Wyrok zmieniający zaskarżoną przez klientkę Kancelarii decyzję ZUS-u o ustalenie prawa do emerytury - uzasadnienie Sądu

W 2008 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał klientce emeryturę w obniżonych wieku emerytalnym. W 2014 roku klientka złożyła wniosek o przyznanie emerytury po osiągnięciu wieku powszechnego, która została jej przez organ rentowy przyznana, jednak z pomniejszeniem o pobrane emerytury wcześniejsze. W 2019 roku Trybunał Konstytucyjny orzekł niezgodność aktu normatywnego z Konstytucją na podstawie, którego została wydana decyzja o pomniejszeniu przyznanej emerytury.

Klientka złożyła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniosek o wznowienie postępowania i ponowne obliczenie emerytury. ZUS wydał niekorzystną dla klientki decyzję, którą zaskarżyła do Sądu. Sąd Okręgowy w Lublinie zmienił decyzję ZUS-u i przyznał prawo do ustalenia wysokości emerytury, obliczanej na korzystniejszych dla naszej klientki warunkach.


Wyrok w sprawie o ustalenie prawa do emerytury

Sygn. akt VIII U ##/19

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 15 maja 2019r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie odmówił #### #### uchylenia decyzji z #.03.2014 r i stwierdził jej wydanie z naruszeniem prawa. W uzasadnieniu wskazał, że zgodnie z art. 146 § 1 kpa uchylenie decyzji z powodu orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją na podstawie którego została wydana decyzja nie może nastąpić jeżeli od doręczenia decyzji upłynęło pięć lat. W takim przypadku, zgodnie z art. 151 § 2 kpa organ administracji publicznej ogranicza się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa. Uchylenie decyzji z #.03.2014 nie jest możliwe z uwagi na upływ 5 lat od jej doręczenia. ( t.II ae)

Odwołanie od decyzji złożyła #### ####, domagając się ponownego rozpatrzenia sprawy i przyznanie emerytury powszechnej obliczonej bez pomniejszenia o pobrane emerytury wcześniejsze .(k. 3 as)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podtrzymał stanowisko zawarte w uzasadnieniu decyzji i wniósł o oddalenie odwołania (k. 4-5 as)

Sąd Okręgowy ustalił co następuje :

#### #### urodziła się dnia # października 1953 roku. W dniu # września 2008 roku złożyła wniosek o emeryturę (wniosek k. 1-5 akt ZUS E).

W wyniku rozpatrzenia wniosku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie decyzją z dnia # października 2008 roku, znak: ####/20/E przyznał #### #### emeryturę w obniżonym wieku emerytalnym od dnia 26 paxdziernika 2008 roku,tj.od osiągnięcia wieku. Wysokość świadczenia została obliczona zgodnie z art. 53 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i wyniosła 1237,45 złotych. (decyzja k. 23 t.I akt ZUS ).

W dniu # lutego 2014 roku #### #### złożyła wniosek o przyznanie jej emerytury po osiągnięciu wieku powszechnego (wniosek k. 1-5 akt t.II ZUS ).

Decyzją z dnia #.03.2014 roku, znak: E/20/####, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie po rozpatrzeniu wniosku przyznał #### #### emeryturę od dnia 26 lutego 2014 roku tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego, ustalając jej wysokość zgodnie z art. 26 ustawy emerytalnej. Podstawa obliczenia emerytury, stosownie do art. 25 ust. v1b ustawy emerytalnej, została pomniejszona o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytury, w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Suma pobranych kwot emerytur wyniosła 89280,90 złotych. Wysokość świadczenia wyniosła 1219,06 złotych. Wypłata świadczenia została zawieszona, ponieważ była świadczeniem mniej korzystnym od emerytury o symbolu „E”, która wynosiła 1571,41 złotych brutto (decyzja k. 7 t.II akt ZUS, pismo-k.12-13 i k.20 ).

Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z dnia 6 marca 2019 roku, wydanym w sprawie P 20/16, orzekł, że art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017 roku, w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w 1953 roku kobiet, które przed 1 stycznia 2013 roku nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2019 r., poz. 539).

W dniu # kwietnia 2019 roku #### ### złożyła do organu rentowego wniosek o wydanie decyzji ustalającej wysokość emerytury zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego oraz złożyła wniosek o ponowne przeliczenie emerytury. ( skarga- t.II akt ZUS ).

W dniu # maja 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał postanowienie o wznowieniu postępowania w sprawie emerytury zakończone decyzją z dnia #.03.2014 roku i zaskarżoną decyzją z #.05.2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił uchylenia decyzji z #.03.2014 r. i stwierdził jej wydanie z naruszeniem prawa. W uzasadnieniu wskazał, że zgodnie z art. 146 §1 kpa uchylenie decyzji z powodu orzeczenia przez Trybunał Konstytucyjny niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, na podstawie którego została wydana decyzja nie może nastąpić jeżeli od doręczenia decyzji upłynęło pięć lat. W takim przypadku, zgodnie z art. 151§2 kpa organ administracji publicznej ogranicza się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa. (postanowienie i decyzja- t.II ae)

Wysokość emerytury wnioskodawczyni ustalona w oparciu o art. 26 ustawy emerytalnej, bez potrącania kwot pobranych emerytur na dzień 1.04.2019 roku wynosiłaby 1858,21 zł. i byłaby świadczeniem korzystniejszym niż emerytura , której wysokość ustalono według zasad wynikających z art. 53 ustawy na dzień 1.04.2019 roku wynosiła 1739,58 złote (pisma ZUS k. 12-13 i  k.20.)

Stan faktyczny w sprawie został ustalony na podstawie dowodów ze wskazanych dokumentów znajdujących się w aktach organu rentowego. Ustalony w ten sposób stan faktyczny nie był sporny.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Zaskarżona decyzja została wydana na skutek wniosku o wznowienie postępowania i ponowne obliczenie emerytury.

Wnioskodawczyni składając wniosek w dniu # kwietnia 2019 roku ( t.II a.e.) domagała się ustalenia wysokości emerytury zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego tzn. bez pomniejszania jej podstawy o sumy kwot pobranych emerytur. ZUS wznowił postępowanie w tym zakresie a następnie odmówił uchylenia w/w decyzji, wskazując, że po upływie 5 lat od dnia doręczenia decyzji nie jest możliwe jej uchylenie. Jednocześnie stwierdził, że decyzja została wydana z naruszeniem prawa.

W konsekwencji wnioskodawczyni nadal jest wypłacana emerytura w wysokości ustalonej według art. 53 ustawy emerytalnej. Wnioskodawczynię pozbawiono możliwości wypłaty emerytury ustalonej w sposób prawidłowy według zasad wynikających z art. 26 ustawy emerytalnej z uwzględnieniem skutków wynikających z orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 06.03.2019r.

Należy jednak przypomnieć, że postępowanie sądowe jest wtórne wobec postępowania administracyjnego, a kontrola sądu winna korespondować z zakresem rozstrzygnięcia dokonanego w decyzji administracyjnej. Brak jednak uregulowania sytuacji, gdy wniosek jest rozstrzygnięty, decyzja w oparciu o powołane przepisy prawidłowa, ale nie uwzględnia wszystkich przepisów służących do rozpatrzenia sprawy w postępowaniu przed organem rentowym. Trzeba bowiem przypomnieć, że zasadniczym celem postępowania sądowego jest merytoryczne rozstrzygnięcie o żądaniach strony, co do których powstał spór.

W sprawie z odwołania od decyzji organu rentowego, jej treść wyznacza przedmiot i zakres rozpoznania oraz orzeczenia sądu pracy i ubezpieczeń społecznych (postanowienie Sądu Najwyższego z 13 maja 1999 r., II UZ 52/99, OSNAPiUS 2000 nr 15, poz. 601). Trzeba też podkreślić, że przedmiot rozpoznania stanowi przede wszystkim żądanie (roszczenie) wnioskodawcy (ubezpieczonego). Jeżeli to roszczenie organ rentowy błędnie zakwalifikował, wydając decyzję rentową w oparciu o błędną podstawę prawną, sąd ubezpieczeń społecznych nie może oddalić odwołania z powołaniem się na związanie błędną podstawą prawną zaskarżonej decyzji. Byłoby to bowiem zaprzeczenie funkcji jurysdykcyjnej sądu./tak SN w uzasadnieniu do wyroku z dnia 02.10.2008 I UK 88/08, OSNP 2010/7-8/100 ,wyrok SN z 11.12.2013 r. III UK 15/13, LEX nr 1467152/

Jeśli żądanie ubezpieczonego wadliwie zostanie ocenione przez organ rentowy to sąd zobowiązany jest rozważyć wszelkie podstawy prawne mogące mieć zastosowanie w stanie faktycznym sprawy, wadliwość oceny żądania przez organ rentowy nie może uniemożliwiać ubezpieczonemu dochodzenia swych racji przed sądem / tak: wyrok SN z 28.06.2016 r. I UZ 11/16. LEX nr 2093748/ Wniosek ubezpieczonej wynikał z orzeczenia z 06.03.2019r. Trybunału Konstytucyjnego, który uznał, że art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 1270 oraz z 2019 r. poz. 39), w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017 r., w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w 1953 r. kobiet, które przed 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W cytowanym orzeczeniu Trybunał Konstytucyjny podkreślił , że w orzecznictwie TK, pojęcie „wznowienia postępowania”, o którym mowa w art. 190 ust. 4 Konstytucji ma szersze znaczenie niż pojęcie „wznowienia” w sensie technicznym, przewidziane w odpowiednich procedurach regulowanych w ustawach i obejmuje wszelkie instrumenty proceduralne stojące do dyspozycji stron, organów i sądów, wykorzystanie których umożliwia przywrócenie stanu konstytucyjności orzeczeń” (zob. np. postanowienie z 14 kwietnia 2004 r., sygn. SK 32/01, OTK ZU nr 4/A/2004, poz. 35). Prawo sanacji konstytucyjności może być zrealizowane w dwojakim trybie. Postępowania zakończone wydaniem wyroku przez sądy pracy i ubezpieczeń społecznych mogą być wznowione na podstawie art. 401 ( 1) ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 1360, ze zm.). Natomiast osobom, które nie odwołały się od decyzji wydanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych przysługuje wznowienie postępowania na podstawie art. 145a ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2018 r. poz. 2096, ze zm.) w związku z art. 124 ustawy o FUS. Wznowienie w tym kontekście oznacza prawo do skorzystania ze środków proceduralnych zmierzających do wydania w zakończonej sprawie nowego rozstrzygnięcia, opartego na stanie prawnym ukształtowanym po wejściu w życie orzeczenia Trybunału (por. wyrok TK z 7 września 2006 r., sygn. SK 60/05, OTK ZU nr 8/A/2006, poz. 101).

Zgodnie z art. 180 k.p.a. w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się przepisy kodeksu, chyba że przepisy dotyczące ubezpieczeń ustalają odmienne zasady postępowania w tych sprawach. Przez sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych rozumie się sprawy wynikające z przepisów o ubezpieczeniach społecznych, o zaopatrzeniach emerytalnych i rentowych, o funduszu alimentacyjnym, a także sprawy wynikające z przepisów o innych świadczeniach wypłacanych z funduszów przeznaczonych na ubezpieczenia społeczne. Zgodnie z art. 124 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. z 2018 r., poz. 1270) w postępowaniu w sprawach o świadczenia określone w ustawie stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, chyba że niniejsza ustawa stanowi inaczej.

Zgodnie z art.145a § 1 k.p.a. można żądać wznowienia postępowania również w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja.

Przepis art.190 ust.4 Konstytucji RP stanowi z kolei, że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania. Przepis ten wprost odnosi się do możliwości wzruszania w trybach nadzwyczajnych prawomocnych orzeczeń sądowych, ostatecznych decyzji administracyjnych lub rozstrzygnięć w innych sprawach. Wprawdzie przepis art.190 ust.4 Konstytucji RP odnosi się wprost do postępowań prawomocnie zakończonych, ale skoro nawet prawomocne rozstrzygnięcia sądowe powinny podlegać weryfikacji z tego powodu, to tym bardziej sąd powinien uwzględnić istniejący stan niekonstytucyjności w postępowaniu niezakończonym prawomocnym rozstrzygnięciem. /por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 marca 2018 r, (...) 855/16/

Zgodnie zaś z brzmieniem art.146§1 k.p.a. uchylenie decyzji z przyczyn określonych w art.145a nie może nastąpić jeżeli od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji upłynęło pięć lat. W takiej sytuacji, zgodnie z art.151§2 k.p.a. organ administracji publicznej ograniczy się do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa oraz wskazania okoliczności, z powodu których nie uchylił tej decyzji.

Podstawową funkcją normy zawartej w art.146§1 k.p.a. jest zasada ochrony trwałości decyzji administracyjnej. Możliwość uchylenia kwestionowanej we wznowionym postępowaniu decyzji i ponowne rozstrzygnięcie istoty sprawy jest możliwe tylko w czasie określonym w tym ostatnim przepisie. Upływ terminu uniemożliwiający uchylenie decyzji w trybie wznowieniowym ma charakter bezwarunkowy tj. niezależny od okoliczności, które to spowodowały. /por. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 kwietnia 2019 r.,II OSK (...)/

Bieg pięcioletniego terminu określonego w art.146§1 k.p.a. należy liczyć od daty ostatniego doręczenia decyzji stronom biorącym udział w postępowaniu, które podlega wznowieniu. Chodzi o ostatnie doręczenie, jakie jest możliwe do ustalenia na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego. Nie chodzi tutaj zatem o doręczenie decyzji stronie pominiętej w postępowaniu administracyjnym, lecz o datę doręczenia decyzji stronom biorącym udział w postępowaniu, które podlega wznowieniu. /por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. z dnia 4 kwietnia 2019 r. (...) SA/Wa (...)/

Mając na uwadze powyższe regulacje, wobec upływu pięciu lat od doręczenia decyzji (ubezpieczona nie kwestionowała powyższej okoliczności), prawidłowo organ rentowy przyjął, iż nie ma podstaw do uchylenia spornej decyzji w oparciu o przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego i decyzja w tej części jest prawidłowa.

Należy jednak zwrócić uwagę, że ubezpieczona wniosła także o obliczenie emerytury, zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, wniosła bowiem o wydanie nowej decyzji , w której emerytura zostanie obliczona bez zastosowania zakwestionowanego przez ten Trybunał przepisu .

Organ rentowy rozpoznał powyższy wniosek wyłącznie w oparciu o przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, bez zastosowania przepisów emerytalnych, do czego był zobowiązany.

W tej sytuacji po pierwsze należy ocenić czy ZUS odmawiając uchylenia decyzji z dnia #.03.2014 r. wypowiedział się w przedmiocie wniosku ubezpieczonej o przeliczenie emerytury przy uwzględnieniu wyroku TK czy też należy wniosek ten ponownie przekazać organowi do rozpoznania celem merytorycznego rozstrzygnięcia. Ma to istotne znaczenie, gdyż w myśl ustalonej judykatury - zakres i przedmiot rozpoznania sądowego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych wyznacza przedmiot decyzji organu rentowego i żądanie zgłoszone w odwołaniu wniesionym do Sądu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2018 r., w sprawie I UK 529/16). W postępowaniu, wywołanym odwołaniem do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych sąd nie rozstrzyga o zasadności pierwotnie zgłoszonego w organie rentowym wniosku, lecz o prawidłowości zaskarżonej decyzji. Sąd nie działa w zastępstwie organu rentowego, w związku z czym nie ustala prawa do świadczeń, i choć samodzielnie oraz we własnym zakresie rozstrzyga wszelkie kwestie związane z prawem lub wysokością świadczenia objętego decyzją, to jego rozstrzygnięcie odnosi się do zaskarżonej decyzji (art. 477 § 2, art. 47714 § 2 i art. 47714a kpc).

Zdaniem Sądu zaskarżoną decyzją ZUS odmawiając uchylenia decyzji z 2014 roku i stwierdzając, że została ona wydana z naruszeniem prawa w ten sposób odmówił ponownego przeliczenia świadczenia emerytalnego z pominięciem art. 25 ust 1b ustawy emerytalnej i wypłaty wyrównania, kierując się jedynie przepisami proceduralnymi dotyczącymi wznowienia postępowania, określonymi w przepisach kodeksu postępowania administracyjnego. Rozstrzygnął wniosek, ale uniknął oparcia się o normy ustawy emerytalnej.

Zatem brak podstaw do przekazania wniosku do rozpoznania i obowiązkiem Sądu jest merytoryczne rozpoznanie prawidłowości zaskarżonej decyzji i wydania orzeczenia odpowiadającego zgłoszonemu wnioskowi, o ile znajduje to uzasadnienie w odpowiednich przepisach. (por. SA w Szczecinie – postanowienie z 06.08.2019r. w sprawie III Uz 75/19, podobnie SA w Krakowie)

Odwołanie do sądu od decyzji wydanej na podstawie art. 151§1 kpa wszczyna postępowanie cywilne w sprawach z ubezpieczeń społecznych. W postępowaniu cywilnym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych sąd orzeka o prawach lub obowiązkach stron na podstawie przepisów prawa materialnego, dokonując merytorycznej, a więc uwzględniającej przepisy prawa materialnego kontroli prawidłowości aktu organu emerytalnego. Uwzględniając odwołanie zobowiązany jest zmienić decyzję i orzec o istocie sprawy. Konsekwentnie, podstawą rozstrzygnięcia sądowego powinny być przepisy prawa materialnego a więc ustawy o emeryturach i rentach z FUS a nie przepisy procedury administracyjnej.

Orzeczeniem z 06.03.2019r. TK uznał, że art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 1270 oraz z 2019 r. poz. 39), w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017 r., w zakresie, w jakim dotyczy urodzonych w 1953 r. kobiet, które przed 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 tej ustawy, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Przepis uznany za niekonstytucyjny zobowiązywał przy ustalaniu wysokości emerytury określonej w art. 24 ustawy do pomniejszania podstawy obliczenia emerytury o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne. W taki sposób wysokość emerytury wnioskodawczyni została ustalona decyzją z 17.03.2014r.

W okolicznościach niniejszej sprawy ustalenie wysokości emerytury z pominięciem niekonstytucyjnego przepisu pozwalałoby na ustalenie wysokości i wypłatę emerytury w wyższej wysokości niż dotychczas. Natomiast rozstrzygnięcie organu emerytalnego w postaci odmowy uchylenia decyzji z 17.03.2014 r. i odmowa ponownego przeliczenia emerytury skutkuje przede wszystkim tym, że na przyszłość sankcjonuje wypłatę świadczenia w nieprawidłowej, zaniżonej wysokości. Przyznając, że decyzja z 17.03.2014 r. wydana jest z naruszeniem prawa i jednocześnie odmawiając w kolejnej decyzji prawidłowego ustalenia wysokości emerytury funkcję ochronną wynikającą z orzeczenia TK organ uczynił fikcją.

W ocenie Sądu istnieje jednak rozbieżność między wnioskiem ubezpieczonej a treścią decyzji organu rentowego. Wniosek skarżącej z 23.04.2019 r. dotyczy obliczenia emerytury zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 6 marca 2019 r. Nie zawiera wskazania w jaki sposób, na podstawie jakich przepisów organ rentowy ma tego dokonać. Należy podkreślić, że organ rentowy ma obowiązek działania na korzyść ubezpieczonych i zastosowania najkorzystniejszych obowiązujących przepisów. Istotne jest też, że sam Trybunał Konstytucyjny wskazał, że przepisy dotyczące wznowienia postępowania nie uwzględniają specyficznej sytuacji związanej z obowiązkiem sanacji konstytucyjności w sprawach dotyczących emerytur kobiet, które przed dniem 1 stycznia 2013 r. nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 ustawy o FUS. Pozostawiają tym samym znaczny margines dowolności organom i sądom w ocenie i rozstrzygnięciu następstw wyroku TK w konkretnych wypadkach. Należy jeszcze raz podkreślić iż wniosek ubezpieczonej obejmował w istocie dwie kwestie: wznowienie postępowania zakończonego prawomocną decyzją z 17.03.2014 r. oraz obliczenie świadczenia bez zastosowania uznanego niekonstytucyjny przepisu art.25 ust.1b ustawy o emeryturach i rentach. Postępowanie zostało wznowione, zaś zaskarżoną decyzją odmówiono uchylenia decyzji z 17.03. 2014 r.

W ocenie Sądu , nie kwestionując niemożności uchylenia prawomocnej decyzji z 17 marca 2014 r. należy pamiętać, że wniosek o obliczenie emerytury ubezpieczona złożyła w dacie, w której cytowany przepis prawa materialnego został już uznany za niekonstytucyjny. Zatem należało go rozpoznać według stanu prawnego z daty jego złożenia.( wyrok SA w Katowicach z dnia 31.10.2019 r. w sprawie III AUa 1534/19)

W tym zaś zakresie, zgodnie z art. 190 ust. 3 zdanie 1 Konstytucji RP, orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jeśli Trybunał Konstytucyjny nie określił innego terminu utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. Skoro wydając wyrok z 6 marca 2019 r. Trybunał Konstytucyjny nie określił owego innego terminu, zatem do utraty mocy obowiązującej art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej doszło z dniem ogłoszenia tego wyroku w Dzienniku Ustaw z dnia 21 marca 2019 r. (Dz.U.z 2019 r., poz. 539). Tego dnia ustało domniemanie konstytucyjności tej regulacji prawnej, co oznacza konieczność przywrócenia przez organ administracyjny, a w razie jego negatywnego stanowiska w tym zakresie – przez sąd orzekający -stanu zgodnego z Konstytucją. Przy rozpoznaniu sprawy należy przy tym stosować zgodną z Konstytucją wykładnię przepisu art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej, co w tym wypadku oznacza zaprzeczenie dopuszczalności pomniejszania podstawy obliczenia świadczenia ubezpieczonej o sumę kwot pobranych emerytur w obniżonym wieku.

Jak wynika wprost z cytowanego wyżej pkt. 5 uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego, skutkiem wyroku jest prawo wznowienia postępowania z mocy art. 190 ust. 4 Konstytucji RP dla wszystkich kobiet objętych zakresem orzeczenia Trybunału. Przepis ten otwiera drogę do sanacji konstytucyjności sytuacji prawnych, w których zastosowanie art. 25 ust. 1b ustawy o emeryturach i rentach z FUS wywołało konsekwencje zakwestionowane przez Trybunał

Trybunał dalej wskazał, iż jak wielokrotnie podkreślano w orzecznictwie TK, pojęcie „wznowienia postepowania”, o którym mowa a art. 190 ust. 4 Konstytucji RP ma szersze znaczenie niż pojęcie „wznowienia” w sensie technicznym przewidziane w odpowiednich procedurach regulowanych w ustawach i obejmuje wszelkie instrumenty proceduralne stojące do dyspozycji stron, organów i sądów, wykorzystanie których umożliwia przywrócenie stanu konstytucyjności orzeczeń. Wznowienie w tym kontekście oznacza prawo do skorzystania ze środków proceduralnych zmierzających do wydania nowego rozstrzygnięcia, opartego na stanie prawnym ukształtowanym po wejściu orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego (wyrok TK z 7 września 2006er. sygn.. SK 60/05). Tym samym wnioskodawczyni, która przed 1 stycznia 2013r. nabyła prawo do emerytury na podstawie art. 46 ustawy o emeryturach i rentach z FUS nabywa prawo do przeliczenia na nowo świadczenia na zasadach ogólnych określonych w art. 129 ust 1 ustawy emerytalnej tj. od daty złożenia wniosku o ponowne obliczenie wysokości emerytury.

Jak wynika bowiem z  art. 116 ust 1 powołanej ustawy postępowanie w sprawach świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego, chyba że ustawa stanowi inaczej. Zgodnie natomiast z treścią art. 129 ust.1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu. Natomiast z przepisu art. 133 ust.1 pkt 1 wynika ,że w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń lub ich wysokości, przyznane lub podwyższone świadczenia wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tych świadczeń lub do ich podwyższenia, jednak nie wcześniej niż: od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy lub wydano decyzję z urzędu.

Wnioskodawczyni złożyła wniosek o obliczenie emerytury w dniu 23 kwietnia 2019 roku.

Wobec powyższego Sąd zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób iż dodatkowo przyznał ubezpieczonej prawo do ustalenia wysokości emerytury z wieku powszechnego bez pomniejszania jej podstawy o sumę kwot pobranych emerytur, o których mowa w art. 25 ust.1b ustawy emerytalnej, poczynając od miesiąca złożenia wniosku tj. od dnia 1 kwietnia 2019 roku.

Z uwagi na powyższe na podstawie powołanych przepisów oraz w oparciu o treść art. 477§ 2 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji.