nasza klientka, wydając środki chemiczne, przelewała żądaną ilość z dużego pojemnika magazynowego do mniejszego naczynia.

Ubezpieczona przez jedną godzinę raz w miesiącu dokonywała rozliczenia stanów magazynowych. W związku z powyższym praca naszej klientki w przeważającej większości polegała na wykonywaniu obowiązków introligatorskich, a obowiązki związane ze sporządzaniem raportów, wydawaniem papieru z magazynów i innych czynności związanych z powierzonymi obowiązkami magazyniera.

Znaczenie świadectwa pracy w warunkach szczególnych

Natomiast oceniając dokument świadectwo pracy w szczególnych warunkach należy podnieść, iż zgodnie z utrwalonym orzecznictwem świadectwo pracy nie jest dokumentem urzędowym i w postępowaniu sądowym jest traktowane jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2009 roku, I UK 24/09, Legalis nr 265766). Z tego względu pracownik może za pomocą innych środków dowodowych wykazywać okoliczności wykonywania pracy w warunkach szczególnych. W postępowaniu sądowym treść świadectwa pracy nie jest wiążąca i ubezpieczony może dowodzić innymi środkami fakt wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

W postępowaniu sądowym treść świadectwa pracy nie jest wiążąca i ubezpieczony może dowodzić innymi środkami fakt wykonywania pracy w szczególnych warunkach

Podstawy prawne w sprawie o prawo do wcześniejszej emerytury

Zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2018, poz. 1270, tekst jednolity ze zmianami, zwana dalej ustawą emerytalną) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat – dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27. Emerytura taka przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Ponadto zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. 1983, nr 8, poz. 43, tekst jednolity ze zmianami) okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Według § 3 cytowanego rozporządzenia za okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia.

Natomiast § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1. osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,
2. ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Które czynności Sąd zaliczył do pracy w warunkach szczególnych?

Sąd uznał, iż klientka Kancelarii wykonywała w spornym okresie prace introligatora przemysłowego, wskazane w wykazie A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, w dziale XI. W przemyśle poligraficznym, pod poz. 5. Bezpośrednia obsługa maszyn i urządzeń do składania (łamania) arkuszy papieru, krajania papieru i wyrobów poligraficznych oraz do oprawy wyrobów poligraficznych w drukarniach.

Przez pryzmat uregulowania prawnego, które stanowi, iż praca ta winna być wykonywana stale i w pełnym wymiarze uznał, iż należy z w/w okresu wyłączyć łącznie 4 miesiące i 12 dni. Bowiem, czynności związane z powierzeniem ubezpieczonej w spornym okresie prowadzenia magazynu, które nie mogą podlegać zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych, winny ulec odliczeniu w wymiarze czasu ich wykonywania.

Tak też, prace związane z przyjęciem towaru w ramach dostaw na magazyn jakie zgodnie z ustalonym stanem faktycznym zajmowały klientce Kancelarii 2-3 dzień w miesiącu, tj. 99 dni w spornym okresie (okres sporny to 33 miesiące x 3 dni stanowi 99 dni ). Czynności związane z rozliczanie kartotek, wykonywane na koniec miesiąca przez ok. godzinę dziennie raz w miesiącu skutkują koniecznością odliczenia jednego dnia w każdym miesiącu tj. kolejne 33 dni w całym spornym okresie.

Natomiast względem czynności związanych z magazynowaniem i wydawaniem środków chemicznych uznał, iż nie mogą stanowić podstawy o wyłączeniu tego okresu z pracy w szczególnych warunkach. Istota tych środków chemicznych stanowiących środki toksyczne, żrące, rodzaj wykonywanych prac jak np. przelewanie substancji chemicznych celem ich wybadania uzasadnia ich zakwalifikowanie jako pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu wykazu A Dział IV Chemia poz. 40 stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

Do okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych zaliczane są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy

Natomiast wydawanie papieru zajmujące 15 minut co kilka dni nie wpływa istotnie na ocenę charakteru pracy naszej klientki w szczególnych warunkach. Rozmiar czasowy tej dodatkowej czynności jest nieznaczny.

Stanowisko Sądu - zmiana zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do emerytury wcześniejszej

Podsumowując, Sąd uznał, iż klientka Kancelarii udowodniła łączny okres 2 lat, 4 miesięcy i 18 dni pracy w warunkach szczególnych, jako że z okresu spornego stanowiącego 2 lata 9 miesięcy należało odjąć 4 miesiące 12 dni. Doliczając do tego uwzględniony przez organ rentowy okres 12 lat, 8 miesięcy i 20 dni Sąd ustalił, że ubezpieczona legitymuje się okresem pracy w warunkach szczególnych w wymiarze koniecznych 15 lat. Tym samym spełnia wszystkie przesłanki do przyznania emerytury wcześniejszej, w związku z czym Sąd zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że ustalił prawo do wcześniejszej emerytury klientce Kancelarii. Wyrok z przedstawianej sprawy zamieszczaliśmy w dziale Wygrane sprawy w temacie: Wyrok zmieniający zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i przyznający prawo do wcześniejszej emerytury.