Przyznanie odszkodowania dla opozycjonisty za areszt i represje PRL - wyrok z uzasadnieniem

-

-

60.000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez #### #### wskutek stosowania wobec niego środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania oraz wykonania kary ograniczenia wolności w sprawie zakończonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Kraśniku z dnia 21 czerwca 1982r., sygn. akt II K ##/82, w związku z działalnością wnioskodawcy na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

Ustawowe odsetki od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

1. Obciążenie Skarbu Państwa kosztami postępowania.

2. Zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy zwrotu kosztów ustanowienia pełnomocnika z wyboru według norm przepisanych.

zeznania #### ####

Zeznania świadka zasługują w całości na uwzględnienie, znajdują one bowiem potwierdzenie w innych dowodach, w tym zeznaniach wnioskodawcy, które Sąd ze wskazanych powyżej powodów obdarzył walorem wiarygodności, a także dokumentach znajdujących się w aktach IPN. Pomimo znajomości z #### ####, zeznania tegoż świadka uznać należy za obiektywne, nie dążył on do bezpodstawnego ukazania ówczesnej sytuacji wnioskodawcy w negatywnym świetle. Z uwagi na znaczny upływ czasu nie pamiętał on szczegółów zdarzeń będących przedmiotem postępowania. Przekazana przez niego relacja dotyczy w znacznej mierze okoliczności zatrzymania, sposobu przeprowadzania czynności przesłuchania i warunków osadzenia w Areszcie Śledczym, oparta jest ona na własnych spostrzeżeniach świadka.

zeznania #### ####

Sąd dał wiarę zeznaniom tego świadka mając na uwadze, iż przekazane przez niego informacje dotyczące okoliczności zatrzymania, stosowania tymczasowego aresztowania oraz orzeczonej kary znajdują potwierdzenie w relacji wnioskodawcy, drugiego ze świadków, a także obiektywnych dowodach w postaci dokumentów znajdujących się w aktach IPN. Z uwagi na znaczny upływ czasu nie był w stanie przypomnieć sobie szczegółów zdarzeń objętych ramami niniejszego postępowania, niemniej złożone przez niego zeznania uznać należy za logiczne i spójne. Zauważyć też należy, że świadek opisując przesłuchanie w Kraśniku prawdopodobnie ma na myśli czynność rozpytania.

akta IPN Lu ##/1 stanowiące kopię akt II K ##/82 SR w Kraśniku, zdigitalizowane na płycie z k. 23, w szczególności z tomu I i II:- akt oskarżenia z dnia 23 marca 1982r. (k. 347-353);- wyrok SR w Kraśniku z dnia 21.06.1982r. wraz z uzasadnieniem (k. 113-118, 120-123)

Sąd uznał akta IPN Lu ##/1 stanowiące kopię akt II K ##/82 SR w Kraśniku, za w pełni wiarygodne. Dokumenty zostały sporządzone zgodnie z przepisami prawa, we właściwym trybie i formie oraz przez uprawnione i właściwe do tego organy (osoby). Żadna z osób, w tym wnioskodawca, nie kwestionowała ich wiarygodności. Dokumenty znajdujące się we wskazanych aktach potwierdzają twierdzenia #### #### zawarte we wniosku m.in. fakt zatrzymania, stosowania tymczasowego aresztowania, skazania i wykonywania kary ograniczenia wolności. Dowody te korespondują z zeznaniami wnioskodawcy i świadków.

postanowienie SO w Lublinie z dnia 3.08.2021r., sygn. akt IV Ko ##/21

Sąd nie neguje prawdziwości tegoż dokumentu. Jest to dokumenty oficjalny, urzędowy, niekwestionowane przez żadną ze stron. Postanowienie o unieważnieniu orzeczenia potwierdza fakt, że jedynym powodem skazania wnioskodawcy było jego działanie na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

1. -

-

-

Art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (t.j, Dz. U. z 2021r., poz. 1693) - zwanej dalej "ustawą lutową"

Art. 558 k.p.k. w zw. z art. 481 § 1 i § 2 k.c.

Art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego stanowi, że osobie, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia albo wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981 r. w Polsce stanu wojennego, przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłe z wydania lub wykonania orzeczenia albo decyzji.

Analiza akt IPN Lu ##/1, jak również treść wyroku Sądu Rejonowego w Kraśniku z dnia 21 czerwca 1982r. nie pozostawia wątpliwości, że proces karny przeciwko #### #### stanowił represję za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Zostało to także potwierdzone prawomocnym postanowieniem Sądu Okręgowego w Lublinie IV Wydziału Karnego z 3 sierpnia 2021 r.,

Uwzględniając powyższe okoliczność oraz odpowiedzialność Skarbu Państwa kształtującą się w oparciu o zasadę ryzyka nie ma najmniejszych wątpliwości, iż żądanie wnioskodawcy zadośćuczynienia w związku z tym niesłusznym skazaniem – co do zasady - jest słuszne.

-

1. -

-

Zadośćuczynienie orzekane na podstawie tzw. „ustawy lutowej" ma w realiach niniejszej sprawy zrównoważyć wszystkie negatywne przeżycia oraz doświadczenia wnioskodawcy związane z wykonaniem kary stanowiącej represję wynikająca z niesłusznego skazania oraz stosowaniem w toczącym się przeciwko niemu postepowaniu środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania. Stanowi rekompensatę za naruszenie dóbr osobistych - zdrowia, wolności człowieka, wolności od obawy i strachu, możliwości swobodnego dysponowania wartościami osobistymi, godności, wizerunku i związanej z nim pozycji w społeczeństwie.

Przy szacowaniu wysokości zadośćuczynienia Sąd miał na uwadze, iż łączy czas pozbawienia wolności wnioskodawcy wynosił 43 dni, zaś orzeczona względem niego kara ograniczenia wolności wykonywana była w okresie trzech miesięcy w łącznym wymiarze 72 godzin.

Sąd uwzględnił fakt, iż #### #### w chwili zatrzymania był osobą młodą, która pozostając na wolności nie miał kontaktów ze środowiskiem kryminalnym. Tymczasowe aresztowanie było jego pierwszą stycznością z warunkami i środowiskiem panującym w jednostkach penitencjarnych. Elementem, który rzutuje na ocenę doznanej krzywdy i wysokości zadośćuczynienia jest niewątpliwie fakt, że pozbawienie wolności, a następnie skazanie wnioskodawcy było przez niego niezawinione, niesłuszne, a wręcz przeciwnie było „zapłatą” za postawę patriotyczną, co dodatkowo wzmacniało poczucie jego krzywdy.

Stosownie izolacyjnego środka zapobiegawczego, a następnie też wykonywanie kary ograniczenia wolności za tak "błahe" zachowanie niewątpliwie rodziło frustrację i negatywnie wpływało na stan psychiczny wnioskodawcy. Przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia wzięto także pod uwagę brak kontaktu z najbliższymi i informacji o rodzinie, psychiczne konsekwencje procesu karnego i konieczności wykonywania nieodpłatnych dozorowanych prac na cele społeczne.

W trakcie pobytu w Areszcie Śledczym wnioskodawca osadzony został początkowo w celi zagrzybionej i nienależycie ogrzewanej, jednakże na jego wniosek został on przeniesiony i nie zgłaszał już jakichkolwiek zastrzeżeń. Pamiętać przy tym należy, iż warunku panujące w polskich zakładach karnych w latach osiemdziesiątych były trudne. Przepełnione cele, wilgoć, brak kontaktu z bliskimi, oderwanie od życia rodzinnego, towarzyskiego i zawodowego, ograniczenia w pomocy materialnej, doznane upokorzenia, niewątpliwie potęgowały poczucie pokrzywdzenia wnioskodawcy. Sąd miał również na uwadze okoliczności, iż kara ograniczenia wolności faktycznie wykonywana była wobec #### #### przez okres trzech miesięcy i pomimo iż była ona niesłuszna, nie wiązała się jednak z jego szczególnym udręczeniem.

Jak stwierdził Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 22 listopada 2018 r. w sprawie o sygnaturze akt II AKa 174/18 "funkcja kompensacyjna zadośćuczynienia sprawia, iż z jednej strony - nie może mieć ono jedynie charakteru symbolicznego, zaś z drugiej - nie może być nadmiernym ekwiwalentem pieniężnym w stosunku do krzywdy i być źródłem nieuzasadnionej korzyści majątkowej".

Mając na uwadze powyższe, Sąd uznał za zasadne przyznanie wnioskodawcy zadośćuczynienia w kwocie 29.000 złotych. Kwota ta jest adekwatna dla zrekompensowania krzywdy, której doznał #### #### w czasie pobytu w areszcie śledczym oraz po jego opuszczeniu w czasie wykonania kary. W ocenie Sądu za godne i sprawiedliwe uznać należy ustalenie świadczenia należnego wnioskodawcy na kwotę 500 zł za każdy dzień pozbawienia wolności (21.500 zł), a także 2500 zł za każdy miesiąc efektywnego odbywania kary ograniczenia wolności (tj. nieco ponad 100 zł za godzinę wykonanej pracy).

W obecnych realiach społeczno-gospodarczych osoba, która uzyskuje dochód w kwocie 100 zł za godzinę pracy, lub nawet 500 zł dziennie postrzegana jest jako zarabiająca na wysokim poziomie. Ustalenie zadośćuczynienia w wysokości przekraczającą przyznaną przez Sąd kwotę, choćby w wymiarze wskazanym przez pełnomocnika wnioskodawcy, nie byłoby zasadne. Rekompensata przyznawana za doznane krzywdy nie może być oderwana od poziomu zamożności społeczeństwa, średniej stopy życia, a także podstawowych wskaźników ekonomicznych.

W oparciu o przywołanej wyżej przepisy zasądzono odsetki od zasądzonej kwoty od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.