Wyrok uchylający karę nagany nałożoną na Klienta Kancelarii - z uzasadnieniem Sądu

Sygn. akt VIII U ##/19

UZASADNIENIE

W pozwie z 22 sierpnia 2019 roku, wniesionym przeciwko Multivac Sp. z o.o. w Natalinie, #### #### żądał uchylenia zastosowanej wobec niego 24 lipca 2019 roku kary porządkowej nagany oraz zasądzenia na jego rzecz poniesionych kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu podniósł, że zastosowana kara nagany była niezgodna z art. 109 § 2 k.p., zaś przyczyna wskazana w piśmie nakładającym karę nagany jest nieuzasadniona; wskazał, że zawsze wykonywał swoje obowiązki sumiennie przez cały okres swojego zatrudnienia. Polecenie zamknięcia pomieszczeń i przekazania kluczy na żądanie przełożonego wykonał 5 lipca 2019 roku; tego dnia rano pojawili się panowie #### #### i #### #### w celu zamknięcia magazynów zawierających materiały i akcesoria targowe. Osoby te nie miały upoważnień do odbioru kluczy, nie byli jego przełożonymi, a jedna z nich nie była nawet pracownikiem Multivac. Zwrócił się więc do prezesa o wskazanie czytelnych i jasnych instrukcji co do postępowania w sprawie. Odpowiedź uzyskał dopiero o 14:54 i po uzyskaniu odpowiedzi wykonał polecenie. W jego ocenie jego działanie było prawidłowe i miało na celu dbanie o dobro pracodawcy i ochronę jego mienia, a nie jak wywodzi pracodawca – niewykonanie polecenia służbowego.

Pozwana Spółka wnosiła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda kosztów procesu według norm przepisanych.

W odpowiedzi na pozew wyjaśniono, że powód dopuścił się naruszenia pracowniczego opisanego w oświadczeniu o ukaraniu – nie wykonał polecenia Prezesa Zarządu polegającego na zamknięciu pomieszczeń wynajmowanych przez pozwanego w obiekcie „Panattoni Park” w Lublinie i przekazaniu kluczy do nich 5 lipca 2019 roku o 8:00 #### #### – Dyrektorowi Finansowemu pozwanego. Wskazano jednocześnie, że chybiony jest zarzut, że polecenie nie zostało wydane przez przełożonego; polecenie wydał Prezes Zarządu a Dyrektor Finansowy #### #### jedynie przekazał je powodowi z uwagi na nieobecność Prezesa Zarządu w siedzibie spółki. Wskazano także, że nietrafny jest również zarzut, że nie został on wysłuchany przed zastosowaniem kary porządkowej, ponieważ w wiadomości przesłanej za pośrednictwem poczty elektronicznej 5 lipca 2019 roku powód złożył wyjaśnienia, które zostały rozważone przed podjęciem decyzji o zastosowaniu wobec niego kary porządkowej.

Ustalony w toku procesu stan faktyczny był następujący.

#### #### został zatrudniony w Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością „MULTIVAC” w Natalinie od 1 stycznia 2011 roku na stanowisku specjalisty ds. marketingu na podstawie umowy o pracę zawartej najpierw na czas określony, a od 1 stycznia 2012 roku – na czas nieokreślony, w pełnym wymiarze czasu pracy. (okoliczności niesporne, p. dokumenty w części B akt osobowych)

Od 2 listopada 2016 roku #### #### został zatrudniony na stanowisku kierownika działu zabudowy, podlegającym prezesowi zarządu spółki #### ####. Bezpośrednim przełożonym #### #### była #### ####, która w lipcu 2019 roku przebywała na urlopie. (okoliczności niesporne, p. porozumienie w sprawie zmiany warunków pracy i płacy – k. 22 części B akt osobowych, opis stanowiska pracy – k. 23 części B akt osobowych oraz regulamin pracy Sp. Multivac w Natalinie – k. 23-38, p. też zeznania A. #### – k. 75v-76)

4 lipca 2019 roku ok. 15:00 #### #### odbył spotkanie z dyrektorem finansowym spółki #### ####, dotyczące „wysłania” wszystkich pracowników działu na urlop wypoczynkowy w okresie od 5 lipca do 16 sierpnia 2018 roku. W czasie spotkania #### #### przekazał również polecenie prezesa zarządu Spółki #### #### o zamknięciu na okres urlopowy magazynu oraz przekazania kluczy do magazynu #### #### i radcy prawnemu #### ####. Ponieważ #### #### nie był bezpośrednim przełożonym #### ####, zaś wartość materiałów znajdujących się w magazynie wynosiła ok. 4 milionów zł, #### #### podjął próby telefonicznego skontaktowania się prezesem zarządu, aby potwierdzić treść polecenia dotyczącego przekazania kluczy do magazynu dyrektorowi #### #### i radcy prawnemu #### ####, jednak nie uzyskał połączenia.

O 15:34 #### #### wysłał do prezesa #### #### oraz #### #### – osoby nadzorującej działania handlowe Spółki MULTIVAC w Polsce, e-maila następującej treści: „Drogi ####, dziś spotkałem się z Panem #### ####, który poinformował o mnie o następującej sprawie: Na polecenie Pana #### #### uzgodnione z Panem #### #### mam wysłać cały zespół na urlop od jutra, czyli od dn. 05.07.2019 do dn. 16.08,2019. W dniu 05.07.2019 musimy zamknąć magazyn i przekazać klucze Panu #### ####, prawnikowi firmy Multivac. Moim zdaniem, aby zapewnić odpowiednie funkcjonowanie naszego departamentu, powinniśmy trzymać się naszych planów urlopowych. W przeciwnym razie, funkcjonowanie grupy targowej przez najbliższe sześć miesięcy jest zagrożone. Nasze plany urlopowe obejmowały opiekę nad towarem, przygotowanie wystroju stoisk i uruchomienie procedur zakupowych. Przy opcji stałego urlopu nie ma możliwości podjęcia żadnych działań, a terminy są zagrożone. W następnym tygodniu planowana była instalacja Internetu oraz audyt przeciwpożarowy przez firmę Pannattoni. Niektóre osoby w naszym zespole nie mają nawet takiej puli dni urlopu do wykorzystania. Urlopy zostały zaplanowane przez nas na cały rok 2019, więc na obecną chwilę jest to nie do zaakceptowania. Proszę o potwierdzenie tego polecenia. Pozdrowienia #### #### Kierownik Dział Zabudowy Targowej”.

5 lipca 2019 roku o 8:00 pod magazynem #### #### spotkał się z dyrektorem #### #### i radcą prawnym #### ####, po chwili przyszedł tam również zastępca kierownika magazynu #### ####. Jednak w związku z tym, że do tej pory #### #### nie otrzymał od #### #### ani od #### #### potwierdzenia polecenia przekazania kluczy do magazynu, odmówił ich wydania, zaś o 8:21 wysłał do prezesa zarządu #### #### kolejnego e-maila o treści: „W dniu dzisiejszym, tj. 05.07.2019 pojawili się Panowie #### #### i Pan #### #### w celu zamknięcia magazynów firmy Multivac, zawierających materiały i akcesoria targowe. Mam im podobno przekazać klucze do całego obiektu. Wyżej wymienieni Panowie nie są moimi przełożonymi, a także jeden z nich nie jest pracownikiem firmy Multivac. Bardzo Proszę o jasne i czytelne instrukcje co do dalszego działania”.

O 14:00 prezes zarządu spółki #### #### przesłał do #### #### pismo następującej treści: „Uprzejmie proszę o złożenie w terminie do 9 lipca 2019 roku pisemnego wyjaśnienia w sprawie odmowy wykonania przez Pana polecenia zamknięcia magazynu i pomieszczeń wynajmowanych przez „MULTIVAC Sp. z o.o. w obiekcie „Panattoni Park” w Lublinie oraz przekazania do nich kluczy w dniu 5 lipca 2019 roku, które to polecenie zostało Panu wydane w moim imieniu przez Dyrektora #### #### w dniu 4 lipca 2019 roku.”

O 14:26 #### #### wysłał do #### #### maila o treści: „Drogi ####, W tym momencie otrzymałem list od pana #### ####, na który muszę odpowiedzieć na piśmie. List ten dotyczy zamknięcia magazynu i przekazania kluczy panu #### ####. List zawiera informację o niewykonaniu przeze mnie zamówienia pana #### ####. Podczas spotkania z Panem #### #### w dniu 04.07.2019 r. w sprawie dalszego funkcjonowania Grupy Targowej, Pan #### #### wielokrotnie informował mnie, że nie jest moim bezpośrednim przełożonym. Poprosiłem więc Pana o potwierdzenie tego rozkazu Pana i Pana ####. Nie otrzymałem odpowiedzi. Dlatego nie przekazałem kluczy do magazynu”.

O 14:54 #### #### otrzymał od prezesa zarządu #### #### wiadomość mailową, stanowiącą odpowiedź na jego mail przesłany o 8:21: „Prosimy w tej chwili po zamknięciu magazynu o przywiezienie wszystkich kluczy łącznie z oświadczeniem, że magazyn jest zamknięty i wszystko zabezpieczone. Klucze proszę przywieźć do panów A.#### i J. ####. #### #### #### ####”.

Po otrzymaniu tej wiadomości #### #### niezwłocznie przekazał klucze do magazynu zgodnie z tym poleceniem.

Następnie przesłał do prezesa #### #### wyjaśnienia dotyczące przekazania kluczy do magazynu Multivac w obiekcie „Panattoni Park” w Lublinie, podając m.in.: „w dniu 04.07.2019 roku na spotkaniu z Panem #### #### otrzymałem informację o konieczności zamknięcia naszych magazynów i przekazaniu kluczy Panu #### ####. Mając na uwadze dużą wartość materiałów ulokowanych w naszych magazynach firmowych oraz brak Pana formalnego polecenia, poprosiłem o potwierdzenie zamknięcia magazynów i przekazania kluczy. Prośbę o potwierdzenie tej informacji wysłałem do Pana Prezesa i Pana #### #### w dniu 04.07.2019. Z uwagi na brak jakiegokolwiek formalnego potwierdzenia oraz mając na uwadze ciągle trwające prace na magazynie przekazanie kluczy w godzinach porannych zostało wstrzymane. W chwili otrzymania od Pana bardzo precyzyjnej informacji dotyczącej dalszego postępowania w sprawie magazynów Multivac Sp. z o.o. zlokalizowanych w obiekcie Panattoni Park w Lublinie, magazyn został zamknięty i zabezpieczony wszelkimi dostępnymi zabezpieczeniami. Wszystkie klucze będące w posiadaniu obecnych pracowników Grupy Targowej zostały zebrane i przekazane protokołem osobom wyznaczonym przez Pana Prezesa, tj. Panu #### #### i Panu #### ####. Od dnia 05.07.2019 wszelkie dostępne klucze do magazynów Multivac Sp. z o.o zlokalizowanych w obiekcie Panattoni Park są dostępne tylko dla osób wskazanych przez Pana Prezesa i znajdują się w siedzibie głównej Multivac Polska tj. w Natalinie. Moja odpowiedź na Pana pismo z dnia 05.07.2019 przekazana jest w formie elektronicznej, forma elektroniczna zamiast pisemnej została zaakceptowana przez osobę wskazaną do reprezentowania Pana osoby – Pana Mecenasa #### ####.”

O 18:25 o zamknięciu magazynów i ich zabezpieczeniu oraz o przekazaniu kluczy #### #### i #### #### poinformował #### ####. (dowody: wydruki wiadomości mailowych z 4 i 5 lipca 2019 roku – k. 81-86, k. 89-91, pismo z dnia 5 lipca 2019 r. – k. 1 części D akt osobowych, zeznania A. #### – k. 75v-76, p. też zeznania M. #### – k. 76)

15 lipca 2019 roku pracodawca podjął decyzję o ukaraniu #### #### karą porządkową nagany, a 29 lipca 2019 roku zawiadomił #### #### o wymierzeniu mu kary nagany wskazując, że „przyczyną zastosowania kary porządkowej jest niewykonanie przez Pana polecenia zamknięcia pomieszczeń wynajmowanych przez „MULTIVAC" Sp. z o.o. w obiekcie „Panattoni Park" w Lublinie i przekazania kluczy do nich w dniu 5 lipca 2019 r. o godzinie 08:00, wydanego Panu w dniu 4 lipca 2019 roku w moim imieniu przez Pana #### ####, co stanowiło naruszenie obowiązku stosowania sią do poleceń przełożonego dotyczących organizacji i porządku w procesie pracy. Polecenie zostało wydane w związku z odmową zawarcia przez Pana i podległych Panu pracowników umowy o wspólnej odpowiedzialności za mienie powierzone, której brak zagraża interesom pracodawcy w sytuacji, gdy osoby korzystające z tego mienia i nadzorujące go nie przyjęli na siebie odpowiedzialności za to mienie”. (okoliczności niesporne; p. decyzja o ukaraniu karą porządkową z 15 lipca 2019 r. – k. 2 części B akt osobowych, pismo pracodawcy z 24 lipca 2019 roku – k. 3 części D akt osobowych)

29 lipca 2019 roku #### #### wniósł sprzeciw od wymierzonej kary porządkowej, ponosząc że: „Wymierzona mu kara porządkowa nagany nie była uzasadniona. Wszystkie swoje obowiązki wykonywałem sumiennie. Przez cały okres zatrudnienia postępowałem zgodnie z swoimi zadaniami. Pragnę wskazać, iż polecenie zamknięcia pomieszczeń i przekazania kluczy na żądanie swojego przełożonego, a więc Prezesa zarządu wykonałem, tym samym udzielenie mi kary nagany jest dalece niezrozumiałe. Odnosząc się ponownie do postawionych zarzutów podnoszę, iż Pan #### ####, nie jest moim przełożonym i nie występuje między nami podległość służbowa. Zgodnie z funkcjonującą i wprowadzoną przez pracodawcę strukturą zatrudnienia podlegam służbowo Panu Prezesowi, tym samym dbając o dobro zakładu pracy i swoje własne nie wykonałem polecenia osoby nieuprawnionej do ich wydawania. Nota bene, właśnie wykonanie zarzucanego mi polecenia mogłoby skutkować udzieleniem kart porządkowej i z tej to między innymi przyczyny takiego polecenia wykonać nie mogłem. Pragnę ponownie podkreślić, iż pozostaję członkiem Organizacji Międzyzakładowej Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Solidarność przy Zarządzie Regionu Środkowowschodniego, która to reprezentuje moje interesy.”

30 lipca 2019 roku pracodawca zwrócił się do Organizacji Międzyzakładowej Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Solidarność przy Zarządzie Regionu Środkowowschodniego o zajęcie stanowiska w sprawie ukarania #### #### karą porządkową nagany, podając przyczyny jej zastosowania i informując, że nie zamierza uwzględnić sprzeciwu złożonego przez pracownika.

Organizacja związkowa wniosła sprzeciw od nałożonej na #### #### kary nagany, wnosząc o uchylenie kary i wykreślenie wzmianki o karze z akt osobowych – wskazując na argumenty podnoszone przez #### #### w uzasadnieniu jego sprzeciwu.

Ostatecznie pracodawca postanowił odrzucić sprzeciw #### #### i podtrzymać decyzję o ukaraniu, o czym zawiadomił go 8 sierpnia 2019 roku. (okoliczności niesporne, p. sprzeciw od wymierzonej kary porządkowej – k. 4 części D akt osobowych, pismo pracodawcy o zajęcie stanowiska w sprawie kary porządkowej – k. 5 części D akt osobowych, stanowisko Organizacji Międzyzakładowej NSZZ „Solidarność” przy Zarządzie Regionu Środkowowschodniego z 1 sierpnia 2019 roku – k. 6 części D akt osobowych, decyzja o odrzuceniu sprzeciwu – k. 7 części D akt osobowych)

Sąd zważył, co następuje.

Zgodnie z przepisem art. 112 § 2 kp – jeżeli zastosowanie kary porządkowej nastąpiło z naruszeniem prawa – pracownik, który wcześniej wniósł sprzeciw do pracodawcy, może wystąpić do sądu pracy o uchylenie nałożonej na niego kary. Podkreślić przy tym trzeba, że podstawą wystąpienia do sądu (i wcześniej sprzeciwu) może być tylko zarzut naruszenia prawa przy ukaraniu – zastosowaniu kary. Przez „naruszenie prawa przy zastosowaniu kary” należy zaś rozumieć zarówno brak podstaw materialnych do jej nałożenia, jak i naruszenie procedury stosowania kar porządkowych wobec pracowników.

Analizując ustalone w toku procesu okoliczności zastosowania wobec powoda kary nagany, stwierdzić należy, że z punktu widzenia trybu stosowania wobec pracowników kar porządkowych – nie nastąpiło naruszenie obowiązujących w tym zakresie przepisów prawa pracy (art. 108-112 k.p.). Kara została zastosowana z zachowaniem terminu wskazanego w art. 109 § 1 k.p., po złożeniu przez pracownika wyjaśnień, czego wymaga przepis art. 109 § 2 k.p., a zastosowany rodzaj kary mieści się w katalogu kar z art. 108 k.p.

Rozważenia wymagało zatem, czy istniały podstawy do zastosowania wobec powoda kary porządkowej.

Jak wynika z treści art. 108 § 1 i 2 k.p., pracodawca może stosować kary porządkowe wyłącznie za tzw. przekroczenia porządkowe, którymi są: nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, nieprzestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, nieprzestrzeganie przepisów przeciwpożarowych, a także nieprzestrzeganie przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy. Podkreśla się przy tym, że art. 108 k.p. zawiera zamknięty katalog okoliczności (przekroczeń porządkowych) uzasadniających odpowiedzialność porządkową pracownika.

Za podstawę wymierzenia kary porządkowej można więc uznać niewykonanie przez pracownika polecenia służbowego dotyczącego pracy, o ile kwalifikuje się jako naruszenie ustalonego porządku, o jakim mowa w art. 108 k.p. (p. wyrok SN z 27 lipca 1990 roku I PRN 26/90). Można zaś przyjąć, że objęte sporem w niniejszej sprawie polecenie pracodawcy taką kwalifikację spełnia.

Co jednak istotne, zgodnie z treścią art. 111 k.p. pracodawca przy podejmowaniu decyzji o zastosowaniu kary porządkowej jest zobowiązany rozważyć istnienie po stronie pracownika winy w naruszeniu tak określonych obowiązków porządkowych. W literaturze prawa pracy wskazuje się przy tym, że przepis ten z jednej strony wprowadza zawinienie jako przesłankę odpowiedzialności porządkowej pracownika, a z drugiej strony – formułuje sui generis dyrektywę stosowania kar porządkowych (p. W. Perdeus w: Kodeks pracy. Komentarz pod red. K. W. Barana, Warszawa 2020, s. 933).

Wina jest zatem elementem struktury deliktu pracowniczego, koniecznym do pociągnięcia pracownika do odpowiedzialności porządkowej i w jej efekcie zastosowania kary. Pojęcie to należy zaś rozumieć podobnie jak w prawie karnym, a więc jako niewłaściwe nastawienie psychiczne pracownika do jego obowiązków porządkowych. Dla przyjęcia winy umyślnej wymagane jest wystąpienie zamiaru naruszenia przepisów porządkowych (zamiar bezpośredni), bądź też przewidywania możliwości ich naruszenia i jednocześnie godzenia się na to (zamiar ewentualny). Z kolei przypisanie winy nieumyślnej jest uzasadnione w przypadku niedbalstwa lub lekkomyślności pracownika. Brak możliwości przypisania pracownikowi tak rozumianej winy wyklucza natomiast podjęcie decyzji o zastosowaniu kary porządkowej. Jednocześnie okolicznościami wyłączającymi winę, które pracodawca także ma obowiązek wziąć w tym kontekście pod uwagę, jest nieudolność, błąd lub stan wyższej konieczności.

Analizując ustalone w toku procesu okoliczności zarzuconej powodowi odmowy wykonania polecenia pracodawcy stwierdzić natomiast trzeba, że nie ma podstaw do przypisania mu w tym zakresie winy. Niewątpliwie bowiem wszystkie działania powoda od uzyskania pierwszej informacji o poleceniu przekazania kluczy do magazynu od #### ####, który nie był jego bezpośrednim przełożonym, zmierzały do uzyskania potwierdzenia tego polecenia przez bezpośredniego przełożonego, a niezwłocznie po uzyskaniu takiego potwierdzenia – polecenie to wykonał. Co więcej, powód nie poprzestał na pierwszej nieudanej próbie kontaktu telefonicznego z bezpośrednim przełożonym, lecz podjął następne, w tym korespondencję mailową. Należy przy tym uznać, że w ten właśnie sposób dołożył jednocześnie należytej staranności w sprawowaniu powierzonej mu dotąd pieczy nad zgromadzonym w magazynie mieniem pracodawcy.

Jak już wyjaśniono, pociągnięcie pracownika do odpowiedzialności porządkowej może nastąpić jedynie w przypadku, gdy jego zachowanie narusza obowiązki w zakresie porządku pracy (bezprawność) w sposób zawiniony. Analizując natomiast zachowanie powoda, w tym jego nastawienie psychiczne i gotowość wykonania polecenia, stopień świadomości dokonanego wyboru oraz adekwatność tego wyboru do sytuacji w jakiej się znalazł, nie można przyjąć, że rzeczywiście wypełniało ono przesłanki uprawniające pracodawcę do wydania decyzji o wymierzeniu mu kary porządkowej. A w takiej sytuacji należało uwzględnić żądanie uchylenia zastosowanej wobec powoda kary nagany (art. 112 § 2 k.p.).

Zgodnie z podstawową zasadą rozstrzygania o kosztach procesu wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca zobowiązana jest zwrócić przeciwnikowi (na jego żądanie) poniesione przez niego koszty procesu – niezbędne do jego prowadzenia. Powód, którego uznać należy za stronę wygrywającą proces, zażądał zwrotu kosztów, jakie poniósł w związku z ustanowieniem pełnomocnika, będącego radcą prawnym.

Do niezbędnych kosztów procesu strony reprezentowanej przez radcę prawnego, z mocy art. 98 § 3 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c., zalicza się wynagrodzenie tego pełnomocnika – jednak nie wyższe niż stawki opłat określone w przepisach rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. poz. 265/2018). Uwzględniając stawkę określoną w § 9 ust. 1 pkt 3 tego rozporządzenia zasądzono od pozwanej Spółki na rzecz powoda tytułem zwrotu kosztów procesu kwotę 120 zł.

Z tych wszystkich względów należało orzec jak w sentencji.