Prawo do odprawy dla odwołanego Sekretarza Gminy

Do naszej Kancelarii jakiś czas temu trafiła niezwykle ciekawa sprawa, którą udało nam się zakończyć na korzyść Pracownika - naszej Klientki.

Otóż, w okresie korzystania z urlopu rodzicielskiego przez naszą Klientkę, zajmującą stanowisko Sekretarza Gminy, została podjęta uchwała Rady Gminy o odwołaniu jej ze stanowiska.

Jak wskazuje art. 70 § 1 Kodeksu pracy Pracownik zatrudniony na podstawie powołania może być w każdym czasie - niezwłocznie lub w określonym terminie - odwołany ze stanowiska przez organ, który go powołał, zgodnie zaś z art. 72 § 1 Kodeksu pracy jeżeli odwołanie nastąpiło w okresie usprawiedliwionej nieobecności w pracy, bieg wypowiedzenia rozpoczyna się po upływie tego okresu. Idąc dalej, jak wynika z uchwały Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2007 r., sygn. akt III PZP 6/06 w oświadczeniu woli pracodawcy o odwołaniu pracownika, które jest równoznaczne z wypowiedzeniem umowy o pracę, zbędne jest wskazanie przyczyny uzasadniającej rozwiązanie stosunku pracy.

Znaczenie podania przyczyny wypowiedzenia dla ustalenia prawa do odprawy pieniężnej

Podanie przyczyny wypowiedzenia ma niezwykle istotne znaczenie. Stanowi ono bowiem nie tylko wyjaśnienie Pracownikowi przesłanek, zgodnie z którymi Pracodawca zamierza zakończyć stosunek zatrudnienia, ale również może spowodować powstanie po stronie Pracownika prawa do pewnych świadczeń.

Jak wynika z treści art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (tzw. „ustawa o zwolnieniach grupowych”), przepisy ustawy stosuje się w razie konieczności rozwiązania przez Pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 Pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących Pracowników, jeżeli zwolnienia te dotyczą określonej liczby osób.

Przepis art. 10 ust. 1 tej ustawy stanowi natomiast, iż odprawa pieniężna przysługuje także Pracownikowi, z którym rozwiązano stosunek pracy, w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, jeżeli przyczyny te stanowią wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy lub jego rozwiązanie na mocy porozumienia stron, a zwolnienia w okresie nieprzekraczającym 30 dni obejmują mniejszą liczbę pracowników niż określona w art. 1.

Prawo do świadczenia w postaci odprawy na podstawie art. 8 tej ustawy nabywa zatem Pracownik, z którym rozwiązano stosunek pracy z przyczyn niedotyczących Pracownika, jeżeli przyczyny te były wyłącznym powodem rozwiązania stosunku pracy.

Skoro jednak Pracodawca nie ma obowiązku podawania przyczyny wypowiedzenia stosunku pracy, jak w stanie faktycznym opisywanej sprawy, to w jaki sposób ustalić, czy Pracownik będzie miał prawo do odprawy?

Uwaga!

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników Pracownikowi, w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości:

1. jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata;
2. dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy od 2 do 8 lat;
3. trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy ponad 8 lat.

W jaki sposób ustalić czy Pracownik będzie miał prawo do odprawy?

Odpowiedzi na tak postawione pytanie udzielił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 stycznia 2017 r. II PK 334/15, gdzie zwrócił uwagę, iż ciężar dowodu w zakresie wykazania, że nieujawnione przyczyny rozwiązania przez pracodawcę stosunku pracy dotyczą osoby pracownika (co wyłącza nabycie prawa do odprawy), może w niektórych okolicznościach obciążać pracodawcę (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 30 września 2009 r., II PK 84/09, LEX nr 571961; z dnia 2 lutego 2010 r., II PK 184/09, OSNP 2011 nr 13 - 14, poz. 180 i z dnia 3 sierpnia 2012 r., I PK 61/12, OSNP 2013 nr 17 - 18, poz. 199). Należy więc uznać, że pracownikowi przysługuje odprawa pieniężna, gdy nie zostaną w ogóle ustalone (jakiekolwiek) przyczyny wypowiedzenia umowy dokonanego przez pracodawcę oraz gdy się okaże, iż ujawnione przyczyny takiego wypowiedzenia nie pozostawały w związku ze stosunkiem pracy, chyba że pracodawca udowodni, iż przyczyną wypowiedzenia były okoliczności dotyczące pracownika (art. 10 ust. 1 w związku z art. 8 ustawy z dnia 13 marca 2003 r.).

Stan faktyczny analizowanej sprawy o prawo do odprawy

W postępowaniu dowodowym przeprowadzonym w analizowanej sprawie ujawniły się okoliczności, zgodnie z którymi powodem rozwiązania stosunku pracy nie była absencja powódki, ale potrzeba Pracodawcy zapewnienia obecności Skarbnika Gminy w urzędzie i powołania na to stanowisko innej osoby.

Pomimo bowiem, że nasza Klientka korzystała z uprawnień przewidzianych przez prawo, Pracodawca upatrywał w jej nieobecności istotnych utrudnień w zakresie prowadzenia polityki finansowej i nadzoru nad realizacją swojego budżetu. Co więcej, jak wynikało z zeznań przedstawiciela Pracodawcy, był on bardzo zadowolony z pracy świadczonej przez powódkę i mimo zamiaru odwołania jej z funkcji Sekretarza Gminy chciał nadal, choć na innych zasadach, zatrudniać naszą Klientkę.

Usprawiedliwiona nieobecność Pracownika spowodowała zatem podjęcie przez Pracodawcę kroków nakierowanych na znalezienie zastępstwa, nie była jednak przyczyną odwołania powódki. W tym wypadku zatem przekonaliśmy Sąd, że to nie nieobecność naszej Klientki w pracy, spowodowana nota bene korzystaniem przez nią z uprawnień związanych z macierzyństwem, stanowiła wyłączną przyczynę zwolnienia Pracownika, ale leżąca po stronie Pracodawcy potrzeba powołania nowego Skarbnika Gminy.

Skoro zatem do odwołania Pracownika nie doszło z przyczyn leżących po jej stronie, należało uznać, iż przyczyną rozwiązania jej stosunku pracy była przyczyna "niedotycząca pracownika", czyli przyczyna określona w tzw. ustawie o zwolnieniach grupowych, a co za tym idzie Pracownikowi przysługiwało prawo do odprawy z art. 8 tej ustawy, gdyż ta przyczyna była wyłącznym powodem zwolnienia. W tym konkretnym przypadku Sąd zasądził na rzecz naszej Klientki dwukrotność miesięcznego wynagrodzenia z ustawowymi odsetkami od dnia rozwiązania stosunku pracy. Wyrok z analizowanej sprawy zamieszczaliśmy w dziale Wygrane sprawy w temacie: Wyrok zasądzający 14 tys. złotych odprawy pieniężnej w związku z rozwiązaniem stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracownika.