Wyrok zmieniający decyzję organu rentowego i ustalający podleganie przez pracownika obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym

Sygn. akt VIII U ##/21

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia # stycznia 2021 r., znak: OU200000/D/2021-#### Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie, działając na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1, w związku z art. 6 ust. 1 pkt 1 i 4, art. 11 ust. 1 i 2, art. 12 ust. 1, art. 13 pkt 1 i 2, art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2019 r., poz. 300 z późn. zm.) – dalej jako: „ustawa systemowa” oraz art. 83 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r., poz. 1740 z późn. zm.) – dalej jako: „k.c.”, stwierdził, że #### #### u płatnika składek VETERIS sp. z o.o.:

- jako pracownik nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu od dnia # czerwca 2020 r.;
- jako osoba wykonująca umowę zlecenie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu od dnia # listopada 2020 r.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż #### #### została zatrudniona w spółce od dnia # września 2018 r. na podstawie umowy zlecenie. Jak zważył organ, z uwagi na fakt, że ubezpieczona jest studentką, zgodnie z przepisami ustawy systemowej – nie podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania umowy zlecenia. Do ubezpieczeń płatnik składek zgłosił ją w dniu # września 2018 r., jednakże w dniu # lutego 2019 r. wystąpił o wyrejestrowanie wnioskodawczyni z datą zgłoszenia, tj. od dnia # września 2018 r. Dalej Zakład wskazał, iż trudno dać wiarę, że płatnik zdecydował się zwiększyć koszty zatrudnienia i zatrudnił #### #### od dnia # czerwca 2020 r. Jak w oparciu o przedłożone dokumenty ustalił organ, wnioskodawczyni cały czas wykonywała tożsame czynności jako opiekun osób starszych/fizjoterapeuta, a zatem brak uzasadnienia dla zmiany formy zatrudnienia z umowy zlecenia na umowę o pracę przy zachowaniu tego samego zakresu wykonywanych czynności. Nadto ZUS podniósł, że zawarcie umowy o pracę na krótko przed zajściem zdarzenia rodzącego uprawnienia do wypłaty świadczeń z ubezpieczenia chorobowego stanowiło celowe działanie stron, którego dążeniem było skonstruowanie okoliczności świadczących o pozostaniu w stosunku pracy, celem uzyskania prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Jak podkreślił organ – świadczenia z ubezpieczenia społecznego z tytułu zawartej umowy zlecenia nie przysługiwałyby ubezpieczonej z uwagi na fakt, że posiadała ona status studenta, który nie ukończył 26. roku życia do dnia # listopada 2020 r. Organ rentowy powołał przy tym treść art. 83 § 1 k.c., zgodnie z którym nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Tym samym wywiódł ZUS, że zatrudnienie #### #### od dnia # czerwca 2020 r. na podstawie umowy o pracę było pozorne i nie stanowi podstawy do objęcia jej pracowniczym tytułem do ubezpieczeń. W ocenie Zakładu podstawą zatrudnienia ubezpieczonej od dnia # czerwca 2020 r. w dalszym ciągu pozostaje umowa zlecenie. Wobec powyższego organ stwierdził, że #### #### jako pracownik u płatnika VETERIS sp. z o.o. od dnia # czerwca 2020 r. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym, tj. emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu oraz zdrowotnemu, podlega natomiast od dnia # listopada 2020 r., tj. od momentu ukończenia 26. roku życia, obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy zlecenia. Ponadto wywiódł organ iż od dnia # listopada 2020 r. #### #### nie podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, z uwagi na fakt, iż w oświadczeniu zleceniobiorcy nie wniosła o objęcie tym ubezpieczeniem (decyzja – nienumerowane karty akt ZUS).

Odwołanie od powyższej decyzji wniosła #### ####, zaskarżając ją w całości. Wniosła o:

1. zmianę zaskarżonej decyzji, poprzez uznanie, że podlega ubezpieczeniu chorobowemu od dnia # czerwca 2020 r. i ustalenie, że przysługuje jej prawo do zasiłku chorobowego;
2. zasądzenie na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania według norm prawem przepisanych.

Odwołująca się za bezpodstawne uznała zarzuty organu rentowego, który umowę o pracę z dnia # czerwca 2020 r. przyjął za pozorną. Jak wskazała, zmiana podstawy zatrudnienia była związana przede wszystkim z faktem, iż właśnie w czerwcu 2020 r. zakończyły się zajęcia i egzaminy na kierunku, który studiowała w trybie stacjonarnym. Wskazane okoliczności miały wpływ na jej możliwości w zakresie wykonywania pracy. #### #### podniosła, iż umowa zlecenie pozwalała jej na dostosowanie godzin pracy do planu zajęć na uczelni, zaś uzyskiwane wówczas dochody nie odpowiadały dochodom osoby zatrudnionej na podstawie umowy o pracę, zależały bowiem wyłącznie od liczby przepracowanych przez nią godzin (odwołanie – k. 3-5 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wniósł o jego odrzucenie oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych. Uzasadniając wniosek o odrzucenie odwołania, organ rentowy wskazał, iż nie zostało ono przez odwołującą podpisane i przywołał przy tym przepis art. 477¹⁰ § 1 k.p.c., w myśl którego odwołanie powinno zawierać oznaczenie zaskarżonej decyzji, określenie i zwięzłe uzasadnienie zarzutów i wniosków oraz podpis ubezpieczonego albo jego przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika. Odnosząc się z kolei do podniesionych przez #### #### zarzutów ZUS stwierdził, iż nie zasługują one na uwzględnienie, jednocześnie podtrzymując argumentację przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji (odpowiedź na odwołanie – k. 15-16v. a.s).

W odpowiedzi na wezwanie Sądu do uzupełnienia braków formalnych złożonego w sprawie odwołania, #### #### dochowując zakreślonego terminu na uzupełnienie braków, przedłożyła tut. Sądowi własnoręcznie podpisane odwołanie (odwołanie – k. 20-22 a.s.).

W toku postępowania pełnomocnik odwołującej oraz przedstawiciel zainteresowanego płatnika składek popierał odwołanie, a pełnomocnik organu rentowego wnosił o jego oddalenie (protokół – k. 47v. a.s.).

Sąd Okręgowy w Lublinie ustalił, co następuje:

Płatnik składek – VETERIS sp. z o.o. został zarejestrowany w Krajowym Rejestrze Sądowym w dniu 4 czerwca 2018 r. Siedziba spółki mieści się w ####, a jej wspólnikami są prezes zarządu – #### #### oraz #### ####. Przeważającym przedmiotem działalności spółki, zgodnie z klasyfikacją PKD jest pomoc społeczna z zakwaterowaniem dla osób w podeszłym wieku i osób niepełnosprawnych (okoliczności bezsporne – dane z KRS, zeznania reprezentującego płatnika składek #### #### – k. 49v.-50 a.s.).

Spółka prowadzi ośrodek opiekuńczo-rehabilitacyjny w ####. Ośrodek mieści maksymalnie ## podopiecznych w podeszłym wieku, wymagających stałej opieki i rehabilitacji. Stały nadzór nad działalnością ośrodka pełni prezes zarządu spółki – #### ####, który z wykształcenia jest lekarzem geriatrą i w ośrodku obecny jest codziennie, podobnie jak #### #### – pielęgniarka, a zarazem dyrektor obiektu. Do obowiązków #### #### należy zajmowanie się sprawami pracowniczymi, przede wszystkim w zakresie zawierania umów, sprawdzania list obecności, z kolei #### #### planuje grafiki, a oprócz tego jako pielęgniarka zajmuje się zmianą opatrunków, lekami oraz kuchnią (zeznania odwołującej się – k. 48-49 a.s., zeznania reprezentującego płatnika składek #### #### – k. 49v.-50 a.s.).

Obsługą księgową płatnika składek zajmuje się firma zewnętrzna. Biuro rachunkowe przygotowuje dokumenty pracownicze niezbędne do zatrudnienia lub zmiany formy dotychczasowego zatrudnienia w spółce. Oprócz tego odpowiada za tworzenie list płac, opracowywanych w oparciu o przesyłane przez spółkę listy obecności (zeznania świadka #### #### – k. 50-50v. a.s.).

Odwołująca się #### #### (####) urodziła się w dniu # listopada 1994 r. W 2017 r. uzyskała tytuł licencjata na Uniwersytecie Medycznym w Lublinie na kierunku fizjoterapia. W 2018 r. rozpoczęła studia licencjackie na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim na kierunku doradztwo personalne, które to ukończyła w 2020 r. Następnie odwołująca zdecydowała się kontynuować naukę w dziedzinie fizjoterapii i w tym celu rozpoczęła w 2019 r. studia zaoczne magisterskie w Wyższej Szkole Społeczno-Przyrodniczej im. Wincentego Pola w Lublinie (akta osobowe, a w szczególności: kwestionariusz osobowy, suplement do dyplomu – k. 74 a.s., zeznania odwołującej się – k. 48-49 a.s.).

Pracę w VETERIS sp. z o.o. #### #### podjęła w dniu # września 2018 r. w oparciu o umowę zlecenie, zawartą na czas nieokreślony. Strony ustaliły wysokość wynagrodzenia odwołującej się na ## zł brutto za godzinę. Następnie aneksem z dnia # stycznia 2020 r. podwyższono stawkę przysługującego #### #### wynagrodzenia na ## zł brutto za godzinę (umowa zlecenie, aneks do umowy – k. 7-8 akt ZUS). Forma zatrudnienia – umowa zlecenie została ustalona w związku z tym, że odwołująca pozostawała wówczas studentką, jej czas pracy nie był regularny i ustalano go tak, aby nie występowała kolizja z zajęciami na studiach (zeznania odwołującej się – k. 48-49 a.s.).

Bezpośrednim przełożonym odwołującej był prezes spółki – #### ####. W ramach zlecenia #### #### wykonywała czynności opiekuńczo-pielęgnacyjne, tj. pomoc w toaletach, pomoc przy posiłkach, kąpiele oraz pomoc przy czynnościach fizjologicznych. Oprócz tego wspólnie z nadzorującą jej pracę #### #### wykonywała wizyty u podopiecznych, w czasie których omawiano i analizowano ich bieżące potrzeby (zeznania odwołującej się – k. 48-49 a.s., zeznania świadka #### #### – k. 91-97 a.s.).

W 2019 r. w ośrodku zatrudnionych było # opiekunów, z czego # w oparciu o umowy o pracę oraz # fizjoterapeutów, w tym # w oparciu o umowę o pracę. Z powodu pandemii COVID-19 w 2020 r. spółka ograniczyła liczbę opiekunów do # – zwolnienie # opiekunów wynikało z ich jednoczesnego zatrudnienia w szpitalach, takie działanie miało na celu ograniczenie ryzyka rozprzestrzeniania się wirusa w domu opieki. Oprócz tego w 2020 r. spółka zatrudniła # dodatkowe osoby na stanowisku opiekuna na umowę zlecenie, a # już zatrudnionym osobom (w tym #### ####) zmieniono formę zatrudnienia z umowy zlecenie na umowę o pracę, w związku z ukończeniem nauki na studiach. Zasadniczą różnicą między zawieranymi przez spółkę umowami o pracę a umowami zlecenie jest wymiar czasu pracy, który w przypadku tych pierwszych wynosił standardowo 8 godzin dziennie, a z kolei w przypadku drugich – 12 godzin dziennie. Zakres obowiązków niezależnie od formy zatrudnienia pozostawał jednak tożsamy (zeznania reprezentującego płatnika składek #### #### – k. 49v.-50 a.s., zeznania świadka #### #### – k. 91-97 a.s.).

Umowę o pracę na stanowisku opiekuna osób starszych, fizjoterapeuty z VETERIS sp. z o.o.#### #### zawarła w dniu # czerwca 2020 r. na czas określony do dnia # czerwca 2021 r. Jej wymiar czasu pracy określono na pełny etat, a wynagrodzenie zasadnicze ustalono na ### zł brutto (akta osobowe, a w szczególności: umowa o pracę – k. 74 a.s.). Zakres obowiązków fizjoterapeuty został ustalony następująco:

1) dokonywanie oceny stanu pacjenta przed, w trakcie i po rehabilitacji;
2) ustalanie programu oraz wykonywanie zabiegów fizjoterapeutycznych z wykorzystaniem różnych metod fizjoterapii;
3) wykonywanie zabiegów w zakresie kinezyterapii indywidualnej;
4) stosowanie kinezyterapii usprawniającej;
5) zapobieganie negatywnym skutkom wynikającym z długotrwałego unieruchomienia;
6) obsługa urządzeń, aparatury i sprzętu rehabilitacyjnego;
7) współpraca z lekarzem i zespołem terapeutycznym;
8) wykonywanie zabiegów zleconych przez lekarza;
9) kontrolowanie postępów fizjoterapii;
10) dbanie o należyty stan urządzeń;
11) dbanie o stan sanitarno-porządkowy pomieszczeń zabiegowych;
12) prowadzenie dokumentacji;
13) pomoc chorym przy rozbieraniu i ubieraniu oraz pionizacja pacjenta;
14) przestrzeganie dyscypliny i przepisów BHP;
15) noszenie przydzielonej odzieży ochronnej;
16) wykonywanie innych poleceń przełożonego.

Z kolei do zakresu obowiązków opiekuna należało:

1) dbałość o higienę pacjenta;
2) pomoc przy ubieraniu się;
3) pomoc w rozdawaniu posiłków pacjentom;
4) karmienie pacjentów lub udzielanie pomocy w spożywaniu posiłków;
5) zgłaszanie się na wezwanie pacjenta;
6) pomoc przy przemieszczaniu się pacjentów;
7) czuwanie nad bezpieczeństwem pacjentów;
8) okazywanie życzliwości i wyrozumiałości względem pacjentów;
9) pomoc przy czynnościach fizjologicznych;
10) aktywizacja pacjenta i wspólne spędzanie czasu;
11) dbałość o estetykę i higienę otoczenia pacjentów;
12) uzupełnianie czystej bielizny i środków pielęgnacyjnych;
13) segregacja odpadów komunalnych w bieżącej pracy;
14) toaleta pośmiertna pacjenta.

