Przyznanie prawa do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach na stanowisku kierowca samochodu ciężarowego

Sygn. akt VIII U ##/21

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie decyzją z dnia # sierpnia 2021 roku odmówił #### #### prawa do rekompensaty. W uzasadnieniu swego stanowiska organ rentowy powołując się na dyspozycję art. 21 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych wskazał, że wnioskodawca nie udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów obowiązujących do 31 grudnia 2008 roku.

Przy ustalaniu prawa do rekompensaty za pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze organ rentowy uwzględnił okresy zatrudnienia wnioskodawcy od # lipca 1995 roku do # sierpnia 2006 roku w Karpackiej Spółce Gazownictwa na stanowisku montera sieci gazowej w łącznym wymiarze 10 lat, 2 miesięcy i 26 dni. Wskazał, że nie uwzględnił okresów zatrudnienia wnioskodawcy od # października 1976 roku do # maja 1978 roku w PTSB Transbud-Lublin, od # sierpnia 1978 roku do # stycznia 1979 roku w Zakładach Budownictwa Kolejowego, od # maja 1979 roku do # lipca 1980 roku w Spółdzielni Kółek Rolniczych w Łęcznej z uwagi na brak świadectw pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy nie uwzględnił również okresu zatrudnienia wnioskodawcy od # lutego 1992 roku do # czerwca 1995 roku w Zakładzie Robót Inżynieryjnych INSTAN, ponieważ prywatny pracodawca nie podlegał żadnym przepisom resortowym i winien powołać się jedynie na przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku (decyzja k. 23 akt ZUS).

W dniu # sierpnia 2021 roku #### ####, reprezentowany przez fachowego pełnomocnika, odwołał się od powyższej decyzji, domagając się jej zmiany i ustalenia prawa do rekompensaty. Wskazał, że w okresach nie uznanych przez organ rentowy wykonywał pracę w warunkach szczególnych. Zawnioskował o dopuszczenie dowodu z zeznań świadków na powyższą okoliczność. Domagał się również zasądzenia zwrotu kosztów zastępstwa prawnego (odwołanie k. 3-8 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie, wywodząc jak w treści zaskarżonej decyzji (odpowiedź na odwołanie k. 10-11 a.s.).

W toku postępowania strony popierały stanowiska prezentowane w sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca #### #### urodził się dnia # kwietnia 1956 roku. W dniu # maja 2016 roku złożył wniosek o ustalenie prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym (wniosek k. 1 akt ZUS), po rozpoznaniu którego Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie decyzją z dnia # lipca 2016 roku odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury (decyzja k. 23 akta ZUS).

Rozpoznając odwołanie od powyższej decyzji, Sąd Okręgowy w Lublinie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia # października 2018 roku w sprawie pod sygn. akt VIII U ##/## oddalił odwołanie. W uzasadnieniu wyroku Sąd ten wskazał, że wnioskodawca wykonywał prace w szczególnych warunkach jako kierowca samochodu ciężarowego o masie całkowitej powyżej 3,5 ton w trakcie zatrudnienia w:
- PKS Lublin od dnia # lipca 1975 roku do dnia # września 1976 roku (1/3/0);
- PTSB TRANSBUD w Lublinie od dnia # października 1976 roku do dnia # maja 1978 roku (1/6/29);
- PBK w Radomiu od dnia # sierpnia 1978 roku do dnia # stycznia 1979 roku (0/4/23);
- INSTAN – Zakładzie Robót Inżynieryjnych w Łęcznej od dnia # luty 1992 roku do dnia # czerwca 1995 roku (3/4/13);
- Karpackiej Spółce Gazowniczej Spółce z o.o. w Tarnowie od dnia # lipca 1995 roku do dnia # grudnia 1998 roku (3/5/29) - łącznie przez 10 lat, 1 miesiąc i 4 dni. Uznał Sąd Okręgowy, że w powyższym okresie wnioskodawca wykonywał pracę kierowcy samochodu ciężarowego o masie całkowej powyżej 3,5 tony tj. pracę w rozumieniu powołanego rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w szczególnych warunkach, bowiem pracował w transporcie jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 ton. W powyższych okresach odwołujący wykonywał prace określone w wykazie A, dziale VIII, pod poz. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracownikom zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, poz. 43 ze zm.). Prace te zostały również wymienione w przepisach resortowych – w wykazie A, stanowiącym załącznik numer 1 do Zarządzenia numer 9 Ministerstwa Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowanych z dnia 1 sierpnia 1983 roku w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez MBiPMB, na których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego (Dz. Urz. MBPMB z 1983 roku, Nr 3 poz. 6) oraz zarządzeniu nr 64 Ministra Komunikacji z dnia 29 czerwca 1983 roku w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy resortu komunikacji, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego (Dz. Urz. MK z 1983 roku, Nr 10 poz. 77), gdzie w Dziale VIII, poz. 2 pkt 1, 5, w dziale XIV poz. 16 pkt 1 wskazano stanowisko kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 ton. Sąd Okręgowy uwzględnił również wnioskodawcy jako okres pracy w szczególnych warunkach pracę w Karpackiej Spółce Gazowniczej Spółce z o.o. w Tarnowie od dnia # lipca 1995 roku do dnia # grudnia 1998 roku w wymiarze 3 lat, 5 miesięcy i 29 dni. Nie uznał natomiast okresu pracy wnioskodawcy w SKR Zofijówka od dnia # maja 1979 roku do dnia # lipca 1980 roku. Ustalił nadto ogólny staż ubezpieczeniowy wnioskodawcy w wymiarze 25 lat, doliczając do okresu uznanego przez ZUS to jest 24 lat 5 miesięcy 10 dni, zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej, brakujący okres 6 miesięcy i 20 dni z tytułu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców po ukończeniu 16 roku życia od dnia # maja 1978 roku do dnia # sierpnia 1978 roku (0/2/22), od dnia # stycznia 1979 roku do # maja 1979 roku (0/3/26), od dnia # sierpnia 1980 roku do dnia # maja 1981 roku (0/9/3)- w rozmiarze koniecznym do uzupełnienia 25 lat (tj. okres od dnia # maja 1978 roku do dnia # sierpnia 1978 roku, dnia # stycznia 1979 roku do # maja 1979 roku i 2 dni od # sierpnia do # sierpnia 1980 roku).

Rozpoznając apelację #### #### od powyższego orzeczenia, wyrokiem z dnia # marca 2019 roku wydanym w sprawie sygn. akt III AUa ##/## Sąd Apelacyjny w Lublinie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił apelację. W uzasadnieniu wyroku Sąd odwoławczy wskazał, że do istoty sporu należało ustalenie, czy prace wykonywane przez ubezpieczonego w okresie od # maja 1979 roku do # lipca 1980 roku i od # maja 1981 roku do # listopada 1986 roku na stanowiskach traktorzysty i kierowcy można zakwalifikować jako prace na stanowiskach wymienionych w załączniku do powołanego rozporządzenia.

W ocenie Sądu odwoławczego, ubezpieczony nie spełnił wszystkich warunków niezbędnych do przyznania emerytury wynikających z treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ponieważ nie legitymował się 15-letnim okresem pracy w warunkach szczególnych.

Sąd Apelacyjny uznał pracę wnioskodawcy za wykonywaną w szczególnych warunkach w okresach od # lipca 1975 roku do # września 1976 roku, od # października 1976 roku do # maja 1978 roku, od # sierpnia 1978 roku do # stycznia 1979 roku, od # lutego 1992 roku do # czerwca 1995 roku, od # lipca 1995 roku do dnia # grudnia 1998 roku, łącznie 10 lat, 1 miesiąc i 4 dni oraz dodatkowo 7,5 miesiąca pracy w SKR Zofijówka, to jest łącznie 10 lat, 8 miesięcy i 19 dni.

Wskazał, że warunkiem spełnienia przez wnioskodawcę przesłanki 15 lat pracy w warunkach szczególnych było zaliczenie do tego okresu zatrudnienia wnioskodawcy w Spółdzielni Mieszkaniowej w Łęcznej od # maja 1981 roku do # listopada 1986 roku. Zarzuty apelacji w tym zakresie były niezasadne. Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił, iż wnioskodawca, będąc zatrudniony w Spółdzielni Mieszkaniowej w Łęcznej, co najmniej do dnia # września 1983 roku pracował jako kierowca samochodu dostawczego oraz ciężarowego o całkowitym ciężarze powyżej 3,5 tony, co uniemożliwiało uznanie, iż praca w warunkach szczególnych była wykonywana przez wnioskodawcę w powyższym okresie w pełnym wymiarze czasu pracy. W konkluzji Sąd uznał, że ubezpieczony nie spełnia wszystkich warunków niezbędnych do przyznania emerytury w obniżonym wieku emerytalnym (akta Sądu Okręgowego w Lublinie VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie VIII U ##/## w tym: wyroki k. 155 a.s., k. 189 a.s., uzasadnienia k. 157-168 a.s., k. 191-194 a.s.).

Na mocy decyzji ZUS z dnia # marca 2007 roku przyznano wnioskodawcy prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy – od dnia # lutego 2007 roku. Rentę wnioskodawca otrzymywał do czasu przejścia na emeryturę. Po przejściu na rentę wnioskodawca nie podjął już żadnego zatrudnienia.

W dniu # kwietnia 2021 roku #### #### złożył wniosek o ustalenie prawa do emerytury w związku z ukończeniem powszechnego wieku emerytalnego (wniosek k. 1-3 akt ZUS).

Decyzją z dnia # maja 2021 roku organ rentowy przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od dnia # kwietnia 2021 roku. Wysokość świadczenia obliczono zgodnie z art. 26 powołanej ustawy. Do emerytury przyjęto kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przyznano emeryturę. Wysokość emerytury obliczono na kwotę 2 597,27 złotych (decyzja k. 9 akt ZUS).

W dniu # czerwca 2021 roku #### #### złożył wniosek, w którym domagał się dodatku z tytułu pracy w warunkach szczególnych (wniosek k. 12 akt ZUS).

Odwołujący przedłożył na wezwanie organu rentowego w dniu # lipca 2021 roku poprawione świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z którego wynikało, że był zatrudniony w Polskiej Spółce Gazownictwa Spółce z o.o. od # lipca 1995 roku, przy czym w okresie od # stycznia 1999 roku do # sierpnia 2006 roku stale i w pełnym zakresie czasu pracy wykonywał prace ujęte w wykazie A, dziale IV, pod poz. 30. na stanowisku: montera gazociągów - kierowcy oraz montera sieci gazowej wymienionym w wykazie A, dziale IV pod poz. 30 pkt 16 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983 roku w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, wydanym na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43) (świadectwo pracy k. 16 akt ZUS, zeznania wnioskodawcy k. 23v-24 a.s.).

W dniu # sierpnia 2021 roku organ rentowy wydał zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzję, którą odmówił #### #### prawa do rekompensaty. Organ rentowy za niekwestionowany uznał okres pracy w warunkach szczególnych wnioskodawcy od # lipca 1995 roku do # sierpnia 2006 roku (decyzja k. 23 akt ZUS).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie wskazanych wyżej dokumentów oraz dokumentów znajdujących się w aktach sprawy Sądu Okręgowego w Lublinie VIII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych pod sygn. akt VIII U ##/## w postaci wyroków oraz uzasadnień, które zostały dopuszczone w trybie art. 2432 k.p.c. Ich autentyczność w toku procesu nie była kwestionowana przez strony. Ich forma oraz treść nie budziła ponadto wątpliwości co do ich autentyczności z urzędu, wobec czego zostały one uznane za wiarygodne w całości i jako takie stanowiły pełnowartościowe źródło informacji o okolicznościach faktycznych w sprawie. Ustalenia dokonane przez Sąd Apelacyjny w Lublinie w sprawie akt III AUa ##/## odnośnie okresów wykonywania pracy w warunkach szczególnych przez #### #### Sąd Okręgowy przyjął na podstawie art. 365 k.p.c. Równocześnie na podstawie tych samych dokumentów, co poprzednio oraz dokumentów znajdujących się w aktach organu rentowego Sąd Okręgowy dokonał swoich własnych ustaleń, mając na uwadze że strony w niniejszym postępowaniu nie przedstawiły dodatkowych dowodów. Na rozprawie w dniu 16 grudnia 2021 roku pełnomocnik odwołującego cofnął bowiem wnioski dowodowe zawarte w odwołaniu z uwagi na dołączenie akt sprawy VIII U ##/##.

Sąd Okręgowy w Lublinie zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne i zasługuje na uwzględnienie. Na wstępie rozważań prawnych wskazać należy, że zgodnie z treścią art. 365 § 1 k.p.c. orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i Sąd, który je wydał, lecz również inne organy państwowe i organy administracji publicznej a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.

Wskazana norma prawna ma na celu wyeliminowanie sytuacji, kiedy Sąd orzekający na tej samej podstawie faktycznej raz ustalił jeden stan faktyczny, a przy rozpoznaniu sprawy między tymi samymi stronami, na podstawie tej samej podstawie faktycznej, ale co do innego roszczenia ustalił inny stan faktyczny, powodując tym samym, że ustalenie stanu fatycznego zależałoby od oceny dowodów przez dany skład. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 marca 2014 roku w sprawie V CSK 203/13 (LEX nr 1446456) wskazał , że regulacje przewidziane w art. 365 § 1 i art. 366 k.p.c. gwarantują stabilność określonej orzeczeniem sądowym sytuacji prawnej, uniemożliwiając jej podważenie przez stronę niezadowoloną z rozstrzygnięcia i zobowiązując do jej respektowania inne sądy oraz inne organy państwa w określonych przez ustawę granicach. Związanie wynikające z przedstawionego wyżej przepisu dotyczy nie tylko faktów wynikającej z samej treści orzeczenia, ale także z uzasadnienia. Sama sentencja bowiem często wyraża tylko liczby lub np. wskazuje, że Sąd oddala powództwo, nie podając jednak dlaczego i co legło u podstaw takiego orzeczenia Sądu. Trafnie podniósł to w wyroku z dnia 16 maja 2013 roku, IV CSK 624/12 Sąd Najwyższy (LEX nr 1353259), że co do zasady mocą wiążącą i powagą rzeczy osądzonej objęta jest jedynie sentencja wyroku, a nie jej uzasadnienie. Jednakże powaga rzeczy osądzonej rozciąga się również na motywy wyroku w takich granicach, w jakich stanowią one konieczne uzupełnienie rozstrzygnięcia, niezbędne do określenia jego zakresu. W sytuacji, gdy zachodzi związanie prawomocnym orzeczeniem sądu i ustaleniami faktycznymi, które legły u jego podstaw, niedopuszczalne jest w innej sprawie o innym przedmiocie dokonywanie ustaleń i ocen prawnych sprzecznych z prawomocnie osądzoną sprawą. Rozstrzygnięcie zawarte w prawomocnym orzeczeniu stwarza stan prawny taki, jaki z niego wynika. Sądy rozpoznające między tymi samymi stronami inny spór muszą przyjmować, że dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak przyjęto w prawomocnym, wcześniejszym wyroku. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 kwietnia 2011 roku w sprawie I PK 225/10 (LEX nr 896456) wskazał, że związanie stron prawomocnym orzeczeniem wyrażone w art. 365 § 1 k.p.c. zawiera w sobie zakaz ponownego prowadzenia sporu co do okoliczności faktycznych stanowiących podstawę rozstrzygnięcia zakończonego sporu sądowego. Inaczej ujmując, nie jest dopuszczalne w świetle art. 365 § 1 k.p.c. odmienne ustalenie zaistnienia, przebiegu i oceny istotnych dla danego stosunku prawnego zdarzeń faktycznych w kolejnych procesach sądowych między tymi samymi stronami, chociażby przedmiot tych spraw się różnił.

Moc wiążąca orzeczenia merytorycznego może być brana pod uwagę w zasadzie tylko w innym postępowaniu niż to, w którym je wydano. Orzeczenie takie uzyskuje moc wiążącą z chwilą uprawomocnienia się, a zatem z chwilą definitywnego zakończenia postępowania. W kolejnym postępowaniu, w którym pojawia się dana kwestia, nie podlega ona już ponownemu badaniu. Związanie orzeczeniem oznacza bowiem niedopuszczalność przeprowadzenia postępowania dowodowego w tej kwestii, nie tylko zaś dokonywania ustaleń sprzecznych. Zachodzi tu zatem ograniczenie dowodzenia faktów, objętych prejudycjalnym orzeczeniem, a nie tylko ograniczenie poszczególnego środka dowodowego (por. A. Zieliński, K. Flaga-Gieruszyńska, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Legalis 2014, teza 4 do art. 365; A. Góra-Błaszczykowska, Komentarz..., teza 2 do art. 365; A. Jakubecki, Komentarz do art. 365 kodeksu postępowania cywilnego, LEX 2013, teza 4). Sąd orzekający w niniejszej sprawie całkowicie to stanowisko podziela.

Odnosząc powyższe rozważania do niniejszej sprawy należy podkreślić, że Sąd Okręgowy w Lublinie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia # października 2018 roku w sprawie pod sygn. akt VIII U ##/## oddalił odwołanie wnioskodawcy od decyzji, w której ZUS odmówił mu przyznania prawa do wcześniejszej emerytury. W sprawie tej, Sąd Okręgowy uznał, że #### #### pracował w szczególnych warunkach jako kierowca samochodu ciężarowego o masie całkowitej powyżej 3,5 ton w okresach szczegółowo wyżej opisanych, łącznie przez 10 lat, 1 miesiąc i 4 dni. Sąd Apelacyjny oddalając apelację wnioskodawcy uznał dodatkowo za pracę wykonywaną w szczególnych warunkach zatrudnienie #### #### przez 7,5 miesiąca pracy w SKR Zofijówka. Łącznie ustalił na dzień 31 grudnia 1998 roku staż pracy odwołującego w warunkach szczególnych w wymiarze 10 lat, 8 miesięcy i 19 dni. Okresy od # lipca 1975 roku do # września 1976 roku, od # października 1976 roku do # maja 1978 roku, od # sierpnia 1978 roku do # stycznia 1979 roku, od # lutego 1992 roku do # czerwca 1995 roku, od # lipca 1995 roku do dnia # grudnia 1998 roku oraz 7,5 miesiąca pracy w SKR Zofijówka powinny więc zostać uznane przez organ rentowy, w świetle zaprezentowanych wyżej rozważań, za pracę w szczególnych warunkach.

W niniejszym postępowaniu organ rentowy w zaskarżonej decyzji dokonał ponownej oceny prawnej tożsamych okoliczności, które stanowiły również okoliczności sporne w prawomocnie zakończonej sprawie VIII U ##/##, do czego nie był uprawniony. Ta sama kwestia, dotycząca okresów zatrudnienia od # października 1976 roku do # maja 1978 roku, od # sierpnia 1978 roku do # stycznia 1979 roku, od # maja 1979 roku do # lipca 1980 roku, od # lutego 1992 roku do # czerwca 1995 roku nie powinna być przedmiotem ponownego postępowania dowodowego przed organem rentowym.

Zaskarżoną w niniejszej sprawie decyzją organ rentowy uwzględnił przy tym dodatkowe okresy zatrudnienia #### #### od # lipca 1995 roku do # sierpnia 2006 roku w Karpackiej Spółce Gazownictwa na stanowisku montera sieci gazowej (przy czym okres od # lipca 1995 roku do # grudnia 1998 roku został już uznany w sprawie o wcześniejszą emeryturę jako okres pracy w warunkach szczególnych). Oznacza to, że pozostały okres od # stycznia 1999 roku do # sierpnia 2006 roku w Karpackiej Spółce Gazownictwa (7 lat, 7 miesięcy i 24 dni) powinien zostać uwzględniony jako okres pracy w szczególnych warunkach. Tym samym, łączny staż pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych do dnia 1 stycznia 2009 roku przekracza okres 15 lat.

Zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (t.j. Dz. U. z 2018 roku, poz. 1924 ze zm.), rekompensata to odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Warunki jej przyznania precyzuje art. 21 ustawy, który stanowi, że rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (aktualnie t.j. Dz. U. z 2021 roku, poz. 53 ze zm.), wynoszący co najmniej 15 lat. Jednocześnie rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Zgodnie z treścią art. 23 powołanej ustawy ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę i jest ona przyznawana w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Tym samym, aby ustalić prawo do rekompensaty konieczne jest wykazanie, iż ubezpieczony do dnia 1 stycznia 2009 roku udowodnił 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach, przy jednoczesnym braku możliwości uzyskania prawa do emerytury pomostowej lub prawa emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na skutek zmiany stanu prawnego wprowadzonego ustawą o emeryturach pomostowych. Celem rekompensaty jest bowiem zapewnienie pracownikom uzyskania odszkodowania za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, którzy nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Równocześnie, stosownie do art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych, rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy emerytalnej. Przepisy te muszą być odczytywane łącznie i rozważając prawo do rekompensaty, nie można tracić z pola widzenia jej odszkodowawczego charakteru określonego powołaną definicją.

Ratio legis wprowadzenia tego rozwiązania było dążenie do wyrównania szkody poniesionej przez osoby legitymujące się piętnastoletnim stażem pracy w warunkach szczególnych, a niespełniające innych warunków do przyznania im emerytury z tytułu takiego zatrudnienia, czyli zarówno emerytury w trybie art. 184 ustawy emerytalnej, jak i emerytury pomostowej. Inaczej mówiąc, można przyjąć, że fakt wykonywania przez 15 lat pracy w warunkach szczególnych (niezależnie od innych warunków ustawowych) może skutkować uzyskaniem prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym lub zastępującej ją emerytury pomostowej lub rekompensaty, gdy nie ma się prawa do żadnego z tych świadczeń ze względu na zapisy ustawowe. Z definicji rekompensaty wynika, że jest ona kierowana do tych ubezpieczonych, którzy wskutek wejścia w życie ustawy o emeryturach pomostowych - zawężającej krąg uprawnionych do tego świadczenia w stosunku do zakresu podmiotowego poprzedniej emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze - i następnie braku możliwości skutecznego ubiegania się o emeryturę w wieku obniżonym, przy wykazaniu spełnienia warunku wykonywania pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze zawartej w art. 32 i 46 ustawy emerytalnej - wobec wygaszania powyższego świadczenia - utracili możliwość ubiegania się o emeryturę z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, jak i dodatkowo nie nabędą uprawnień do emerytury pomostowej. Ustawodawca, ustanawiając prawo do rekompensaty, wprost wprowadził wynikającą z art. 21 ust. 2 ustawy przesłankę negatywną, jaką jest nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W świetle przeprowadzonych dowodów należało uznać, że wnioskodawca udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach do dnia 1 stycznia 2009 roku, tym samym prawo do rekompensaty mu przysługuje. Odwołujący pomimo że wykazał 25 lat okresów składkowych, nieskładkowych i uzupełniających, nie udowodnił przy tym wykonywania pracy w warunkach szczególnych przez okres ponad 15 lat w całości mieszczący się przed dniem 1 stycznia 1999 roku. Z tych względów nie przysługiwało mu prawo do emerytury z tytułu pracy w obniżonym wieku emerytalnym, na podstawie art. 184 w związku z art. 32 ustawy emerytalnej, co zostało prawomocnie ustalone w sprawie VIII U ##/##. Wnioskodawca nie nabył też prawa do emerytury pomostowej.

Tym samym, w związku ze spełnieniem przez #### #### warunku przepracowania co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach do dnia 1 stycznia 2009 roku oraz braku negatywnych przesłanek do ustalenia prawa do rekompensaty przewidzianych w art. 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych, Sąd Okręgowy na mocy art. 47714 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w sposób określony w punkcie I sentencji wyroku.

Orzeczenie o zwrocie kosztów procesu uzasadnia przepis art. 98 § 1 i 3 k.p.c., a ich wysokość w kwocie # złotych ustalono na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. 2018, poz. 265 ze zm., w wersji obowiązującej na dzień złożenia odwołania).