Wygrana sprawa o przyznanie prawa do emerytury pomostowej dla kierowcy ciężarówki i autobusu

Sygn. akt VIII U ##/22

U Z A S A D N I E N I E

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie decyzją z dnia # czerwca 2022 roku, znak: EPOM/25/####, po rozpatrzeniu wniosku #### #### z dnia # maja 2022 roku, odmówił mu prawa do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu organ wskazał, że wnioskodawca nie udowodnił okresu pracy w warunkach szczególnych wynoszącego co najmniej 15 lat, a po dniu 31 grudnia 2008 roku nie wykonywał pracy w takich warunkach. Zakład do stażu pracy w warunkach szczególnych zaliczył okres od dnia # kwietnia 1989 roku do dnia # lipca 2001 roku, który po wyłączeniu okresów nieskładkowych, wyniósł łącznie 12 lat i 18 dni (decyzja k. 8 akt ZUS).

#### #### złożył odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury pomostowej. Zarzucił, że organ do pracy w warunkach szczególnych nie uwzględnił okresu od dnia # czerwca 1980 roku do dnia # marca 1989 roku, w którym był zatrudniony w Gminnej Spółdzielni „####” na stanowisk kierowcy samochodu ciężarowego, a także okresu od dnia # września 2012 roku do dnia # lipca 2013 roku, w którym był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Usług Transportowych #### na stanowisku kierowcy autobusu (odwołanie k. 5-7).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Odnośnie wymienionych okresów zatrudnienia wskazał, że ubezpieczony przedstawił jedynie ogólne świadectwa pracy bez potwierdzenia wykonywania pracy w warunkach szczególnych (odpowiedź na odwołanie k. 13-14).

Sąd Okręgowy w Lublinie ustalił, co następuje.

#### #### urodził się dnia # listopada 1961 roku. W dniu # maja 2022 roku złożył wniosek o emeryturę pomostową, który został rozpatrzony zaskarżoną decyzją odmowną z dnia # czerwca 2022 roku. Organ uwzględnił do pracy w warunkach szczególnych zatrudnienie w PKP S.A. Zakładzie Taboru w Lublinie od dnia # kwietnia 1989 roku do dnia # lipca 2001 roku w wymiarze 12 lat i 18 dni (wniosek k. 1-2, decyzja k. 8 akt ZUS; świadectwo pracy – akta ZUS KPU).

#### #### w dniu # stycznia 1980 roku uzyskał prawo jazdy, w tym w zakresie kategorii C, uprawniające do kierowania pojazdami samochodowymi o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3 500 kg. W dniu # czerwca 1980 roku zawarł umowę o pracę z Gminną Spółdzielnią „####” w Mełgwi. Na jej podstawie został zatrudniony w transporcie na okres próbny 2 tygodni w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy. Po upływie okresu próbnego od dnia # czerwca 1980 roku został zatrudniony na czas nieokreślony (umowy o pracę, odpis prawa jazdy – akta osobowe k. 26).

Wnioskodawca podjął zatrudnienie na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o masie całkowitej powyżej 3,5 tony. Zakład pracy powierzył mu samochód marki Robur, których przewoził artykuły spożywcze, chemiczne, budowlane i rolnicze. Ubezpieczony zajmował się przewożeniem towaru z hurtowni do bazy, w pełnym wymiarze czasu pracy. Swoją pracę wykonywał od poniedziałku do soboty, rozpoczynając ją od godziny 4:30 lub 6:00, w zależności od przewożonego rodzaju towaru oraz trasy. Kurs trwał co najmniej do godziny 15:00 każdego dnia. W przypadku, gdy wnioskodawca został przydzielony do rozwiezienia pieczywa, swoje obowiązki rozpoczynał od 4:30 i przewoził towar do 9:00. Następnie był przekazywany do dyspozycji innych komórek i zajmował się transportem innych artykułów spożywczych z Lublina, Kraśnika i Lubartowa. Poszczególne kursy wyznaczał kierownik transportu #### ####. Gdy pojazd uległ awarii, to wnioskodawca przesiadał się na inny samochód, a naprawą zajmowali się mechanicy w warsztacie. Zakład pracy dysponował 7 samochodami ciężarowymi, z czego jeden pełnił rolę pojazdu zastępczego. Każdy kierowca na co dzień miał przydzielony swój pojazd. Od dnia # października 1980 roku wnioskodawcy powierzono na podstawie umowy zlecenia dodatkowe czynności spedycyjne związane z załadunkiem towaru i powierzono mu odpowiedzialność materialną za przewożony ładunek (zeznania wnioskodawcy k. 28v, 46v-47; zeznania #### #### k. 46v; umowa zlecenia – akta osobowe k. 26).

Podczas zatrudnienia w GS „SCh” wnioskodawca odbył zasadniczą służbę wojskową od dnia # kwietnia 1981 roku do dnia # czerwca 1983 roku. Stosunek pracy został rozwiązany z dniem # marca 1989 roku (wezwanie, świadectwo pracy – akta osobowe k. 26; książeczka wojskowa – akta ZUS KPU).

W dniu # września 2012 roku #### #### zawarł umowę o pracę z Przedsiębiorstwem Usług Transportowych #### spółką cywilną, na podstawie której został zatrudniony na stanowisku kierowcy autobusu w pełnym wymiarze czasu pracy (umowa o pracę k. 3 części B – teczka akt osobowych ).

Wnioskodawca podczas pracy na powyższym stanowisku realizował przewóz osób na trasie Piaski-Świdnik-Lublin autobusami marki Kapena i Mercedes. Pracę wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy w godzinach od 5:00-6:00 do 19:00-20:00, od poniedziałku do piątku. W razie awarii ubezpieczony przesiadał się na drugi autobus (zeznania wnioskodawcy k. 28v-29, 46v-47).

Stosunek pracy został rozwiązany z dniem # lipca 2013 roku (świadectwo pracy k. 4 części C – teczka akt osobowych).

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił na podstawie dowodów z zeznań wnioskodawcy i świadka, a także w oparciu o wskazane dokumenty.

Sąd obdarzył w całości wiarą zeznania #### #### na okoliczność wykonywania przez ubezpieczonego pracy w warunkach szczególnych w okresie zatrudnienia w GS „SCh”. Świadek wskazał, że wnioskodawca od początku pracował jako kierowca samochodów ciężarowych o masie całkowitej powyżej 3,5 tony, wymienił markę pojazdu oraz rodzaj przewożonego ładunku. Świadek dodał, że zakład dysponował nawet 7 pojazdami, a w przypadku awarii kierowca był przenoszony na pojazd zastępczy. Zeznania te zawierają wszystkie istotne okoliczności, a biorąc pod uwagę fakt, że świadek był zatrudniony w GS przez niemal 10 lat należało uznać je za zgodne z rzeczywistością.

Zeznania wnioskodawcy #### #### przywołują takie same okoliczności jak relacja świadka co do zatrudnienia w Spółdzielni, przez co należało je ocenić w ten sam sposób i obdarzyć wiarą. Sąd nie dał jedynie wiary twierdzeniu, że wnioskodawca nie zawierał umowy na czynności spedycyjne. W aktach osobowych znajduje się umowa zlecenie z jego podpisem, jednak nie wpływa to na ustalenia co do stałości pracy na stanowisku kierowcy. Jak chodzi o kolejny okres sporny, to zestawiając opis ubezpieczonego z aktami osobowymi Sąd przyjął do ustaleń, że zajmował się wówczas przewozem osób jako kierowca autobusu w transporcie publicznym.

Dowody z powołanych dokumentów nie budziły wątpliwości, a także nie były kwestionowane przez strony, wobec czego Sąd uznał je w całości za wiarygodne. Istotnie wnioskodawca nie przedłożył świadectwa pracy wskazującego na wykonywanie pracy w warunkach szczególnych, jednak nie jest to decydujące dla ustaleń w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Świadectwa pracy to dokumenty prywatne w rozumieniu art. 245 k.p.c. co oznacza, że zawarte tam informacje poddają się weryfikacji przez pryzmat wyników całego postępowania dowodowego. Ubezpieczony może więc dowodzić okoliczności faktycznych także innymi środkami dowodowymi, w tym pochodzącymi z osobowych źródeł dowodowych (wyrok SA w Szczecinie z dnia 7 listopada 2019 r., III AUa 203/19, Lex nr 2774357; wyrok SA we Wrocławiu z dnia 15 stycznia 2020 r., III AUa 851/19, Lex nr 2977269). Co więcej, zgodnie z art. 473 § 1 k.p.c. w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych nie stosuje się przepisów ograniczających dopuszczalność dowodu ze świadków i z przesłuchania stron. Oznacza to, że ustawodawca zrównał wartość dowodową dokumentów z wartością dowodową zeznań lub przesłuchania stron i żadnemu z tych środków nie przyznał prymatu przy ustalaniu faktów. Zatem informacje znajdujące się w aktach mogą być uzupełniane materiałem dowodowym z przesłuchania.

Co się zaś tyczy braku odpowiedniego zgłoszenia ubezpieczonego i odprowadzania za niego składek na Fundusz Emerytur Pomostowych przez pracodawcę spółkę ####, to również nie jest to element przesądzający o uprawnieniu do świadczenia. Dla uzyskania emerytury pomostowej istotne znaczenie ma bowiem fakt wykazania pracy w warunkach szczególnych, a zaniedbania pracodawcy nie mogą stanowić okoliczności wyłączającej. Spoczywający na pracodawcy (płatniku) obowiązek opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych został uregulowany w oderwaniu od przesłanek warunkujących nabycie prawa do emerytury pomostowej (wyroki SA w Gdańsku z dnia 12 grudnia 2017 r., III AUa 966/17, Lex nr 2418149; SA we Wrocławiu z dnia 19 lutego 2020 r., III AUa 1200/19, Lex nr 2977259).

Sąd Okręgowy w Lublinie zważył, co następuje.

Dokonując oceny prawnej ustalonego jak wyżej stanu faktycznego przytoczyć należy przesłanki przyznania prawa do emerytury pomostowej zawarte w art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz. U. 2023, poz. 164, tekst jednolity). Stosownie do treści tego przepisu prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:
1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 roku;
2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;
3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 60 lat dla mężczyzn;
4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 25 lat dla mężczyzn;
5) przed dniem 1 stycznia 1999 roku wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;
6) po dniu 31 grudnia 2008 roku wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

Prace w szczególnych warunkach oraz o szczególnym charakterze zostały zdefiniowane odpowiednio w art. 3 ust. 1 oraz art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych, które odsyłają do wykazów takich prac z załączników nr 1 i nr 2 do ustawy. Ponadto zgodnie z ust. 7 przepisu za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uważa się również osoby wykonujące przed dniem wejścia w życie ustawy prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W rozpatrywanej sprawie kwestia sporna sprowadzała się do ustalenia, czy wnioskodawca ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat, w tym wykonywanej po dniu 31 grudnia 2008 roku w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Organ rentowy uznał, że ubezpieczony legitymuje się stażem 12 lat i 18 dni takiej pracy wykonywanej przed dniem 31 grudnia 2008 roku w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Zatem przypomnieć trzeba, że zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2022, poz. 504, tekst jednolity, zwana dalej ustawą emerytalną) za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Jednocześnie art. 32 ust. 4 ustawy emerytalnej stanowi, że rodzaje prac wykonywanych w warunkach szczególnych ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych. Tego typu prace zawarte są w rozporządzeniu i załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983, Nr 8, poz. 43, tekst jednolity ze zmianami). Zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Wykaz takich prac zawarty jest w załączniku do rozporządzenia.

W wyniku postępowania dowodowego Sąd ustalił, że #### #### podczas zatrudnienia w Gminnej Spółdzielni „####” w Mełgwi od dnia # czerwca 1980 roku do dnia # marca 1989 roku (8 lat, 9 miesięcy i 29 dni) stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał wymienioną w załączniku do rozporządzenia, wykazie A, dziale VIII. W transporcie i łączności, poz. 2. pracę kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. W tym czasie został mu przydzielony samochód marki Robur o ciężarze przekraczającym wskazaną wartość. Przy jego wykorzystaniu realizował obowiązki polegające na transporcie towarów – materiałów spożywczych, przemysłowych i budowlanych po okolicznych miejscowościach. Praca świadczona była stale, a wnioskodawca nie był kierowany do innych obowiązków. Na wymiar jego czasu pracy nie wpływają dodatkowo wykonywane przez niego czynności spedycyjne, które miały charakter sporadyczny i uboczny wobec głównego zakresu obowiązków. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w uchwale Składu 7 Sędziów z dnia 31 stycznia 2018 roku, sygn. akt III UZP 8/17 (OSNP 2018, nr 7, poz. 94) dla ustalenia wykonywania przez kierowcę pracy stale, zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, bez znaczenia pozostają czynności polegające na doglądaniu ładunku i rozładunku, bądź zabezpieczeniu przewożonego towaru. Tego rodzaju obowiązki są bowiem uboczne, krótkotrwałe i incydentalne wobec głównych obowiązków kierowcy, nie wpływające na charakter zatrudnienia w warunkach szczególnych.

Reasumując Sąd Okręgowy ustalił, że wnioskodawca – wraz ze stażem uwzględnionym przez organ rentowy – legitymuje się łącznie okresem co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Ponadto wnioskodawca w okresie od dnia # września 2012 roku do dnia # lipca 2013 roku, podczas zatrudnienia w Przedsiębiorstwie Usług Transportowych #### spółce cywilnej, wykonywał wymienioną w załączniku nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych, poz. 8 pracę kierowcy autobusów w transporcie publicznym. W tym czasie realizował przewóz osób na trasie Piaski-Świdnik-Lublin, która stanowiła regularną linię transportową.

W tej sytuacji Sąd uznał, że wnioskodawca spełnił wszystkie przesłanki z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych, wobec czego zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał #### #### prawo do emerytury pomostowej od dnia # maja 2022 roku, tj. od dnia złożenia wniosku.

Orzeczenie o kosztach Sąd Okręgowy oparł na zasadzie ogólnej odpowiedzialności za wynik procesu, wyrażonej w art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którą strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Stosownie do art. 99 k.p.c. w zw. art. 98 § 3 k.p.c. do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez radcę prawnego zalicza się wynagrodzenie, jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w odrębnych przepisach.

Koszty, o których stanowią powołane przepisy, zostały zawarte w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2018, poz. 265, tekst jednolity ze zmianami). Stosownie do § 9 ust. 2 rozporządzenia w sprawach o świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego stawki minimalne wynoszą 180 złotych. Wobec tego Sąd zasądził od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w Lublinie na rzecz #### #### kwotę 180 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy w Lublinie, na podstawie powołanych przepisów oraz art. 477¹⁴ § 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji wyroku.