W ośrodku funkcjonowała rozpiska dzienna z wyszczególnionymi zadaniami do wykonania, odnoszącymi się do danych pacjentów, np. konieczności przeprowadzenia kąpieli, czy przygotowania na specjalistyczne badania (zeznania odwołującej się – k. 121v.-122 a.s., akta osobowe, a w szczególności: zakres obowiązków – k. 74 a.s.).

W dniu podpisania umowy o pracę, tj. # czerwca 2020 r. odwołująca się w czasie wizyty w gabinecie medycznym #### przy ul. #### w Lublinie powzięła wiadomość o fakcie zajścia w ciążę (zeznania odwołującej się – k. 48-49 a.s., dokumentacja medyczna, a w szczególności: badanie USG – k. 66 a.s.).

W ramach zatrudnienia w oparciu o umowę o pracę #### #### wykonywała czynności opiekuna i rehabilitanta przez 8 godzin, między 7:00 a 15:00. Większą część dnia w pracy poświęcała pracy opiekuna, wykonując te same obowiązki co poprzednio w oparciu umowy zlecenie. Dodatkowo przez ok. 2 godziny dziennie zajmowała się rehabilitacją, której w ramach poprzedniej umowy nie wykonywała. Nadzór nad pracą #### ####, podobnie jak w czasie zatrudnienia w oparciu o umowę zlecenie, sprawowała w dalszym ciągu #### #### (zeznania odwołującej się – k. 48-49, zeznania świadka #### #### – k. 50v. a.s., zeznania świadka #### #### – k. 91-97 a.s.).

Wynagrodzenie za wykonaną pracę było przekazywane przelewem na rachunek bankowy (listy płac – k. 43-51 akt ZUS, wyciągi z rachunku bankowego – 52-65 akt ZUS).

Wnioskodawczyni wykonywała obowiązki pracownicze w dniach: ### czerwca 2020 r. oraz ### lipca 2020 r. (listy obecności za czerwiec i lipiec 2020 r. – k. 38-39 akt ZUS). Następnie od dnia # lipca 2020 r. przebywała na zwolnieniu lekarskim z powodu problemów zdrowotnych związanych ze stanem ciąży (zeznania odwołującej się – k. 48-49 a.s.).

W trakcie zwolnienia lekarskiego stwierdzono u niej bóle brzucha przy staniu i chodzeniu, skurcze macicy przy aktywności, a stan ciąży opisano jako „zagrożenie poronieniem”. Kolejne badania były podstawą do postawienia diagnozy o możliwym przedwczesnym porodzie i z tego powodu przedłużano #### #### czas trwania zwolnienia lekarskiego aż do dnia urodzenia dziecka, tj. # stycznia 2021 r. (dokumentacja medyczna, a w szczególności: badania USG – k. 66 a.s., zeznania odwołującej się – k. 48-49 a.s.). Po porodzie odwołująca wystąpiła o udzielenie jej urlopu macierzyńskiego oraz bezpośrednio po jego zakończeniu urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze (akta osobowe, a w szczególności: wniosek o urlop – k. 74 a.s.).

Na miejsce nieobecnej #### #### pracodawca zatrudnił na umowę zlecenie #### ####, która jednak w ocenie pracodawcy się nie sprawdziła, toteż nie kontynuował współpracy z nowym pracownikiem. W tym stanie rzeczy nie decydował się pracodawca na zatrudnienie kolejnego pracownika, w celu zastąpienia nieobecnej #### #### (zeznania reprezentującego płatnika składek #### #### – k. 49v.-50 a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów zawnioskowanych przez strony. Były to dowody z dokumentów znajdujących się w aktach organu rentowego, dowody z zeznań odwołującej się i płatnika, a także z zeznań świadków. Zeznania świadków #### #### oraz #### #### Sąd uznał za logiczne, wewnętrznie spójne i wzajemnie ze sobą zbieżne, a nadto konsekwentne, rzeczowe i znajdujące ugruntowanie w treści zebranego materiału procesowego, zwłaszcza w dowodach ze zgromadzonych dokumentów. Świadkowie to osoby niespokrewnione i niespowinowacone z odwołującą się i płatnikiem i przez to nie mające żadnego interesu w składaniu fałszywych zeznań oraz kreowaniu niezgodnej z rzeczywistością wersji zdarzeń. Nadto świadkowie zatrudnieni są u płatnika składek w tym samym miejscu pracy co odwołująca, toteż mieli rzeczywistą możliwość oceny faktycznego wykonywania obowiązków pracowniczych przez #### ####. Z ich zeznań jasno wynikało, że w trakcie swojego zatrudnienia w ośrodku, najpierw w oparciu o umowę zlecenie, odwołująca wykonywała względem podopiecznych czynności opiekuńcze, rozszerzone następnie umową o pracę o dodatkowe czynności rehabilitacyjne.

