Niezgodna z prawem odmowa wypłaty dodatku covidowego a prawo do jego uzyskania

Obowiązywanie w Polsce stanu zagrożenia epidemicznego, jak również stanu epidemii, wynikające z pandemii COVID-19, zmusiło rządzących do wprowadzania szeregu rozwiązań prawnych, które miały za zadanie uregulowanie i usprawnienie obszaru świadczenia opieki zdrowotnej. Dotyczyło to również kwestii wynagradzania pracowników służby zdrowia, którzy na co dzień byli narażeni na kontakt z wirusem SARS-CoV-2.

Konieczność szybkiego działania spowodowała, że w pewnych aspektach powstały istotne problemy prawne. Z takim problemem spotkał się lekarz, pracownik jednego ze szpitali na Lubelszczyźnie, który uważał, że należy mu się tzw. dodatek covidowy. Z uwagi jednak, iż zdaniem pracodawcy nie spełniał on przesłanek niezbędnych do jego przyznania, zgłosił się on do naszej Kancelarii, my zaś pomogliśmy w uzyskaniu przez pracownika pozytywnego orzeczenia Sądu.

Ustalenia stanu faktycznego - udzielanie świadczeń zdrowotnych w szpitalu covidowym II stopnia

Podstawowymi aspektami stanu faktycznego sprawy było to, iż powód w okresie spornym, tj. na przełomie lat 2020/2021 był zatrudniony w szpitalu na stanowisku p.o. ordynatora Oddziału Chirurgii Ogólnej. W związku z ogłoszeniem stanu epidemii na obszarze całego kraju oraz wzrastającą falą zakażeń wirusem Sars-CoV-2, Wojewoda Lubelski decyzją polecił placówce zatrudniającej powoda, w okresie od września 2020 r. do odwołania realizację świadczeń opieki zdrowotnej poprzez zapewnienie łóżek dla pacjentów z podejrzeniem zakażenia wirusem SARS-CoV-2 - zwanych łóżkami covidowvmi.

Jednostka w której powód wykonywał pracę została wyznaczona jako szpital covidowy II stopnia. Nasz Klient, jako lekarz chirurg, udzielając świadczeń zdrowotnych wykonywał swoje obowiązki w Oddziale Chirurgii i w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym. W związku z pandemią wirusa SARS-CoV-2 na Oddziale, którym kierował powód zostało wydzielonych 20 łóżek dla pacjentów internistycznych od października 2020 roku i wśród tych pacjentów byli pacjenci zakażeni wirusem. Zarządzeniem dyrektora szpitala opieka nad pacjentami całej części chirurgicznej i internistycznej była powierzona od godziny 7.00 do godziny 15.35 lekarzom chirurgom i lekarzom internistom na swoich Oddziałach, zaś dyżury na Oddziale Chirurgii i wydzielonych 20 łóżkach dla potrzeb Oddziału Wewnętrznego od godziny 15.35 do 8.00 rano dnia następnego pełnione były wyłącznie przez lekarzy chirurgów, którzy opiekują się także pacjentami „internistycznymi”.

Takie dyżury pełnił również powód. Jego obowiązkiem jako lekarza było udzielanie pomocy lekarskiej, przeprowadzanie wizyt wieczornych, badanie pacjenta, zlecanie badań, gdy zachodziła taka konieczność. Należy również zaznaczyć, że Oddział Chirurgiczny i 20 wydzielonych łóżek dla potrzeb pacjentów Oddziału Wewnętrznego posiadały wspólne pomieszczenia gospodarcze, wspólną łazienka, wspólną dyżurkę pielęgniarek i dyżurkę lekarzy. Powód swoje obowiązki wykonywał na Oddziale Chirurgicznym oraz na Szpitalnym Oddziale Ratunkowym, przy czym nie miał wyznaczonych stałych godzin pracy na SOR lecz schodził „na każde wezwanie”.

Komu przysługuje dodatek covidowy?

Idąc dalej, Minister Zdrowia poleceniem z dnia 04.09.2020 r. (zmienionym w dniu 30.09.2020 r. oraz w dniu 01.11.2020 r.) wydanym na podstawie art. 10a ustawy z dnia 02 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych polecił Narodowemu Funduszowi Zdrowia przekazanie podmiotom leczniczym umieszczonym w wykazie, o którym mowa w art. 7 ust. 1 ustawy covidowej wykonującym działalność leczniczą w rodzaju świadczenia szpitalne wyłącznie w związku z przeciwdziałaniem COVID-19 lub, w których w wyodrębnionych komórkach organizacyjnych są udzielane świadczenia opieki zdrowotnej wyłącznie w związku z przeciwdziałaniem COVID-19, środków finansowych z przeznaczeniem na przyznanie osobom wykonującym zawód medyczny w rozumieniu ustawy o działalności leczniczej, uczestniczącym w udzielaniu świadczeń zdrowotnych i mającym bezpośredni kontakt z pacjentem z podejrzeniem lub zakażeniem wirusem SARS-CoV-2.

Ważne!

W świetle polecenia Ministra Zdrowia z dnia 04.09.2020 r., zmienionym w dniu 30.09.2020 r. oraz w dniu 01.11.2020 r., uprawnionymi do dodatku covidowego są pracownicy wykonujący zawód medyczny, którzy uczestniczą w udzielaniu świadczeń zdrowotnych pacjentom, w związku z czym mają bezpośredni kontakt z osobami z podejrzeniem lub zakażonymi wirusem SARS-CoV-2. Istotnym zatem dla prawa do rzeczonego dodatku jest możliwość rzeczywistego kontaktu z patogenem oraz ryzyko zakażenia.

W związku z faktem, że pracodawca powoda był zobowiązany do realizacji w/w polecenia Ministra, zawarł z Narodowym Funduszem Zdrowia umowę na mocy której zobowiązał się do comiesięcznego wypłacania dodatkowego świadczenia pieniężnego osobom wykonującym zawód medyczny uczestniczącym w udzielaniu świadczeń zdrowotnych i mającym bezpośredni kontakt z pacjentami z podejrzeniem lub zakażeniem wirusem, uznał jednak, że nasz Klient nie znajduje się w grupie pracowników uprawnionych do dodatku covidowego. Twierdził bowiem, że powód nawet jeśli ma kontakt z osobami chorymi na COVID-19, to jest to kontakt wyłącznie sporadyczny, który właściwie należałoby uznać za hipotetyczny, zaś intencją Ministra Zdrowia było nieobejmowanie dodatkiem osób, których kontakt z pacjentem z podejrzeniem i zakażeniem wirusem SARS-CoV-2 jest jedynie potencjalny lub nie znajduje potwierdzenia w faktycznie wykonywanych zadaniach (udzielanych świadczeniach zdrowotnych na rzecz ww. pacjentów). Ponadto pracodawca powoda podniósł, że polecenie Ministra Zdrowia nie jest źródłem prawa powszechnie obowiązującego i w zakresie, w jakim pozostawia swobodę interpretacji może być dowolnie interpretowane przez polecającego. Z tego powodu jego wykładnia oraz znaczenie budzą uzasadnione i poważne wątpliwości. Polecenie jest aktem wewnętrznym wiążącym właściwie na linii Minister Zdrowia – NFZ, co skutkuje tym, iż nie ma podstawy prawnej do domagania się przez powoda wypłaty przedmiotowego dodatku.

Ocena prawna Sądu - uprawnienie do dodatku covidowego

Oceniając wszystkie twierdzenia stron podniesione w niniejszej sprawie Sąd doszedł do przekonania, że nasz Klient w świetle ustalonego stanu faktycznego jest uprawniony do dodatku covidowego znajdującego podstawy w poleceniu Ministra Zdrowia. Jak wyjaśnił w uzasadnieniu wyroku, z treści art. 78 § 1 k. p. wynika, że wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy.

Minister Zdrowia na podstawie art. 109a ustawy z dnia 2 marca 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 i innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych polecił pismem z dnia 4 września 2020 roku (następnie zmienionym w dniu 30 września 2020 roku i 1 listopada 2020 roku) Narodowemu Funduszowi Zdrowia przekazanie podmiotom wykonującym działalność leczniczą w postaci zapewnienia łóżek dla pacjentów z podejrzeniem oraz łóżek dla pacjentów z potwierdzonym zakażeniem SARS-COV-2 (szpital II poziomu) środków finansowych z przeznaczeniem na przyznanie osobom wykonującym zawód medyczny i mającym bezpośredni kontakt z pacjentami z podejrzeniem lub zakażeniem wirusem SARS-CoV-2 dodatkowego świadczenia pieniężnego zwanego dodatkiem covidowym. To dodatkowe wynagrodzenie - dodatek covidowy - na podstawie polecenia Ministra Zdrowia z dnia 30 września 2020 roku miały otrzymać osoby zatrudnione w szpitalach II i III poziomu zabezpieczenia, które wykonują zawód medyczny, uczestniczą w udzielaniu świadczeń zdrowotnych i mają bezpośredni kontakt z pacjentami z podejrzeniem lub zakażeniem wirusem SARD-CoV-2. Od 1 listopada 2020 roku dodatkowe wynagrodzenie przysługiwało także osobom wykonującym zawód medyczny w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym lub izbach przyjęć, zespołach ratownictwa medycznego w tym lotniczych zespołach ratownictwa.

