Zasądzenie wznowienia wypłaty emerytury pomostowej wstrzymanej decyzją ZUS-u

Sygn. akt VIII U ##/24

U Z A S A D N I E N I E

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie decyzją z dnia # lipca 2024 roku, wstrzymał wypłatę emerytury pomostowej dla #### #### od dnia # marca 2024 roku, tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek, z uwagi na podjęcie przez wnioskodawcę pracy o szczególnym charakterze na podstawie umowy cywilnoprawnej (decyzja, akta ZUS).

#### #### złożył odwołanie od powyższej decyzji, domagając się jej zmiany i wznowienia wypłaty emerytury pomostowej od dnia # marca 2024 roku oraz zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odwołania podniesiono, że usługi przewozu osób niepełnosprawnych wykonywane przez wnioskodawcę w ramach umowy zlecenia zawartej w dniu # marca 2024 roku z #### #### nie są transportem o charakterze publicznym. W związku z tym, że są skierowane do określonej grupy osób, z wyłączeniem innych osób, to na podstawie art. 4 pkt 9 ustawy o transporcie drogowym, należy je zaliczyć do przewozu regularnego, specjalnego. Praca wnioskodawcy nie stanowi zatem pracy o szczególnym charakterze (odwołanie, k.4, 5).

W odpowiedzi na odwołanie ZUS wniósł o jego oddalenie, nie znajdując podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji. Organ rentowy podtrzymał stanowisko, że wnioskodawca w dniu nabycia prawa do emerytury pomostowej, a także w okresie późniejszym wykonywał nadal pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych (odpowiedź na odwołanie, k. 10,11).

Decyzją z dnia # września 2024 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych – po rozpoznaniu wniosku z dnia # sierpnia 2024 roku – podjął wypłatę emerytury pomostowej na rzecz #### #### od dnia # sierpnia 2024 roku, tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek (decyzja, akta ZUS).

#### #### złożył odwołanie od tej decyzji, podnosząc, że ZUS w decyzji nie uwzględnił waloryzacji, która miała miejsce w dniu # marca 2024 roku (odwołanie, k. 31).

W odpowiedzi na odwołanie, ZUS Oddział w Lublinie, wniósł o jego oddalenie, podnosząc, że waloryzacja świadczeń przeprowadzona w marcu obejmuje wszystkie pobierane świadczenia, które zostały przyznane do końca lutego roku, w którym przeprowadzana jest waloryzacja. Emerytura zawieszona ze względu na kontynuację zatrudnienia nie jest pobierana, nie podlega więc marcowej waloryzacji świadczeń. Emerytura wnioskodawcy została obliczona na mowo, z uwzględnieniem zwaloryzowanych składek, zaewidencjonowanych do końca miesiąca, poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury – w kwocie 812 126,14 zł. Tak obliczana emerytura będzie wypłacana do czasu kolejnej waloryzacji świadczeń (odpowiedź na odwołanie, k. 32,33).

Postanowieniem z dnia 4 listopada 2024 roku Sąd połączył sprawy obu odwołań do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia

W toku dalszego postępowania strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska. Na rozprawie w dniu 26 listopada 2024 roku pełnomocnik wnioskodawcy popierał odwołania, a pełnomocnik ZUS wnosił o oddalenie odwołań (41v,42v).

Sąd Okręgowy w Lublinie ustalił, co następuje:

#### #### urodził się w dniu # listopada 1963 roku. Ubezpieczony w dniu # lutego 2024 roku złożył wniosek o emeryturę pomostową. Decyzją z dnia # marca 2024 roku ZUS Oddział w Lublinie przyznał mu prawo do emerytury pomostowej od dnia # lutego 2024 roku, tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek do dnia poprzedzającego dzień osiągnięcia wieku emerytalnego. Jednocześnie wskazano, że emerytura podlega zawieszeniu, gdyż wnioskodawca kontynuuje zatrudnienie, a ZUS podejmie wypłatę emerytury na wniosek złożony przez #### #### (wniosek i decyzja, akta ZUS).