Za w pełni wiarygodne uznał również Sąd zeznania świadka #### #### oraz przedstawiciela płatnika składek – #### ####, na okoliczność ustalenia pełnego stanu faktycznego sprawy, z uwzględnieniem w szczególności kwestii organizacyjnych w sprawach pracowniczych i kadrowych na gruncie zwykłego funkcjonowania zatrudniającej #### #### spółki VETERIS.

Powyższa ocena dotyczy również zeznań samej odwołującej, skoro były one zgodne z autentycznymi zeznaniami świadków i reprezentanta płatnika składek. #### #### wiarygodnie opisała okoliczności swojego zatrudnienia w VETERIS sp. z o.o., przedstawiając przekonujący opis motywów, jakimi kierowała się przy podjęciu zatrudnienia w oparciu o umowę zlecenie, a następnie umowę o pracę. Odwołująca wskazała również wyczerpująco na swoje pracownicze obowiązki w spornym okresie zatrudnienia, a także przytoczyła okoliczności, w jakich zmuszona była zaprzestać wykonywania pracy i przejść na zwolnienie lekarskie, co jak zważył Sąd – w pełni korespondowało ze zgromadzoną w sprawie dokumentacją medyczną.

Nadto Sąd obdarzył wiarą wszelkie zgromadzone w toku postępowania dokumenty osobowe, bowiem nie sposób przyjąć, iż stanowiły one wyłącznie typową dokumentację wytworzoną celem stworzenia pozorów wykonywania pracy. Z przeprowadzonego postępowania dowodowego jednoznacznie wynika, że odwołująca się wykonywała obowiązki pracownicze wynikające z umowy o pracę zawartej w dniu # czerwca 2020 r.

Sąd Okręgowy w Lublinie zważył, co następuje:

Odwołanie #### #### jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie.

Kwestią sporną w niniejszej sprawie była okoliczność, czy #### #### od dnia # czerwca 2020 r. wykonywała czynności na podstawie umowy o pracę w VETERIS sp. z o.o. i czy z tego tytułu powinna podlegać obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. Organ rentowy kwestionował ten stan rzeczy, podnosząc, że umowa o pracę zawarta została dla pozoru, a jej celem było skonstruowanie okoliczności świadczących o pozostaniu w stosunku pracy, aby uzyskać prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Zakład twierdził, iż odwołująca w dalszym ciągu pozostawała zatrudniona u płatnika składek w oparciu o zawartą w dniu # września 2018 r. umowę zlecenie i nie podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z uwagi na fakt, iż w oświadczeniu zleceniobiorcy nie wniosła o objęcie tym ubezpieczeniem.

Uznać zatem należy, że spór w przedmiotowej sprawie skupia się w istocie wokół prawnej kwalifikacji umowy zawartej w dniu # czerwca 2020 r. pomiędzy VETERIS sp. z o.o. a odwołującą. Ustalenie, czy była to umowa o pracę, czy jak twierdzi organ rentowy – kolejna umowa zlecenie ma decydujące znaczenie dla merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy.

Umowa zlecenie, o której mowa w art. 734 § 1 k.c., charakteryzuje się tym, że przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Zasadniczymi elementami wyodrębnionymi w definicji tej umowy są: dokonanie czynności prawnej (określonej) oraz działanie dla dającego zlecenie. Oznacza to, że przez umowę zlecenie przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności dla dającego zlecenie. Nie wymaga się natomiast, aby zachowanie osoby świadczącej usługę doprowadziło do osiągnięcia indywidualnie oznaczonego rezultatu. Wprawdzie w większości przypadków na skutek wykonania czynności powstanie jakiś materialny lub niematerialny rezultat – „ślad” dokonania czynności, jednak nie stanowi to przedmiotowo istotnego elementu umowy, tak jak ma to miejsce w przypadku umowy o dzieło. O ile przedmiotem umowy o dzieło jest osiągnięcie z góry oznaczonego efektu, w przypadku umowy zlecenia jej przedmiotem jest jedynie staranne dążenie do osiągnięcia określonego rezultatu, ale fakt, iż został on osiągnięty nie należy do treści zobowiązania. Zarówno w umowie o dzieło, jak i umowie zlecenie między stronami nie istnieje przy tym żaden związek zależności lub podporządkowania (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu 27 września 2012 r., sygn. akt III AUa 447/12, LEX nr 1220616 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 6 września 2012 r., sygn. akt III AUa 330/12, LEX nr 1217746).

O kwalifikacji prawnej umowy nie decyduje jej nazwa, ani nawet przepisy podane przez strony jako podstawa prawna zawartej umowy. Przy interpretacji umów należy przede wszystkim ustalić rzeczywisty zamiar stron, a o nim świadczy przede wszystkim treść wykreowanego umową stosunku prawnego. Zgodnie z art. 65 § 2 k.c., dokonując wykładni umów badać należy raczej, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, niż opierać się na jej dosłownym brzmieniu.

Z kolei zgodnie z przepisem art. 68 ust. 1 pkt 1a ustawy systemowej, do zakresu działania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych należy, między innymi, realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych, a w szczególności stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych. Z powyższego wynika, iż Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma prawo stwierdzać obowiązek ubezpieczenia oraz ustalać brak takiego obowiązku.

Art. 6 ust. 1 pkt 1 cytowanej ustawy stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej są pracownikami. Ponadto, przepisy art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 tej ustawy wprowadzają obowiązek, w odniesieniu do pracowników, ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego. Zgodnie z treścią art. 13 pkt 1 ustawy, obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne w okresach: pracownicy – od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania stosunku pracy.

Stosownie do treści definicji zawartej w art. 2 k.p., pracownikiem jest osoba zatrudniona między innymi na podstawie umowy o pracę. Użyty w powyższym przepisie zwrot „zatrudniona” oznacza istnienie między pracownikiem a pracodawcą szczególnej więzi prawnej o charakterze zobowiązaniowym, to jest stosunku pracy. Jego istotą jest w świetle art. 22 § 1 k.p., uzewnętrznienie woli umawiających się stron, z których jedna deklaruje chęć wykonywania pracy określonego rodzaju w warunkach podporządkowania pracodawcy, natomiast druga – stworzenia stanowiska pracy i zapewnienia świadczenia pracy za wynagrodzeniem. Celem i zamiarem stron umowy o pracę winna być każdorazowo faktyczna realizacja treści stosunku pracy, przy czym oba te elementy wyznaczają: ze strony pracodawcy – realna potrzeba ekonomiczna i umiejętności pracownika, zaś ze strony pracownika – ekwiwalentność wynagrodzenia uzyskanego za pracę.

Dla stwierdzenia, czy zaistniały podstawy do objęcia ubezpieczeniem społecznym, w świetle powołanych przepisów, wymagane jest ustalenie, czy zatrudnienie miało charakter rzeczywisty i polegało na wykonywaniu pracy określonego rodzaju, na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, czyli w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p. Przy tym istotne jest, że umowa o pracę, która nie wiąże się z wykonywaniem tej umowy, a zgłoszenie do ubezpieczenia następuje tylko pod pozorem istnienia tytułu ubezpieczenia w postaci zatrudnienia, nie skutkuje w sferze prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 16 marca 1999 r., sygn. akt LEX nr 37341 i z dnia 28 lutego 2001 r., sygn. akt II UKN 244/00, LEX nr 55418).

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy wskazywał, że umowa o pracę z dnia # czerwca 2020 r. zawarta została dla pozoru, a jej celem było uzyskanie prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Z takim twierdzeniem organu rentowego nie można się zgodzić.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c., nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Pozorność umowy wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych przy jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Należy odróżnić przy tym nieważność spowodowaną pozornością czynności prawnej od nieważności czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy (art. 58 § 1 k.c.). Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, które z formalnego punktu widzenia nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez ustawę zakazane. Pojęcia obejścia prawa i pozorności są sobie znaczeniowo bliskie i niejednokrotnie pokrywają się. Ustalenie, czy umowa zmierza do obejścia prawa, czy jest pozorna wymaga poczynienia konkretnych ustaleń faktycznych dotyczących okoliczności jej zawarcia, celu jaki strony zamierzały osiągnąć, charakteru wykonywanej pracy i zachowania koniecznego elementu stosunku pracy, jakim jest wykonywanie pracy podporządkowanej (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 1995 r., sygn. akt I PZP 7/95, LEX nr 12023, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1997 r., sygn. akt I PKN 276/97, LEX nr 32889). Czynność prawna może być również sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, przez które rozumie się na ogół obowiązujące w stosunkach między ludźmi reguły postępowania, które za podstawę mają uzasadnienie ocenne, a nie prawne. Odwołują się one do powszechnie uznawanych w całym społeczeństwie lub w danej grupie społecznej wartości i ocen właściwego, przyzwoitego, rzetelnego, lojalnego czy uczciwego zachowania. Zasady te obejmują nie tylko reguły moralne, lecz także obyczajowe (por. np. Z. Radwański (w:) System prawa prywatnego, t. 2, 2002, s. 240 i n.; M. Safjan (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. I, 2008, s. 327).

W rozważanym przypadku, zdaniem Sądu, wystąpiły wszystkie elementy konieczne dla zaistnienia pomiędzy stronami stosunku pracy. Wbrew stanowisku organu rentowego, postępowanie dowodowe przeprowadzone przez Sąd potwierdziło wykonywanie pracy przez #### #### w oparciu o zawartą w dniu # czerwca 2020 r. umowę o pracę. Dowodem wskazującym na taki fakt były nie tylko jej zeznania, ale także zeznania przesłuchanych w sprawie świadków, którzy zgodnie potwierdzili, że faktycznie od wskazanej daty wykonywała czynności wynikające z zatrudnienia w formie umowy o pracę.

Jak ustalił Sąd w toku postępowania, powszechnym działaniem w spółce było zatrudnianie studentów w oparciu o umowy zlecenie. Tyczy się to również przypadku #### ####, która wskazała, iż taka forma zatrudnienia dawała jej większą swobodę w łączeniu pracy ze studiowaniem. W rzeczywistości (co przyznał nawet sam reprezentant płatnika składek) jedyną różnicą między świadczoną w VETERIS sp. z o.o. pracą w oparciu o wzmiankowane typy umów była ustalona liczba godzin pracy, podczas gdy zakres wykonywanych obowiązków, czy fakt istnienia służbowego podporządkowania pozostawał niezmieniony. Ubocznie zatem wypada podnieść, iż wbrew twierdzeniom Zakładu – zawartej w dniu # czerwca 2020 r. umowy o pracę między odwołującą się a spółką nie sposób traktować jak kolejnej umowy zlecenie. Przeciwnie, to właśnie umowie zlecenie z 2018 r. można wytknąć pozorny charakter, bowiem warunki świadczonej na jej podstawie pracy przypominały w istocie typowy stosunek kształtowany w obrocie na podstawie umowy o pracę.

Z uwagi na zarzuty organu rentowego sformułowane w zaskarżonej decyzji, Sąd prowadząc postępowanie zbadał również rzeczywistą wolę stron w odniesieniu do istotnych elementów stosunku pracy, takich jak: osobiste wykonywanie pracy, podporządkowanie pracownicze, czy wynagrodzenie stanowiące ekwiwalent wykonanej pracy.

#### #### bezsprzecznie otrzymywała wynagrodzenie za wykonaną pracę, a nadzorowała ją dyrektor obiektu – #### ####.

Jeśli chodzi o element związany z osobistym wykonywaniem pracy przez #### ####, to z całą pewnością taki wystąpił. Podobnie w odniesieniu do odpłatności, która miała miejsce, o czym świadczą złożone dokumenty w postaci listy płac czy wyciągi z rachunku bankowego. Sama zaś kwestia wysokości wynagrodzenia za pracę winna być oceniana wyłącznie w kontekście pozostawania w adekwatnym związku ze świadczoną pracą. Wynika to wprost z przytoczonej wcześniej zasady ekwiwalentności wynagrodzenia uzyskanego za pracę i wyklucza wiązanie wysokości wynagrodzenia wyłącznie z posiadanymi przez pracownika kwalifikacjami. Dysproporcję między otrzymywanym przez odwołującą się wynagrodzeniem za pracę świadczoną na podstawie umowy zlecenie a wynagrodzeniem wypłacanym na podstawie umowy o pracę oceniać należy wyłącznie przez pryzmat liczby przepracowanych przez #### #### godzin. W ramach zawieranych przez spółkę umów zlecenie pracownicy swoje czynności realizowali podczas 12-godzinnych dyżurów, natomiast pracując na podstawie umów o pracę – wymiar ich czasu pracy wynosił 8 godzin dziennie. Z tego też powodu nie powinno budzić zdziwienia, iż zarobki osób przepracowujących w danym miesiącu nawet o połowę czasu więcej od zatrudnionych w 8-godzinnym wymiarze czasu pracy były odpowiednio wyższe.

W niniejszej sprawie organ rentowy wyrażał wątpliwość co do rzeczywistej intencji stron umowy o pracę z uwagi na fakt, że zgłoszenie do ubezpieczenia pracowniczego dotyczyło osoby, która wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o długotrwałe świadczenia pieniężne w stosunkowo krótkim czasie od zgłoszenia do ubezpieczenia społecznego.

Postępowanie dowodowe w sprawie wykazało, że w okresie objętym sporem #### #### od dnia # czerwca 2020 r. pozostawała zatrudniona w oparciu o umowę o pracę w Veteris sp. z o.o., na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy na stanowisku opiekuna osób starszych, fizjoterapeuty. Z zeznań płatnika składek wynikało przy tym, że jej stanowisko nie zostało „sztucznie” stworzone, a jej praca była potrzebna, zważywszy na fakt, iż zatrudnieni w ośrodku fizjoterapeuci byli obciążeni obowiązkami, a odwołująca się w związku ze zdobytym wykształceniem posiadała wymagane umiejętności do przeprowadzania rehabilitacji. Odwołująca się dysponowała zatem odpowiednim doświadczeniem i kwalifikacjami do wykonywania poruczonych czynności, co dodatkowo płatnik stwierdził na podstawie dotychczasowego zatrudnienia w oparciu o umowę zlecenie.

Natomiast zaistnienie krótkiego czasu od rozpoczęcia pracy do momentu skorzystania ze zwolnienia lekarskiego było wynikiem okoliczności niezależnych od ubezpieczonej. Zawierając w dniu # czerwca 2020 r. umowę o pracę nie wiedziała bowiem o fakcie zajścia w ciążę, a co za tym idzie o jej prawdopodobnym przebiegu.

Brak jest tym samym jakichkolwiek podstaw do kwestionowania przez organ rentowy czynności związanych z zawarciem przez ubezpieczoną umowy o pracę i faktycznym wykonywaniem obowiązków pracowniczych w spornym okresie. Podnoszenie przez organ rentowy nieważności umowy o pracę z dnia # czerwca 2020 r. z uwagi na jej pozorność stoi w sprzeczności ze zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym, z którego wynika, że odwołująca się faktycznie wykonywała pracę i w ten sposób realizowała swe obowiązki pracownicze w ramach nawiązanego stosunku pracy, stanowiącego tytuł ubezpieczeń społecznych. Wykonywanie pracy było poddane nadzorowi ze strony płatnika i wynagradzane poprzez wypłatę ustalonego w umowie o pracę wynagrodzenia na rachunek bankowy. W ocenie Sądu, nawet gdyby #### #### w momencie zawarcia umowy o pracę wiedziała o fakcie zajścia w ciążę (na co nie przedstawiono żadnych dowodów), to nie mogła przewidzieć, ani tym bardziej zaplanować, że stanie się długotrwale niezdolna do pracy. Nie każdy stan ciąży wiąże się bowiem z niezdolnością do pracy.

Dodatkowo podkreślenia wymaga, iż przyjęcie za główny powód, dla którego ubezpieczona nawiązała stosunek pracy – dążenie do uzyskania przez zawarcie umowy o pracę ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym, to takiego działania nie można uznać za naruszającego zasady współżycia społecznego i zmierzającego do dokonania czynności sprzecznej z prawem albo mającej na celu obejście prawa. Zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem Sądu Najwyższego, chęć uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, jako motywacja do podjęcia zatrudnienia, nie świadczy o zamiarze obejścia prawa, a dążenie do uzyskania przez zawarcie umowy o pracę ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym nie może być uznane za zmierzające do dokonania czynności sprzecznej z prawem albo mającej na celu jego obejście, jeżeli umowa ta prowadzi do faktycznej realizacji zatrudnienia spełniającego cechy stosunku pracy (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 13 maja 2004 r., sygn. akt II UK 365/03, LEX nr 171654, z dnia 25 stycznia 2005 r., sygn. akt II UK 141/04, LEX nr 152390, z dnia 28 kwietnia 2005 r., sygn. akt I UK 236/04, LEX nr 166474).

W przypadku wykazania, iż pracownik po zawarciu umowy istotnie podjął pracę i wykonywał wynikające z treści umowy obowiązki, a pracodawca świadczenie to przyjmował, a która to kwestia w analizowanej sprawie została w sposób jednoznaczny wyjaśniona – to nieuprawnionym jest określanie umowy mianem pozornej (art. 83 k.c.), nawet jeśli umowa była realizowana przez bardzo krótki okres czasu. Istotne z punktu widzenia ważności umowy o pracę jest wykazanie, że strony stosunku prawnego wywiązywały się ze swoich obowiązków, czemu służy prowadzone przed Sądem postępowanie dowodowe, w którym strony zobligowane są do wykazania słuszności i zasadności prezentowanych racji. W świetle przedstawionych rozważań nietrafnym jest dokonywanie przez organy rentowe wyłączenia z ubezpieczenia społecznego pracownika, w sytuacji gdy ze zgromadzonego materiału jednoznacznie wynika, że wykonywał on powierzone mu przez pracodawcę obowiązki. Taka sytuacja niewątpliwie miała miejsce w przedmiotowej sprawie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2001 r., sygn. akt II UKN 258/00, LEX nr 49241, uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 20 stycznia 2016 r., sygn. akt III AUa 1293/15, LEX nr 1979541).

Biorąc powyższe pod uwagę należało stwierdzić, że #### #### jako pracownik u płatnika składek VETERIS sp. z o.o. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od dnia # czerwca 2020 r.

W tym stanie rzeczy, Sąd Okręgowy uwzględnił odwołanie i na podstawie art. 477¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w sposób oznaczony w punkcie I sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł w punkcie II sentencji wyroku, za podstawę biorąc art. 98 § 1 i § 3 k.p.c., zaś ich wysokość ustalił na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804 z późn. zm.), zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w Lublinie na rzecz #### #### kwotę ## zł, tytułem zwrotu kosztów procesu.