Ustalenie prawa do rekompensaty za pracę w warunkach szczególnych dla spawacza

Klient reprezentowany przez kancelarię w opisywanej sprawie, przez wiele lat pracował jako spawacz, wykonując pracę w szczególnych warunkach, co zgodnie z polskim prawem może uprawniać do wcześniejszej emerytury lub rekompensaty. Po złożeniu wniosku o prawo do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych, w odpowiedzi Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydał decyzję odmowną, twierdząc, że wnioskodawca nie udowodnił wymaganych 15 lat pracy w powyższych warunkach, co jest jednym z warunków przyznania rekompensaty. ZUS uwzględnił tylko część okresu zatrudnienia w jednej firmie, który wyniósł w sumie 10 lat, 11 miesięcy i 18 dni. W związku z tym, klient złożył odwołanie od decyzji organu rentowego do Sądu. Wnioskodawca argumentował, że przez cały okres swojego zatrudnienia w różnych zakładach pracy wykonywał obowiązki spawacza, które zawsze były związane z pracą w warunkach szczególnych, narażających go na szkodliwe czynniki fizyczne i chemiczne.

Sąd po przeanalizowaniu sprawy, dowodów oraz zeznań świadków, uznał, że okres pracy w warunkach szczególnych wnioskodawcy powinien wynieść łącznie 19 lat, 4 miesiące i 17 dni. W trakcie postępowania sądowego ustalono, że praca spawacza była ciągła i przez cały czas wykonywana w warunkach, które zgodnie z obowiązującymi przepisami kwalifikują się jako szczególne. Sąd stwierdził, że decyzja ZUS-u była oparta na błędnej ocenie dowodów, szczególnie w zakresie dokumentacji zatrudnienia i warunków pracy. Ostatecznie Sąd zmienił zaskarżona decyzję ZUS i przyznał wnioskodawcy prawo do rekompensaty.

Więcej informacji dotyczących powyższej sprawy znajduje się w uzasadnieniu wyroku dostępnym poniżej.

Wyrok w wygranej sprawie o ustalenie prawa do rekompensaty za pracę w warunkach szczególnych dla spawacza

Sygn. akt VIII U ##/23

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia # grudnia 2022 roku (znak: END/25/####) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie odmówił #### #### przyznania rekompensaty z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach z uwagi na nieudowodnienie 15-letniego okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Wskazano, że okres pracy tego rodzaju został uwzględniony wymiarze 6 lat, 5 miesięcy i 10 dni (decyzja z dnia 9 grudnia 2022 roku – nienumerowane karty akt ZUS).

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł #### ####, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika. Zarzucił, że organ rentowy ograniczył się jedynie do uwzględnienia okresu zatrudnienia w Polskiej Spółce Gazowej od dnia 15 listopada 1991 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku, podczas gdy wnioskodawca wykonywał takie same prace w szczególnych warunkach podczas całego okresu zatrudnienia w Polskiej Spółce Gazowej, a zatem także w okresie od dnia 8 maja 1987 roku do dnia 14 listopada 1991 roku i od dnia 1 stycznia 1999 roku do dnia 28 lipca 2022 roku. Wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie wnioskodawcy prawa do rekompensaty (odwołanie – k. 3-7 a.s.).

Odwołanie zostało zarejestrowane pod sygnaturą akt VIII U ##/23.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zaprezentowaną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji (odpowiedź na odwołanie - k. 23-24 a.s.).

Następnie decyzją z dnia # stycznia 2023 roku (znak: END/25/####) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie ponownie odmówił #### #### przyznania rekompensaty z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach z uwagi na nieudowodnienie 15-letniego okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Powyższą decyzją zmieniono decyzję z dnia # grudnia 2022 roku, o tyle, że uwzględniony okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach wzrósł do 10 lat, 11 miesięcy i 18 dni (decyzja z dnia # stycznia 2023 roku – nienumerowane karty akt ZUS).

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł #### ####, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika. Zarzucił, że organ rentowy ograniczył się jedynie do uwzględnienia okresu zatrudnienia w Polskiej Spółce Gazowej od dnia 8 maja 1987 roku do dnia 19 października 1997 roku i od dnia 21 października 1997 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku, podczas gdy wnioskodawca wykonywał takie same prace w szczególnych warunkach podczas całego okresu zatrudnienia w Polskiej Spółce Gazowej, a zatem także w okresie od dnia 1 stycznia 1999 roku do dnia 28 lipca 2022 roku. Wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie wnioskodawcy prawa do rekompensaty (odwołanie – k. 44-48 a.s.).

Odwołanie zostało zarejestrowane pod sygnaturą akt VIII U ##/23.

Postanowieniem z dnia # marca 2023 roku Sąd Okręgowy zarządził połączenie sprawy sygnatura akt VIII U ##/23 ze sprawą sygnatura akt VIII U ##/23, celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia, przyjmując za podstawę prawna przepis art. 219 k.p.c. (postanowienie – k. 66 a.s.).

W ostatecznie sprecyzowanym stanowisku procesowym wnioskodawca domagał się zmiany zaskarżonych decyzji i przyznanie #### #### prawa do rekompensaty z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Wniósł o uwzględnienie następujących okresów zatrudnienia jako okresów wykonywania pracy w szczególnych warunkach:
1) od dnia 24 czerwca 1978 roku do dnia 31 sierpnia 1979 roku w Komunalnym Przedsiębiorstwie Robót Inżynieryjnych Nr 1 w Lublinie na stanowisku spawacza, gdzie wykonywał stale i w pełnym wymiarze pracę określoną w Wykazie A, Dział XIV Prace Różne, poz. 12 „prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym” rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze:;na stanowisku spawacz - tożsamym ze stanowiskiem pracy spawacz gazowy wymienionym w Wykazie A. Dział XIV poz. 2 pkt 9 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 roku w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach;
2) od dnia 1 października 1979 roku do dnia 29 lutego 1980 roku w Przedsiębiorstwie Handlu Chemikaliami „Chemia" w Lublinie na stanowisku robotnika magazynowego, gdzie wykonywał stale i w pełnym wymiarze pracę Wykaz A Dział IV w Chemii, poz. 40 „prace magazynowe, załadunkowe, rozładunkowe, transport oraz konfekcjonowanie surowców, półproduktów i wyrobów gotowych - pylistych, toksycznych, żrących, parzących i wybuchowych” rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze;
3) od dnia 8 lutego 1984 roku do dnia 30 kwietnia 1987 roku w Przedsiębiorstwie Robót Instalacyjnych w Lublinie na stanowisku spawacza gdzie wykonywał stale i w pełnym wymiarze pracę określoną w Wykazie A, Dział XIV Prace Różne, poz. 12 „prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym” rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, na stanowisku spawacz - tożsamym ze stanowiskiem pracy spawacz gazowy wymienionym w Wykazie A. Dział XIV poz. 2 pkt 9 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 roku w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach;
4) od dnia 1 stycznia 1999 roku do dnia 30 czerwca 2004 roku w Polskiej Spółce Gazownictwa spółce z ograniczoną odpowiedzialnością na stanowisku spawacza gdzie wykonywał stale i w pełnym wymiarze pracę określoną w Wykazie A, Dział XIV prace różne, poz. 12 „prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym” rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, na stanowisku spawacz - tożsamym ze stanowiskiem pracy spawacza gazowy wymienionym w Wykazie A Dział XIV poz. 2 pkt 9 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 roku w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach;
5) od dnia 1 lipca 2004 roku do dnia 31 grudnia 2008 roku w Polskiej Spółce Gazownictwa spółce z ograniczoną odpowiedzialnością na stanowisku monter - spawacz gdzie wykonywał stale i w pełnym wymiarze pracę określoną w Wykazie A, Dział IV poz. 30 „wytwarzanie i oczyszczanie gazu syntezowego oraz produkcja amoniaku i metanolu” stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przy czym stanowisko pod względem wykonywanych czynności i zakresu obowiązków odpowiada stanowisku: monter sieci gazowej wymienionemu w Wykazie A Dział IV poz. 30 pkt 16 „wytwarzanie, oczyszczanie i przesyłanie gazu węglowego i ziemnego (przesył gazowniczy)) stanowiącym załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 roku w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach (pismo – k. 99-101 a.s.).

Nadto na rozprawie w dniu # lutego 2024 roku wniósł o zasądzenie na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych (k. 95v. a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił i rozważył, co następuje:

#### #### urodził się w dniu # czerwca 1957 roku.

Decyzją z dnia # lipca 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie przyznał mu zaliczkę na poczet przysługującej emerytury od dnia # czerwca 2022 roku (decyzja – k. 8 akt ZUS). Następnie decyzją z dnia # sierpnia 2022 roku ustalił wysokość i podjął wypłatę emerytury od dnia # lipca 2022 roku (decyzja z dnia # sierpnia 2022 roku – nienumerowane karty akt ZUS).

W dniu # grudnia 2022 roku #### #### złożył wniosek o przyznanie mu rekompensaty z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach (wniosek z dnia # grudnia 2022 roku - nienumerowane karty akt ZUS).

Wraz z wnioskiem przedłożył świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia # kwietnia 2019 roku wystawione przez Polską Spółkę Gazownictwa spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Tarnowie, z którego wynikało, że w okresie od dnia 8 maja 1987 roku do dnia 19 października 1997 roku oraz w okresie od dnia 21 października 1997 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku stale i w pełnym zakresie czasu pracy, wykonywał prace wymienione w Wykazie A, dziale XIV, poz. 12, to jest prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym, na stanowisku: spawacza tożsamym ze stanowiskiem spawacza gazowego. wymienionym w Wykazie A, Dział XIV poz. 12 pkt. 9 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 roku w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach (świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia # kwietnia 2019 roku – nienumerowane karty akt ZUS).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uwzględnił wnioskodawcy okres od dnia 15 listopada 1991 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku, w wymiarze 6 lat, 5 miesięcy i 10 dni, po wyłączeniu zwolnieni lekarskich. Nie uwzględnił okresu od dnia 8 sierpnia 1987 roku do dnia 14 listopada 1991 roku, z uwagi na brak zaświadczenia co do zwolnień lekarskich za ten okres. W tej sytuacji, uznając, że wnioskodawca nie wykazał 15-letniego okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzją z dnia # grudnia 2022 roku odmówił #### #### rekompensaty z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach (decyzja z dnia # grudnia 2022 roku – nienumerowane karty akt ZUS).

Następnie decyzją z dnia # stycznia 2023 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych zmienił decyzję z dnia # grudnia 2022 roku, o tyle, że do pracy w szczególnych warunkach zaliczył wnioskodawcy okresy od dnia 8 maja 1987 roku do dnia 19 października 1997 roku i od dnia 21 października 1997 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku, w łącznym wymiarze 10 lat, 11 miesięcy i 18 dni. Podtrzymał, że wnioskodawca nadal nie wykazał 15-letniego okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze i kolejną zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzją z dnia # stycznia 2023 roku ponownie odmówił #### #### rekompensaty z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach (decyzja z dnia # stycznia 2023 roku – nienumerowane karty akt ZUS).

Sąd ustalił, że w okresie od dnia 30 stycznia 1976 roku do dnia 15 maja 1976 roku #### #### odbył podstawowy kurs spawania elektrycznego. W dniu 15 maja 1976 roku wydano mu książkę spawacza nr # (książka spawacza – k. 106-114 a.s., zeznania wnioskodawcy – k. 95v.-97 i 130v.-131v. a.s.).

W okresie od dnia 24 czerwca 1978 roku do dnia 31 sierpnia 1979 roku w Komunalnym Przedsiębiorstwie Robót Inżynieryjnych Nr 1 w Lublinie na stanowisku spawacza (świadectwo pracy z dnia 24 września 1978 roku – nienumerowane karty akt KPU, zeznania wnioskodawcy – k. 95v.-97 i 130v.-131v. a.s.).

W okresie od dnia 1 października 1979 roku do dnia 29 lutego 1980 roku #### #### był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, na podstawie umowy o pracę w Przedsiębiorstwie Handlu Chemikaliami „Chemia" w Lublinie (następnie Przedsiębiorstwo Handlowe „Chemia-Lublin” Spółka Akcyjna z siedzibą w Lublinie) na stanowisku robotnika magazynowego (zaświadczenie z dnia 18 listopada 2002 roku – nienumerowane karty akt KPU, zeznania wnioskodawcy – k. 95v.-97 i 130v.-131v. a.s.).

W okresie od dnia 8 lutego 1984 roku do dnia 30 kwietnia 1987 roku #### #### był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Robót Instalacyjnych w Lublinie na stanowisku spawacza (świadectwo pracy z dnia 30 kwietnia 1987 roku – nienumerowane karty akt KPU, zeznania wnioskodawcy – k. 95v.-97 i 130v.-131v. a.s.).

Zakład zajmował się wykonywaniem robót budowalnych, w tym także w zakresie hydrauliki i gazownictwa, przygotowywaniem słupów oświetleniowych, grzejników, szafek, kolan do wody i gazu (zeznania wnioskodawcy – k. 95v.-97 i 130v.-131v. a.s. zeznania świadka #### #### – k. 129v.-130 a.s., zeznania świadka #### #### – k. 130-130v. a.s.).

W okresie od dnia 5 września 1984 roku do dnia 5 grudnia 1984 roku wnioskodawca poszerzał swoje kwalifikacje zawodowe – ukończył podstawowy kurs spawania gazowego (książka spawacza – k. 106-114 a.s.).

Jako spawacz wnioskodawca w Przedsiębiorstwie Robót Instalacyjnych w Lublinie zajmował się spawaniem słupów oświetleniowych metodą spawania elektrycznego. Nadto spawał, w tym także gazowo, grzejniki, kolana ciśnieniowe (zeznania wnioskodawcy – k. 95v.-97 i 130v.-131v. a.s. zeznania świadka #### #### – k. 129v.-130 a.s., zeznania świadka #### #### – k. 130-130v. a.s.).

Pracę wykonywał w warsztacie. Miał przydzielonego pomocnika w osobie brata #### ####, który przygotowywał mu elementy do spawania (zeznania wnioskodawcy – k. 95v.-97 i 130v.-131v. a.s. zeznania świadka #### #### – k. 129v.-130 a.s., zeznania świadka #### #### – k. 130-130v. a.s.). Nadto odpowiednie detale do spawania docinał wnioskodawcy także #### #### (zeznania świadka #### #### – k. 130-130v. a.s.).

Praca była wykonywana przez cały rok, także w zimie, bo warsztat był ogrzewany. Zdarzało się, że pracowano w nadgodzinach Zespawane elementy odbierał brygadzista wózkiem widłowym (zeznania wnioskodawcy – k. 95v.-97 i 130v.-131v. a.s. zeznania świadka #### #### – k. 129v.-130 a.s., zeznania świadka #### #### – k. 130-130v. a.s.).

Warsztat był zadymiony i zakurzony, miał niewydajną wentylację. Z tego powodu, gdy spawacze spawali, a pomocnik nie miał zajęć do wykonania, to opuszczał warsztat. Spawacze stosowali maski i fartuchy skórzane (zeznania świadka #### #### – k. 129v.-130 a.s., zeznania świadka #### #### – k. 130-130v. a.s.).

#### #### otrzymywał dodatek za pracę w warunkach szczególnych (zeznania wnioskodawcy – k. 95v.-97 i 130v.-131v. a.s., zeznania świadka #### #### – k. 130-130v. a.s.).) oraz mleko (zeznania wnioskodawcy – k. 95v.-97 i 130v.-131v. a.s. zeznania świadka #### #### – k. 129v.-130 a.s., zeznania świadka #### #### – k. 130-130v. a.s.).

W dniu 8 maja 1987 roku wnioskodawca został zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, na dwutygodniowy okres próbny, a po jego upływie na czas nieokreślony, na stanowisku spawacza w Karpackim Okręgowym Zakładzie Gazownictwa Rejonowym Zakładzie Gazowniczym Lublin (obecnie Polskia Spółka Gazownictwa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Tarnowie (akta osobowe a w szczególności – umowa o pracę – k. 2 części B a.o.).

Okresy zatrudnienia w powyższym zakładzie na stanowisku spawacza od dnia 8 maja 1987 roku do dnia 19 października 1997 roku i od dnia 21 października 1997 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Odział w Lublinie uznał jako okresy pracy wykonywanej w szczególnych warunkach (okoliczność bezsporna).

Po dniu 31 grudnia 1998 roku sytuacja #### #### nie uległa żadnej zmianie. Nadal był zatrudniony na stanowisku spawacza do dnia 30 czerwca 2004 roku. Z tym dniem upłynęło wypowiedzenie warunków umowy o pracę z dnia 8 maja 1987 roku. Od dnia 1 lipca 2004 roku został zatrudniony na stanowisku montera-spawacza (akta osobowe a w szczególności – angaże – k. 38, 43, 48 i części B a.o., wypowiedzenie – k. 63 części B a.o., proponowane nowe warunki pracy – k. 64 części B a.o.).

W czasie zatrudnienia na stanowisku spawacza od dnia 1 stycznia 1999 roku do dnia 30 czerwca 2004 roku wnioskodawca okresowo odnawiał uprawnienia do łukowego spawania elektrodą otuloną w grupie materiałów: stale węglowe o grubości powyżej 2,5 mm. Z tego tytułu otrzymywał kolejne wpisy do książki spawacza (książka spawacza – k. 106-114 a.s.), a także zaświadczenia, które przedstawiał pracodawcy (akta osobowe a w szczególności – zaświadczenia kwalifikacyjne – k. 40, 54, 55, 60, 61 części B a.o.)

Pracodawca w dniu 8 lutego 2024 roku sporządził świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z którego wynikało, że #### #### w okresie od dnia 1 stycznia 1999 roku do dnia 30 czerwca 2004 roku wykonywał prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym wymienione w Wykazie A, Dziale XIV, poz. 12, stanowiącym załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Wskazano, że stanowisko to jest tożsame ze stanowiskiem spawacza gazowego, wymienionym w Wykazie A Dział XIV poz. 2 pkt 9 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 roku w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach (świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach – k. 102 a.s.)

Finalnie, jak już wskazano od dnia 1 lipca 2004 roku wnioskodawca pracował w Polskiej Spółce Gazownictwa spółce z ograniczoną odpowiedzialnością na stanowisku monter-spawacz.

Przekazano mu arkusze kwalifikacyjne – opis pracy, zgodnie z którym do jego zadań należały: wykonywanie prac montażowych, remontowych, konserwacyjnych i gazo-niebezpiecznych na sieci i urządzeniach gazowych, wykonywanie prac spawalniczych związanych z powyższym zakresem, usuwanie awarii i usterek na sieci gazowej, pełnienie dyżurów pogotowia gazowego, kontrolowanie sieci oraz urządzeń gazowych w tym układów redukcyjno-pomiarowych, wykonawstwo sieci gazowej z rur PE metodą zgrzewania, budowa i modernizacja sieci gazowych, wykonywanie usług gazowniczych oraz pełnienie dyżurów domowych (akta osobowe a w szczególności – arkusze kwalifikacyjne – k. 65 i 74b części B a.o.)

Pracodawca postrzegał okres zatrudnienia wnioskodawcy od dnia 1 lipca 2004 roku do dnia 31 grudnia 2008 roku (ograniczenie wynikające z możliwości uwzględnienia do rekompensaty) jako okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Wystawił mu w dniu 8 lutego 2024 roku świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z którego wynikało, że #### #### w okresie od dnia 1 lipca 2004 roku do dnia 31 grudnia 2008 roku wykonywał polegające na wytwarzaniu i oczyszczaniu gazu syntezowego oraz produkcji amoniaku i metanolu wymienione w Wykazie A, Dziale IV, poz. 30, stanowiącym załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Wskazano, że stanowisko to jest tożsame ze stanowiskiem montera sieci gazowej, wymienionym w Wykazie A, Dział IV poz. 30 pkt 16 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 roku w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach (świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach – k. 102 a.s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dowodów z dokumentów, w tym zawartych w aktach osobowych oraz zeznań wnioskodawcy i świadków, do czego Sąd ustosunkuje się szczegółowo w dalszej części uzasadnienia.

Odwołanie jest zasadne.

Zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (tekst jednolity: Dz. U. z 2023 roku, poz. 164, ze zmianami) rekompensata to odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Warunki jej przyznania precyzuje art. 21 cytowanej ustawy, który stanowi, że rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli przed dniem 1 stycznia 2009 roku ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2023 roku, poz. 1251, ze zmianami), wynoszący, co najmniej 15 lat. Jednocześnie rekompensata nie przysługuje osobie, która ma ustalone decyzją prawomocną prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych lub przepisów odrębnych. Zgodnie z treścią art. 23 ustawy o emeryturach pomostowych ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę i jest ona przyznawana w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Tym samym, aby ustalić prawo do rekompensaty konieczne jest wykazanie, iż ubezpieczony do dnia 1 stycznia 2009 roku udowodnił 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach, przy jednoczesnym braku możliwości uzyskania prawa do emerytury pomostowej lub prawa emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na skutek zmiany stanu prawnego wprowadzonego ustawą o emeryturach pomostowych.

Rekompensata jest odszkodowaniem za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które rozpoczęły pracę przed 1 stycznia 1999 roku i nie nabędą prawa do emerytury pomostowej w zamian za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze (analogiczne stanowisko zajął Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 25 listopada 2010 roku, sygn. K 27/09, OTK-A z 2010 roku, Nr 9, poz. 109).

Według art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia. Ustęp 4 cytowanej normy prawnej stanowi natomiast, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie, których osobom wymienionym w ust. 2 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Zgodnie z § 2 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 ze zmianami) okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Według § 3 cytowanego rozporządzenia okres zatrudnienia wymagany do uzyskania emerytury, zwany dalej „wymaganym okresem zatrudnienia", uważa się okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia. Natomiast § 4 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, ma wymagany okres zatrudnienia, w tym, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Jednocześnie przepis art. 1 § 2 rozporządzenia stanowi, że właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych i nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazach A i B.

Przechodząc do oceny czy wnioskodawca spełnia warunek legitymowania się, co najmniej 15–letnim stażem pracy w warunkach szczególnych należy wskazać, że skarżący domagał się uwzględnienia jako okresów wykonywania pracy tego rodzaju okresów:
1) od dnia 24 czerwca 1978 roku do dnia 31 sierpnia 1979 roku w Komunalnym Przedsiębiorstwie Robót Inżynieryjnych Nr 1 w Lublinie na stanowisku spawacza;
2) od dnia 1 października 1979 roku do dnia 29 lutego 1980 roku w Przedsiębiorstwie Handlu Chemikaliami „Chemia" w Lublinie na stanowisku robotnika magazynowego;
3) od dnia 8 lutego 1984 roku do dnia 30 kwietnia 1987 roku w Przedsiębiorstwie Robót Instalacyjnych w Lublinie na stanowisku spawacza;
4) od dnia 1 stycznia 1999 roku do dnia 30 czerwca 2004 roku w Polskiej Spółce Gazownictwa spółce z ograniczoną odpowiedzialnością na stanowisku spawacza;
5) od dnia 1 lipca 2004 roku do dnia 31 grudnia 2008 roku w Polskiej Spółce Gazownictwa spółce z ograniczoną odpowiedzialnością na stanowisku monter – spawacz.

Z ustaleń Sądu wynika, że w pierwszym spornym okresie od dnia 24 czerwca 1978 roku do dnia 31 sierpnia 1979 roku w Komunalnym Przedsiębiorstwie Robót Inżynieryjnych Nr 1 w Lublinie na stanowisku spawacza. Wnioskodawca zeznał, że zakład zajmował się wykonywaniem robót budowlanych, w tym między innymi kanałów ciepłowniczych. Dodał, że uczestniczył w wymianie rur na nowe, spawając je elektrycznie. Zimą pracował jako spawacz w warsztacie, przygotowując konstrukcje metalowe na budowy – spawając je elektrycznie. Miał przydzielonego pomocnika, który przygotowywał elementy do spawania, tak aby wnioskodawca mógł tylko spawać. Otrzymywał dodatek za pracę w szczególnych warunkach oraz mleko.

W drugim spornym okresie od dnia 1 października 1979 roku do dnia 29 lutego 1980 roku #### #### był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, na podstawie umowy o pracę w Przedsiębiorstwie Handlu Chemikaliami „Chemia" w Lublinie, na stanowisku robotnika magazynowego. Zeznał, że zakład zajmował się handlem chemikaliami: farbami do malowania stali, rozpuszczalnikami, kwasami oraz ze do jego zadań należało rozlewanie w mniejsze pojemniki chemikaliów. W magazynie pracował sam, inna ekipa rozładowywała i dowoziła towar, a on korzystał z przyrządu do przechylania dużych pojemników celem rozlewania farb lub rozpuszczalników do 5 litrowych plastikowych pojemników. W przypadku rozlania przelewanych substancji musiał usunąć zalanie. Dodał, że otrzymywał dodatek z tytułu pracy w warunkach szczególnych, nie otrzymywał posiłków regeneracyjnych.

Sąd nie obdarzył wiarą powyższych zeznań wnioskodawcy. Jakkolwiek spójnie opisał wykonywane czynności w obu zakładach, to jednak jego zeznania nie są potwierdzone żadnym innym dowodem. O ile w zakresie okresów zatrudnienia i zajmowanych stanowisk wnioskodawca przedstawił wiarygodne, w ocenie Sądu, dokumenty w postaci świadectw pracy, to jednak nie przedstawił żadnego dowodu na potwierdzenie wykonywanych przez siebie czynności oraz że były to prace zaliczane do prac wykonywanych w szczególnych warunkach. Nie wskazał miejsca przechowywania akt osobowych, nie zgłosił dowodu z zeznań żadnego świadka. Nie wykazał również, aby pracodawcy postrzegali wykonywane przez niego czynności jako pracę w szczególnych warunkach, albowiem nie przedstawił świadectw wykonywania pracy tego rodzaju.

Z powyższych względów okresy zatrudnienia od dnia 24 czerwca 1978 roku do dnia 31 sierpnia 1979 roku oraz od dnia 1 października 1979 roku do dnia 29 lutego 1980 roku nie mogły zostać uwzględnione przez Sąd jako okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Sąd uwzględnił natomiast jako okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach okres od dnia 8 lutego 1984 roku do dnia 30 kwietnia 1987 roku, gdy wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Robót Instalacyjnych w Lublinie na stanowisku spawacza.

Jakkolwiek w tym przypadku wnioskodawca również nie przedstawił świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, to jednak Sąd w pełni obdarzył jego zeznania jako potwierdzone zeznaniami świadków. Świadkowie byli zatrudnieni w Przedsiębiorstwie Robót Instalacyjnych w Lublinie, wspólnie z wnioskodawcą. #### ####, brat wnioskodawcy był zatrudniony jako ślusarz, a świadek #### #### pracował na stanowisku ślusarza i spawacza. Razem stanowili jedną brygadę. Potwierdzili, że wnioskodawca zajmował się wyłącznie spawaniem różnych elementów słupów oświetleniowych grzejników, kolan ciśnieniowych. Z ich zeznań wynika, że praca wykonywana była przez cały rok, w warsztacie, słabo wentylowanym, narażającym wnioskodawcę na pracę w zadymieniu i zapyleniu. O tym, że wnioskodawca nie wykonywał innych czynności świadczy fakt, że czynności przygotowawcze do spawania wykonywał głównie świadek #### ####, a zdarzało się również, że elementy z blachy do spawania dla wnioskodawca wycinał świadek #### ####.

Wskazane okoliczności pozwalają, w ocenie Sądu, na przyjęcie, że świadkowie posiadają niezbędne wiadomości dotyczące okoliczności zatrudnienia ubezpieczonego w zakresie jego obowiązków oraz warunków, w jakich były wykonywane, w spornym okresie. Zeznania świadków były logiczne oraz wzajemnie się uzupełniały.

Należy wskazać, że organ rentowy nie podniósł okoliczności, które mogłyby godzić w wiarygodność ich zeznań. Drobne rozbieżności, co do niektórych szczegółów sprawy wynikają z naturalnych ułomności pamięci ludzkiej zważywszy, że świadkowie zeznają na okoliczności zdarzeń życia codziennego niemających charakteru wyjątkowego i z tego powodu trudniejszych do zapamiętania. Okoliczność, że występują te rozbieżności przemawiają za obdarzeniem ich zeznań wiarygodnością, bowiem wskazują, że nie były one uzgadniane na potrzeby procesu. W związku z powyższym Sąd obdarzył w całości wiarą zeznania zeznających w sprawie świadków.

Powyższa ocena dotyczy również zeznań samego ubezpieczonego, skoro były one zgodne z wiarygodnymi zeznaniami świadków. Ubezpieczony wiarygodnie opisał swoje obowiązki jako spawacza. Brak jest jakichkolwiek przesłanek do kwestionowania jego zeznań.

Wobec tego Sąd uznał, że od dnia 8 lutego 1984 roku do dnia 30 kwietnia 1987 roku wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze pracę określoną w Wykazie A, Dział XIV Prace Różne, poz. 12 „prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym” stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W stosowanym pomocniczo Zarządzeniu nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 roku w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach w Wykazie A. Dział XIV poz. 2 w pkt 9 figuruje stanowisko spawacza gazowego, a w pkt 10 spawacza elektrycznego.

W tej sytuacji okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach od dnia 8 lutego 1984 roku do dnia 30 kwietnia 1987 roku należało uwzględnić do stażu pracy tego rodzaju w wymiarze 3 lat, 3 miesięcy i 23 dni. Łącznie z niespornym w toku postepowania okresem 10 lat, 11 miesięcy i 18 dni, staż pracy wnioskodawcy wykonywanej w szczególnych warunkach wzrósł do 14 lat, 3 miesięcy i 11 dni.

Jako okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach należało uwzględnić również okres od dnia 1 stycznia 1999 roku do dnia 30 czerwca 2004 roku. Wnioskodawca był wówczas zatrudniony na stanowisku spawacza.

Co istotne bezpośrednio przed tym okresem wnioskodawca od dnia 8 maja 1987 roku do dnia 19 października 1997 roku i od dnia 21 października 1997 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Odział w Lublinie również był zatrudniony jako spawacz, a pracodawca potwierdził te okresy świadectwem wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Co jeszcze bardziej istotne organ rentowy uznał te jako okresy pracy wykonywanej w szczególnych warunkach.

Analiza akt osobowych wnioskodawcy i jego zeznania wskazują jednoznacznie, że od dnia 1 stycznia 1998 roku w zatrudnieniu wnioskodawcy nic się nie zmieniło. Nadal był zatrudniony na stanowisku spawacza, o czym świadczą zawarte w aktach osobowych angaże, nie otrzymał nowego zakresu obowiązków. Znamienne jest to, że Polska Spółka Gazownictwa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Tarnowie, już w toku niniejszego postępowania wydała świadectwo pracy w szczególnych warunkach (k. 102 a.s.), z którego jednoznacznie wynika, że także i w tym okresie wykonywał w szczególnych warunkach pracę spawacza.

W ocenie Sądu powołane wyżej świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach jest w pełni wiarygodne, odpowiada zapisom zawartym w aktach osobowych wnioskodawca i zostało prawidłowo sporządzone. Z tego względu należało uznać, że w okresie od dnia 1 stycznia 1999 roku do dnia 30 czerwca 2004 roku #### #### wykonywał prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym wymienione w Wykazie A, Dziale XIV, poz. 12, stanowiącym załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W tej sytuacji okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach od dnia 1 stycznia 1999 roku do dnia 30 czerwca 2004 roku należało uwzględnić do stażu pracy tego rodzaju w wymiarze 5 lat, miesiąca i 6 dni, po odjęciu 144 dni zwolnień lekarskich, jakie wnioskodawca miał przyznane w tym okresie (por k. 14-15 a.s.). Wobec tego staż pracy wnioskodawcy wykonywanej w szczególnych warunkach wzrósł do 19 lat, 4 miesięcy i 17 dni.

Ostatni sporny okres zatrudnienia w niniejszym postępowaniu od dnia 1 lipca 2004 roku do dnia 31 grudnia 2008 roku w Polskiej Spółce Gazownictwa spółce z ograniczoną odpowiedzialnością na stanowisku monter – spawacz, w ocenie Sadu nie podlegał uwzględnieniu jako okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Sąd nie obdarzył w tej części wiarą świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 8 lutego 2024 roku z którego wynikało, że #### #### w okresie od dnia 1 lipca 2004 roku do dnia 31 grudnia 2008 roku wykonywał polegające na wytwarzaniu i oczyszczaniu gazu syntezowego oraz produkcji amoniaku i metanolu wymienione w Wykazie A, Dziale IV, poz. 30, stanowiącym załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Brak jest podstaw do uznania prawidłowości określenia rodzaju wykonywanej pracy. Z całokształtu zebranego materiału dowodowego nie wynika, aby wnioskodawca w rzeczywistości zajmował się wytwarzaniem i oczyszczaniem gazu syntezowego oraz produkcją amoniaku i metanolu. Zawarte w jego aktach osobowych arkusze kwalifikacyjne jednoznacznie wskazują na wykonywanie prac montażowych, remontowych, konserwacyjnych i gazo-niebezpiecznych na sieci i urządzeniach gazowych, wykonywanie prac spawalniczych związanych z powyższym zakresem, usuwanie awarii i usterek na sieci gazowej, pełnienie dyżurów pogotowia gazowego, kontrolowanie sieci oraz urządzeń gazowych w tym układów redukcyjno-pomiarowych, wykonawstwo sieci gazowej z rur PE metodą zgrzewania, budowa i modernizacja sieci gazowych, wykonywanie usług gazowniczych oraz pełnienie dyżurów domowych. Tym samym faktycznie powierzone wnioskodawcy czynności znacznie odbiegają zakresowo od wytwarzania i oczyszczania gazu syntezowego oraz produkcji amoniaku i metanolu.

Podejmowane przez wnioskodawcę w toku postępowania próby swoistego dopasowania wykonywanych przez siebie czynności do charakteru pracy z oczywistych względów nie mogły zyskać waloru wiarygodności. Sąd nie obdarzył także jego zeznań w zakresie w jakim starał się przedstawiać, że mimo rozbudowanego zakresu czynności do jego zadań należało w istocie wyłącznie spawanie.

O ile w zakresie okresów zatrudnienia i zajmowanych stanowisk wnioskodawca przedstawił wiarygodne, w ocenie Sądu, dokumenty w postaci świadectw pracy i angaży w aktach osobowych, to jednak nie przedstawił żadnego dowodu na potwierdzenie rzeczywiście wykonywanych przez siebie czynności oraz że były to prace zaliczane do prac wykonywanych w szczególnych warunkach. Nie zgłosił dowodu z zeznań żadnego świadka, który mógłby potwierdzić jego wersję procesową.

Fakt nieudowodnienia wykonywania pracy w szczególnych warunkach w okresie od dnia 1 lipca 2004 roku do dnia 31 grudnia 2008 roku nie miał jednak znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, albowiem jak wskazano wyżej wnioskodawca wykazał 19 lat, 4 miesięcy i 17 dni tego rodzaju.

Nadto bezspornym było, że skarżący nie jest uprawniony do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, a na dzień 1 stycznia 1999 roku nie legitymował się 25-letnim stażem pracy. Wykazał bowiem jedynie 23 lata, 9 miesięcy i 20 dni okresów składkowych oraz 8 miesięcy i 6 dni okresów nieskładkowych (vide decyzja z dnia # lipca 2022 roku o ponownym ustaleniu kapitału początkowego – nienumerowane karty akt KPU).

W związku z powyższym zaskarżoną decyzję należało zmienić i ustalić #### #### prawo do rekompensaty z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

Z tych względów i na podstawie powołanych przepisów oraz na mocy art. 477¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

O kosztach procesu i odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 1¹ k.p.c. Wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 180 złotych ustalono na podstawie § 9 ust. 2 w związku z § 15 ust. 1 i 3 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych, uwzględniając wkład pracy radcy prawnego w przyczynienie się do wyjaśnienia okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy i jego nakład pracy (tekst jednolity: Dz. U. z 2023 roku, poz. 1935) (pkt II sentencji).