W dniu 19 marca 2024 roku #### #### złożył wniosek o podjęcie wypłaty zawieszonego świadczenia. Do wniosku dołączył świadectwo pracy wystawione przez Lubelski Węgiel „Bogdanka” Spółka Akcyjna w Bogdance z dnia # marca 2024 roku, z którego wynikało, że z dniem # marca 2024 roku stosunek pracy wnioskodawcy – nawiązany z dniem # maja 1988 roku - został rozwiązany na mocy porozumienia stron w związku z przejściem na emeryturę. W pkt 6.14 świadectwa pracy wskazano, że od dnia 27 października 2010 roku wnioskodawca został wpisany do ewidencji pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach i od dnia 27 października 2010 roku do dnia # marca 2024 roku wykonywał prace, zgodnie z załącznikiem nr 2 pkt 20 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2023 roku, poz. 164 z późn. zm.) – prace pracowników jednostek ochrony przeciwpożarowej, o których mowa w art. 15 pkt 1a-5 i 8 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 roku o ochronie przeciwpożarowej, uczestniczących bezpośrednio w akcjach ratowniczych (świadectwo pracy, akta ZUS).

Po rozpoznaniu powyższego wniosku została wydana zaskarżona decyzja z dnia # lipca 2024 roku, w której wstrzymano wypłatę emerytury pomostowej na rzecz #### #### od dnia # marca 2024 roku, tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. W uzasadnieniu decyzji ZUS wskazał, że zawieszenie prawa do świadczenia ma miejsce w związku z podjęciem pracy o szczególnym charakterze na podstawie umowy cywilnoprawnej – umowy zlecenia z firmą ####, w ramach której wnioskodawca wykonuje zadania przewozowe, tj. przewóz autobusem osób niepełnosprawnych. Prace te są zaś wymienione w załączniku nr 2 pod poz. 8 ustawy o emeryturach pomostowych (decyzja, akta ZUS).

W dniu # sierpnia 2024 roku #### #### złożył wniosek do ZUS, w którym wniósł o podjęcie wypłaty emerytury, wskazując, że zaprzestał pracy na rzecz firmy ####. Po rozpoznaniu tego wniosku, ZUS wydał zaskarżoną decyzję z dnia # września 2024 roku, w której podjął wypłatę emerytury pomostowej na rzecz #### #### od dnia # sierpnia 2024 roku, tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek (wniosek i decyzja, akta ZUS).

W dniu # marca 2024 roku pomiędzy #### ####, prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą #### Usługi Transportowe a #### #### została zawarta umowa zlecenia, w ramach której wnioskodawca zobowiązał się do świadczenia usług przewozu osób niepełnosprawnych z ich miejsca zamieszkania do ośrodka dla osób niepełnosprawnych. Umowa ta została zawarta na okres od dnia # marca 2024 roku do dnia # czerwca 2024 roku. Za świadczone usługi wnioskodawca miał otrzymywać kwotę ### złotych brutto za godzinę (umowa, akta ZUS).

#### #### ma zawartą umowę z warsztatami terapii zajęciowych, które mają swoją siedzibę w miejscowości ####. W ramach tej umowy, zajmuje się przewożeniem autobusem uczestników warsztatów terapii zajęciowych, tj. zabiera ich z domu i przewozi ich na warsztaty. Uczestnicy to osoby dorosłe, które nie potrzebują żadnego opiekuna. Nie ma potrzeby pomagania im przy wsiadaniu lub wysiadaniu z autobusu. Codziennie, tj. od poniedziałku do piątku są wykonywane trzy kursy poranne, w ramach których uczestnicy przejeżdżają z domów na zajęcia. Pierwszy kurs zaczyna się o godz. 5:40, a kończ o godz. 6:30. Drugi kurs zaczyna się, jak skończy się pierwszy i trwa ok. godziny, a trzeci kurs zaczyna się o godz. 7:25 i kończy po godz. 9. Po południu są też trzy kursy, w ramach których uczestniczy są odwożeni do domów, po zajęciach. Pierwszy ten kurs od godz. 13:15 i kończy o godz. 16:30. Po jego zakończeniu, są wykonywane dwa następne kursy. W ramach jednego kursu przewożonych jest do 12 uczestników. Jednak nie wszyscy niepełnosprawni danego dnia jeżdżą za zajęcia, w związku z tym maksymalnie jest przewożonych w ciągu dnia 12 osób, ale zdarza się, że jest przewożonych tylko 5 osób. Uczestnicy mają podaną określoną godzinę, od której mają być przed domem, aby kierowca zabrał ich na zajęcia. Najczęściej odprowadzają ich rodzice. Nikogo z uczestników wnioskodawca nie zabierał z przystanku. Poza zgłoszonymi uczestnikami, wnioskodawca nikogo nie przewoził. Umowa zawarta przez #### #### na przewóz tych osób jest tak skonstruowana, że mogą być przewożone tylko zgłoszone osoby niepełnosprawne. Nikt więcej nie może przejeżdżać tym przejazdem. Te przejazdy nie są upubliczniane dla żadnych innych osób, oprócz tych, które uczestniczą w terapii. Jeżeli danego dnia, któryś z uczestników nie brał udziału w zajęciach, to kierowca otrzymywał wcześniej taką informację od pani kierownik warsztatów terapii zajęciowej. Kierowca był przy tym cały czas w kontakcie z kierownikiem warsztatów. Jeżeli dana osoba danego dnia nie uczestniczyła w zajęciach, to pod jej dom kierowca nie zajeżdżał. Wtedy trasa trwała krócej. W ramach umowy zlecenia wnioskodawca pracował ok. 80-100 godzin miesięcznie. Jak cały dzień pracował to było to 6 godzin. Bardzo rzadko jednak pracował przez cały dzień (zeznania świadka #### ####, k.41v,42, zeznania wnioskodawcy, k. 42v).

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o przytoczone dowody z dokumentów zawarte w aktach sprawy, w tym przede wszystkim w aktach aktach organu rentowego, a także w oparciu o zeznania wnioskodawcy #### #### oraz zeznania świadka #### ####.

Sąd w całości podzielił zeznania wnioskodawcy i zeznania świadka, gdyż są one spójne, logiczne i zgodne z dokumentami. Tak samo jako wiarygodne Sąd ocenił dokumenty znajdujące się w aktach ZUS i aktach sprawy. Sąd nie znalazł podstaw, aby zgromadzonych dowodów zarówno osobowych, jak i nieosobowych nie obdarzyć ich wiarą.

Sąd Okręgowy w Lublinie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 17 ust. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (obecnie Dz. U. z 2024 r. poz. 1696 tekst jednolity), prawo do emerytury pomostowej ulega zawieszeniu bez względu na wysokość uzyskiwanego przychodu w razie podjęcia przez uprawnionego pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, na podstawie stosunku pracy lub umowy cywilnoprawnej.

Zdaniem organu rentowego, wnioskodawca w dniu # marca 2024, podejmując pracę w firmie #### ####, wykonywał pracę, o której mowa w załączniku nr 2 pod poz. 8 ustawy o emeryturach pomostowych, tj. prace kierowców autobusów, trolejbusów oraz motorniczych tramwajów w transporcie publicznym. Jak wskazywał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 grudnia 2018 roku (II UK 386/17) decydujące dla zaliczenia wykonywanej pracy na stanowisku kierowcy autobusu do prac o szczególnym charakterze będzie powiązanie jej z transportem publicznym. Definicję transportu publicznego zawiera zaś art. 4 pkt 14 ustawy o transporcie zbiorowym, stanowiąc, że jest to powszechnie dostępny, regularny przewóz osób, wykonywany w określonych odstępach czasu i po określonej linii komunikacyjnej, liniach komunikacyjnych lub sieci komunikacyjnej. Jak podkreślał przy tym Sąd Najwyższy, nie jest wystarczające ustalenie, czy przewóz autobusem odbywa się po drogach publicznych, ale przede wszystkim to, czy nie ma do niego szczególnych ograniczeń dostępności. Z tego względu pomocniczo można odwołać się do zapisów ustawy z dnia 6 września 2001 roku o transporcie drogowym, która publiczny przewóz osób i ich bagażu w określonych odstępach czasu i określonymi trasami, na zasadach określonych w ustawie i w ustawie z dnia 15 listopada 1984 roku - Prawo przewozowe wiąże z definicją przewozu regularnego (art. 4 pkt 7 ustawy). W doktrynie i orzecznictwie prezentowany jest pogląd, że cechą charakterystyczną przewozu regularnego jest jego publiczny charakter, a ponadto cykliczność, regularność (przewóz wykonywany jest w stałych, określonych odstępach czasu) oraz oznaczenie trasy przewozu (przewóz odbywa się po ustalonej trasie, zaś wsiadanie i wysiadanie pasażerów odbywa się na z góry wyznaczonych przystankach; zob. R. Strachowska, Ustawa o transporcie drogowym. Komentarz. Wydanie III. LEX/el 2012). Przewoźnik wykonujący ogólnie dostępny przewóz osób jest zatem obowiązany między innymi podać do publicznej wiadomości rozkład jazdy środków transportowych przez zamieszczenie informacji na przystankach wymienionych w rozkładzie jazdy.

Z powyższego wynika, że transport publiczny oznacza przewozy autobusowej komunikacji miejskiej lub międzymiastowej. Chodzi wyłącznie zatem o przejazdy na stałych liniach (regularnych trasach), wg określonego haromonogramu przejazdu (rozkładu jazdy), z wymianą pasażerów na przestankach (z nieograniczoną i nieokreśloną grupą uczestników).

Odnosząc powyższe do przedmiotowej sprawy należy stwierdzić, że w okresie zatrudnienia w firmie #### #### od dnia # marca do dnia # czerwca 2024 roku ubezpieczony przewoził te same osoby, tj. uczestników warsztatów terapii zajęciowej, które znajdują się w miejscowości ####. Nie mógł przewozić przy tym innych osób. Maksymalnie przewoził 12 osób danego dnia. Trasa przejazdu była ustalana z kierownikiem warsztatów, w tym znaczeniu, że, jeżeli danego dnia któryś z uczestników zgłaszał, że nie będzie brał udziału w zajęciach, to kierownik zgłaszał to kierowcy, a kierowca już pod dom tej osoby nie podjeżdżał, aby zabrać ją na zajęcia. Kierowca znał zatem każdą z przewożonych osób i zabierał ją spod domu na zajęcia lub zawoził do domu po zajęciach. Był to zatem transport o szczególnych ograniczeniach dostępności. Zgodzić się należy ze stwierdzeniem, że był to transport regularny, specjalny. Transport ten nie był bowiem dostępny dla nieokreślonej liczby osób, nie było też publicznej informacji o tym transporcie w formie rozkładu jazdy. Był on dedykowany tylko dla ściśle określonych osób i żadna inna osoba nie mogła z niego skorzystać. Tym samym praca wykonywana przez odwołującego w okresie zatrudnienia u #### #### na podstawie umowy o pracę nie kwalifikuje się jako praca w transporcie publicznym (ogólnodostępnym), zgodnie z definicją zawartą w art. 4 pkt 14 ustawy o publicznym transporcie zbiorowym.

Wobec powyższego, nie można uznać, aby wykonywał pracę, o której mowa w załączniku nr 2 pod. 8 ustawy o emeryturach pomostowych. Wobec tego, nie może mieć do niego zastosowanie przepis art. 17 ust. 4 ustawy o emeryturach pomostowych.

Zgodnie przy tym z art. 15 ustawy pomostowej, prawo do emerytury pomostowej powstaje z dniem spełnienia wszystkich ustawowych warunków wymaganych do nabycia tego prawa. W obecnym stanie prawnym, nabycie prawa do emerytury pomostowej, nie jest przy tym uzależnione od rozwiązania stosunku pracy (art. 4 ust. 7 tej ustawy już nie obowiązuje).

Warunkiem wypłaty tej emerytury jest jednak rozwiązanie stosunku pracy, co wprost wynika z art. 17 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych i z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Realizacja ustalonego prawa do emerytury nie może nastąpić wcześniej niż od rozwiązania kontynuowanego stosunku pracy. Oznacza to, że osoba ubiegająca się o emeryturę pomostową i pozostająca w zatrudnieniu musi liczyć się z tym, iż z dniem spełnienia wszystkich ustawowych warunków niezbędnych do nabycia prawa do wnioskowanego świadczenia, wprawdzie prawo to uzyska, jednakże realizacja tego prawa na jej rzecz (wypłata świadczenia) nastąpi dopiero wówczas, gdy rozwiąże ona stosunek pracy łączący ją z pracodawcą (pracodawcami), na rzecz którego świadczyła pracę bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury. W przeciwnym razie prawo do emerytury ulegnie zawieszeniu, skutkując wstrzymaniem jego realizacji do czasu rozwiązania stosunku pracy.

Jest natomiast okolicznością niesporną w sprawie, że wnioskodawca w dacie nabycia prawa do emerytury pomostowej (tj. w dacie # lutego 2024 roku) pozostał jeszcze w zatrudnieniu w Lubelskim Węglu „Bogdanka” S.A. w Bogdance. Ten stosunek pracy uległ jednak rozwiązaniu z dniem # marca 2024 roku. Zgodnie zaś z art. 26 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych, emeryturę pomostową wypłaca się za miesiąc kalendarzowy w terminach i na zasadach przewidzianych dla wypłaty emerytur określonych w art. 129, art. 130, art. 132-135, art. 136a ust. 2 i art. 136b ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Z ust. 2 art. 26 wynika zaś, że kwotę emerytury pomostowej za niepełny miesiąc ustala się, dzieląc kwotę emerytury przez liczbę dni kalendarzowych w miesiącu, a otrzymaną kwotę mnoży się przez liczbę dni kalendarzowych, za które emerytura przysługuje.

Z powyższego wynika, że od marca 2024 roku wnioskodawcy przysługuje prawo do wypłaty emerytury pomostowej, z tym, że jej wysokość za ten miesiąc zostanie ustalona, zgodnie z art. 26 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych.

Zgodnie przy tym z art. 88 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, emerytury i renty podlegają corocznie waloryzacji od dnia 1 marca. Waloryzacja polega na pomnożeniu kwoty świadczenia i podstawy jego wymiaru przez wskaźnik waloryzacji. W wyniku przeprowadzonej waloryzacji kwota świadczenia nie może ulec obniżeniu (ust.2 art. 88). Waloryzacji podlega kwota świadczenia i podstawa jego wymiaru w wysokości przysługującej ostatniego dnia lutego roku kalendarzowego, w którym przeprowadza się waloryzację (ust. 3 art. 88).

Waloryzacja obejmuje emerytury i renty przyznane przed terminem waloryzacji (ust. 4 art. 88).

ZUS w odpowiedzi na odwołanie od decyzji z dnia # września 2024 roku (por. k. 32v) wskazywał, że waloryzacja obejmuje wszystkie pobierane świadczenia, które zostały przyznane do końca lutego roku, w którym przeprowadzana jest waloryzacja. Z art. 88 ust. 4 cyt. powyżej ustawy wprost przy tym wynika, że waloryzacja obejmuje wszystkie emerytury przyznane przed terminem waloryzacji. Wnioskodawca miał przyznane prawo do emerytury od lutego 2024 roku. Dla waloryzacji nie miało znaczenia – jak wynika z treści art. 88 ust. 3 i 4 cyt. ustawy – okoliczność, że emerytura ta w lutym 2024 roku nie była faktycznie pobierana, istotne jest, że była ona przyznana. Pobieranie emerytury wnioskodawca powinien rozpocząć w marcu 2024 roku (skoro po dniu # marca 2024 roku nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, a wobec tego nie było podstaw do stosowania wobec wnioskodawcy postanowień art. 17 ust. 4 ustawy o emeryturach pomostowych).

Mając na uwadze powyższe oraz w oparciu o wyżej wskazane przepisy, a także przepis art.477¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd w pkt I wyroku zmienił zaskarżone decyzje i podjął wypłatę emerytury pomostowej od dnia 1 marca 2024 roku.

O zasadach zwrotu kosztów procesu, zgodnie z art. 98 § 1 i § 11 k.p.c., Sąd orzekł w punkcie II wyroku. Wysokość kosztów, na którą składa się wynagrodzenie pełnomocnika wnioskodawcy została ustalona na podstawie § 9 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku o opłatach za czynności radców prawnych (Dz.U. z .2023 r. poz.1935 t.j. ze zm.), z tym, że z uwagi na to, że w niniejszej sprawie Sąd rozpoznawał sprawy odwołań od dwóch decyzji, to wysokość wynagrodzenia pełnomocnika wnioskodawcy wyniosła 360 złotych (2 x 180 złotych).