Prawo do emerytury pomostowej - prace spawalnicze

Po wejściu w życie ustawy o emeryturach pomostowych skorzystanie ze świadczenia w niższym wieku emerytalnym zależy w dużej mierze od faktu, czy dany pracownik oprócz pracy w warunkach szczególnych bądź w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów obowiązujących na dzień 1 stycznia 1999 roku legitymuje się również pracą w warunkach szczególnych bądź w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów w/w ustawy. W prowadzonej przez nas sprawie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał decyzję o odmowie przyznania prawa do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu decyzji wskazał, że w jego ocenie Wnioskodawca mimo wymaganego okresu pracy do końca roku 1998 nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych po 31 grudnia 2008 roku. Decyzja ta była jednak błędna co doprowadziło do wydania przez Sąd Okręgowy wyroku powodującego jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury pomostowej.

Czym różni się emerytura pomostowa od wcześniejszej emerytury?

Po wejściu w życie z dniem 1 stycznia 2009 roku nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z FUS został istotnie ograniczony krąg osób mogących skorzystać z tzw. „wcześniejszej emerytury”. Na mocy art. 184 bowiem uprawnionymi do niej pozostali wyłącznie pracownicy, którzy do 31 grudnia 1998 roku legitymowali się 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych bądź szczególnym charakterze oraz 20-letnim (kobiety) lub 25-letnim (mężczyźni) łącznym okresem zatrudnienia. Pracownicy, którzy nie spełniali tego warunku nadal mogli skorzystać ze świadczenia w niższym wieku emerytalnym, tj. tzw. emerytury pomostowej, musieli jednak spełnić warunki wynikające z ustawy o emeryturach pomostowych.

Warunki przyznania emerytury pomostowej

Jak wynika z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych prawo do emerytury pomostowej przysługuje co do zasady pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1. urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;
2. ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;
3. osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;
4. ma okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;
5. przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS;
6. po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych;
7. nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Jak wynika z powyżej przywołanego przepisu, w zakresie starania się o przedmiotowe świadczenie pojawił się nowy, istotny warunek, mianowicie po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych. Jest on związany z tym, iż katalog prac w warunkach szczególnych i prac w szczególnym charakterze zawarty w załącznikach 1 i 2 do ustawy o emeryturach pomostowych jest dużo węższy i nie pokrywa się w pełni z katalogiem zawartym w załączniku do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz sprecyzowanych na jego podstawie wykazach w dziennikach resortowych właściwych ministerstw. Oznacza to, że znaczna część stanowisk pracy, na których obowiązki odpowiadały rodzajom pracy wyszczególnionym w Rozporządzeniu utraciło „szczególny charakter” w świetle ustawy o emeryturach pomostowych.

Katalog prac w warunkach szczególnych i prac w szczególnym charakterze zawarty w załącznikach do ustawy o emeryturach pomostowych jest dużo węższy i nie pokrywa się w pełni z katalogiem tych prac w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS

Kwestia sporna omawianej sprawy - praca w szczególnych warunkach w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych

Prowadzona sprawa rozbijała się o kwestię wykonywania pracy w warunkach szczególnych po dniu 31 grudnia 2008 roku. Klient posiadał uprawnienia spawalnicze i pracę tę wykonywał przez cały czas swojej zawodowej aktywności. Pracował w zakładzie transportowym, w którym zajmował się bieżącymi naprawami i remontami taboru. Trzeba w tym miejscu zauważyć, że praca przez niego wykonywana, co zostało ujęte w świadectwie pracy i czego za okres do 31 grudnia 2008 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie kwestionował, została zakwalifikowana jako praca w warunkach szczególnych wskazana w Dziale XIV wykazu A pkt 12 Załącznika do w/w Rozporządzenia jako prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowo wodorowym. Ważne jest, że tak szeroko ujęte prace spawalnicze nie zostały ujęte w ustawie o emeryturach pomostowych. W tabeli zawartej w Załączniku nr 1 do tej ustawy pod pozycję nr 28 znalazły się bowiem jedynie prace bezpośrednio przy spawaniu łukowym lub cięciu termicznym w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze, z utrudnioną wentylacją (podwójne dna statków, zbiorniki, rury itp.). W tym zakresie Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał, że Klient nie wykonywał pracy w warunkach szczególnych po 31 grudnia 2008 roku i wydał decyzję odmowną, od której złożono odwołanie.

Uwaga!

W ustawie o emeryturach pomostowych ustawodawca przewidział rekompensatę - odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Prawo do tej rekompensaty przysługuje osobie, która do dnia 31 grudnia 2008 roku legitymuje się okresem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS (patrz katalog z Rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze), wynoszący co najmniej 15 lat.

Orzeczenie Sądu Okręgowego - zmiana decyzji ZUS-u i przyznanie prawa do emerytury pomostowej

Jak wskazano powyżej w sprawie niniejszej istotnym było ustalenie, czy od 1 stycznia 2009 roku Klient wykonywał pracę w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych. W tym zakresie przełomowym dla sprawy okazał się nie sam fakt wykonywania pracy spawania i cięcia termicznego, ale warunki w jakich ta praca była wykonywana. Po przeprowadzeniu szczegółowego wywiadu z Klientem ustaliliśmy, że w okresach wakacyjnych każdego roku, w jego zakładzie pracy przeprowadzano cyklicznie duże akcje remontowe taboru. W tym czasie, przez około 1-2 miesiące Klient wykonywał swoją pracę w kanałach remontowych o wysokości ok. 90 cm i szerokości ok. 60 cm, nad którymi postawione były naprawiane pojazdy. W tym czasie przez pełny wymiar czasu pracy zajmował się wycinaniem termicznym fragmentów samochodów i wspawywaniem nowych elementów. Po przesłuchaniu świadków Sąd Okręgowy uznał, że praca ta odpowiadała pracy w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze z utrudnioną wentylacją, a co za tym idzie, Klient spełnił ostatni warunek konieczny do przyznania mu emerytury pomostowej.

Ostatecznie, Sąd Okręgowy zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i przyznał Klientowi emeryturę pomostową.