Wysokość dodatku covidowego a czas pracy przy pacjentach z COVID-19

Warto zauważyć, że ewidencja czasu pracy przy pacjencie COVID-19 nie była koniecznością. NFZ nie wymagało ewidencjonowania czasu pracy konkretnego pracownika przy pacjentach COVID-19. Taki obowiązek nie wynikał z polecenia Ministra Zdrowia, co oznaczało, że nie został wprowadzony minimalny wymiar takiej pracy „w narażeniu”. Również wysokość dodatku nie była uzależniona od liczby świadczeń zdrowotnych udzielonych w danym czasie przez uprawnionego w bezpośrednim kontakcie z pacjentem z podejrzeniem i zakażeniem SARS-CoV-2 oraz nie była uzależniona od wymiaru czasu pracy, który dana osoba poświęcała na udzielania tych świadczeń w danym okresie.

Sąd wyjaśnił, że jeśli chodzi o kwestię rozumienia incydentalności świadczeń medycznych pacjentom z podejrzeniem lub zakażeniem wirusem SARS-CoV-2 to Ministerstwo Zdrowia wskazało, iż do przypadków incydentalnych zaliczono sporadyczne udzielania świadczeń medycznych osobom z SARS-CoV-2. Intencją takiego rozwiązania było nieobejmowanie dodatkiem osób wykonujących zawód medyczny których kontakt z pacjentami z SARS-CoV-2 jest potencjalny i nie znajduje potwierdzenia w faktycznie wykonywanych zadaniach udzielanych świadczeniach.

W sprawie niniejszej Sąd uznał jednak, że przeprowadzone postępowanie dowodowe w postaci dowodów z zeznań świadków, zeznań powoda oraz zgromadzonych dokumentów pozwalają uznać, że Klient naszej Kancelarii udzielał świadczeń zdrowotnych w okresie objętym przedmiotem sporu w bezpośrednim kontakcie z pacjentami z podejrzeniem zakażenia lub zakażaniem wirusem SARS-CoV-2 i wykonywanie tych obowiązków nie miało przez powoda charakteru sporadycznego czy incydentalnego. Powód bowiem przebywając na SOR miał bezpośredni kontakt z osobami, które tam przebywały, zaś ich pobyt na tym Oddziale trwał przez okres kilku godzin. Samo przyjęcie na Oddział trwa około godziny, a późniejsze czynności trwały w zależności od choroby pacjenta i jego stanu zdrowia.

Należy pamiętać, że samo uczestniczenie w udzielaniu świadczeń zdrowotnych może mieć różny charakter i nie zawsze będzie wiązało się z odpowiednim wpisem do dokumentacji medycznej. Tym samym decydujące powinno być samo oświadczenie danej osoby, która wykonuje zawód medyczny i okoliczności konkretnego stanu faktycznego.

Powód udzielając świadczeń medycznych miał bezpośredni kontakt z pacjentami z podejrzeniem lub zakażeniem wirusem SARS-CoV-2. Wynikało to z faktycznie udzielanych świadczeń zdrowotnych na rzecz pacjentów. Bezpośredni kontakt z pacjentem z podejrzeniem zakażenia oraz pacjentem ze zdiagnozowanym zakażeniem wirusem SARS-CoV-2 i udzielanie tym osobom świadczeń medycznych przez powoda był wystarczający zgodnie z poleceniem Ministra Zdrowia, aby powód został przez pracodawcę zgłoszony do Narodowego Funduszu Zdrowia, któremu przysługuje dodatek covidowy. Potwierdzeniem udzielania przez powoda świadczeń medycznych pacjentom z podejrzeniem zakażenia lub zakażeniem wirusem SARS-CoV-2 jest także dokumentacja medyczna- karty pacjentów, którym powód udzielał świadczeń medycznych a u których wykonany test wskazywał na zakażenie wirusem SARS-CoV-2. Ponadto powód, co również wykazało postępowanie dowodowe, wykonując obowiązki na Oddziale Chirurgii oraz pełniąc dyżury medyczne miał bezpośredni kontakt z pacjentami z podejrzeniem zakażenia lub z pacjentami, którzy byli zakażeni wirusem SARS-CoV-2, a więc także spełnił warunki do uzyskania dodatku covidowego za okres objęty przedmiotem sporu.

Powyższe ustalenia oraz ocena prawna poczyniona przez Sąd doprowadziły do wydania wyroku uwzględniającego żądania pracownika w pełnym zakresie, obejmującym wynagrodzenie w kwocie kilkudziesięciu tysięcy złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie.