Zwolnienie się od odpowiedzialności za długi spadkodawcy

Zgodnie z art. 1012 k.c. spadkobierca może przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić.

Powyższe oznacza, iż spadkobiercy majątku obciążonego zobowiązaniami wobec wierzycieli spadkodawcy, którzy chcą uchronić się przed dziedziczeniem długów mogą zwolnić się od odpowiedzialności za długi spadkowe poprzez odrzucenie spadku w ustawowym terminie (zgodnie z art. 1015 § 1 k.c. oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania).

Warto zapamiętać

Brak oświadczenia spadkobiercy w powyższym terminie oznacza proste przyjęcie spadku, a więc i odpowiedzialność za całość długów spadkowych.

Inną możliwością jest przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, tj. nabycie spadku wraz z długami, ale z poniesieniem odpowiedzialności wyłącznie do stanu czynnego spadku stwierdzonego w spisie inwentarza. Spis inwentarza ustala komornik na podstawie postanowienia sądu wydanego w oparciu o art. 644 k.p.c.

Odrzucenie spadku skutkuje tym, że do dziedziczenia powołani są zstępni osoby odrzucającej spadek, bądź dalsi krewni, bowiem spadkobierca odrzucający spadek traktowany jest tak, jakby nie dożył otwarcia spadku (art. 1020 k.c.). Należy zatem zabezpieczyć interesy swoich dzieci wyłączając również je z odpowiedzialności za długi spadkowe.

Jak odrzucić spadek w imieniu małoletniego (niepełnoletniego dziecka, tj. poniżej osiemnastego roku życia)?

Pełnoletnie dzieci mogą samodzielnie złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku przed sądem lub notariuszem. W przypadku natomiast dzieci małoletnich, nie mogą one złożyć takiego oświadczenia samodzielnie, jak to jest w przypadku dzieci powyżej osiemnastego roku życia. Jedynie ich rodzic, bądź opiekun prawny może w ich imieniu złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku, lecz wyłącznie za zgodą sądu rodzinnego i opiekuńczego, jako że zgodnie z art. 101 § 3 k.r.o., rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko.

Uwaga!

Zgoda sądu rodzinnego i opiekuńczego na dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu nie następuje automatycznie. W takim przypadku niezbędne jest uzasadnienie zamierzonych czynności, a więc wykazania, że w skład masy spadkowej wchodzą w większej części długi i zobowiązania spadkodawcy, a ich stan przekracza aktywa spadku. Jeżeli ów uzasadnienie nie zostanie złożone sąd nie uwzględni wniosku i nie wyrazi zgody na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego, co w konsekwencji skutkować będzie tym, że małoletni odziedziczy spadek, lecz z dobrodziejstwem inwentarza.

Warto zapamiętać

Nabycie spadku z dobrodziejstwem inwentarza oznacza przyjęcie odpowiedzialności za długi spadkowe jedynie do wysokości stanu czynnego. Stanem czynnym spadku określa się natomiast wartość należących do spadku aktywów, tj. składników majątku powiększających wartość spadku. Innymi słowy spadkobierca nie odpowiada za długi, które przerastają wartość dziedziczonego majątku. Niejednokrotnie takie rozwiązanie może być korzystniejsze niż odrzucenie spadku, warto więc przemyśleć decyzję.