Sąd zmienił zaskarżoną decyzję ZUS i przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury pomostowej - wyrok z uzasadnieniem Sądu

Sygn. akt VIII U ##/20

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia # stycznia 2020 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie odmówił #### #### prawa do emerytury pomostowej na podstawie przepisów ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (t.j. Dz. U. 2018, poz. 1924) oraz ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz.1270 ze zm.). W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazał, że wnioskodawca nie spełnił warunków z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych, ponieważ po dniu 31 grudnia 2008 roku nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy oraz nie udowodnił rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą. Organ rentowy odmówił także przyznania emerytury pomostowej na podstawie art. 49, ponieważ na dzień 1 stycznia 2009 roku #### #### nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. l i 3 ustawy, a więc pracy wymienionej w załączniku nr 1 lub 2 ustawy o emeryturach pomostowych, wynoszącego co najmniej 15 lat, nadto nie udowodnił rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą. Do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach w myśl art. 49 ustawy pomostowej nie został zaliczony okres zatrudnienia od 6 czerwca 1989 roku do 30 listopada 2008 roku, ponieważ zakład pracy nie potwierdził, że wnioskodawca wykonywał pracę wymienioną w załączniku numer 1 lub 2 do ustawy o emeryturach pomostowych (decyzja k. 20 akt ZUS).

W odwołaniu od powyższej decyzji #### #### domagał się jej zmiany i ustalenia prawa do emerytury pomostowej. Wskazał, że w okresie od 6 czerwca 1989 roku do 30 listopada 2008 roku pracował w warunkach szczególnych jako aparatowy produktów nieorganicznych w Zakładach Chemicznych „Permedia” w Lublinie (odwołanie k. 3-4 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podtrzymał podstawy skarżonej decyzji (odpowiedź na odwołanie k. 5-6 a.s.).

W toku postępowania strony popierały stanowiska prezentowane w sprawie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

#### #### urodzony w dniu # października 1959 roku, w dniu # grudnia 2019 roku wystąpił z wnioskiem o emeryturę pomostową.

Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku, organ rentowy przyjął za udowodnione 34 lata, 7 miesięcy i 11 dni okresów składkowych i nieskładkowych. Do stażu pracy w warunkach szczególnych zgodnie z art. 4 organ rentowy uwzględnił okres 19 lat i 1 miesiąca (karta przebiegu zatrudnienia k. 19 akt ZUS).

W dniu # stycznia 2020 roku organ rentowy wydał zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzję (decyzja k. 20 akt ZUS).

Poza sporem pozostaje, że w okresie od 6 czerwca 1989 roku do 30 listopada 2008 roku #### #### był zatrudniony w Zakładach Chemicznych „Permedia” w Lublinie. Zajmowały się one m.in. przerabianiem rud żelaza i niklu i pozyskiwaniem miedzi.

We wskazanym wyżej okresie wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał czynności na stanowisku aparatowego produktów nieorganicznych. Na powyższym stanowisku odwołujący pracował na wydziale przetwórstwa związków niklu. Produkcja odbywała się na hali, na której znajdowało się 10 zbiorników o pojemności 12 000 litrów. Praca odbywała się ruchu ciągłym, bez przestojów, w czterech 3-osobowych brygadach. Wnioskodawca przerabiał rudę odpadową z KGHiM. W wyniku procesów fizyko-chemicznych przerabiano ją na siarczan niklu i wodorotlenek niklu. Ługowanie przy użyciu wapna i innych odczynników odbywało się w zbiornikach zaopatrzonych w mechaniczne mieszadła, po ich wcześniejszym zapełnieniu przez aparatowych. Ruda była przywożona początkowo w workach, następnie w wielkich workach tonowych, które podnoszono suwnicą i rozcinano. Aparatowi pobierali także próbki i przekazywali je do działu kontroli jakości. Pracodawca zapewniał pracownikom ubranie kwasoochronne, gogle, maski, grube rękawice, specjalne buty i maski przeciwpyłowe. W trakcie zatrudnienia wnioskodawca nie był kierowany do wykonywania innych prac.

Jako brygadzista wnioskodawca wykonywał takie same czynności, dodatkowo zajmował się wypełnianiem dokumentacji. Czynności te zajmowały mu do 20 minut dziennie. Praca była w narażeniu na zapylenie powstałe w trakcie przetwarzania rudy niklu, w oparach niebezpiecznych związków chemicznych (zeznania wnioskodawcy k. 48v-49v a.s., k. 51 a.s., zeznania świadka #### #### k. 49v-50v a.s., zeznania świadka #### #### k. 50v-51 a.s.).

Za powyższy okres Zakłady Chemiczne „Permedia” S.A. w Lublinie wystawiły wnioskodawcy świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych poświadczające, że od 6 czerwca 1989 roku do 30 listopada 2008 roku wnioskodawca wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu prace polegające na produkcji pigmentów, mielenia pigmentów, półproduktów i surowców mineralnych do produkcji barwników, prace przy produkcji związków niklu oraz dozorze w wydziale produkcji na stanowisku aparatowego produktów nieorganicznych, które to stanowisko zostało wymienione w wykazie A, dziale IV pod poz. 6 pkt 1 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego (świadectwo pracy k. 4 a.s.). Okres ten, w wymiarze 19 lat i 1 miesiąca został uznany przez organ rentowy jako okres pracy w warunkach szczególnych zgodnie z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych (uzasadnienie decyzji- okoliczność niesporna).

W okresie od 1 lutego 2018 roku do 2 czerwca 2020 roku wnioskodawca był zatrudniony jako pracownik transportowy w Impel Facility Services sp. z o.o. we Wrocławiu (świadectwo pracy k. 20 a.s.).

W okresie od 2 sierpnia 2020 roku do 2 listopada 2020 roku #### #### był zatrudniony w Szpitalu Neuropsychiatrycznym im. prof. M. Kaczyńskiego Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej. Wnioskodawca wykonywał obowiązki jako salowy na oddziale zakaźnym, gdzie przebywały osoby psychicznie chore zakażone wirusem COVID-19. Na powierzonym stanowisku #### #### sprzątał sale, wykonywał wszystkie czynności przy chorych, zmieniał pościel, zapinał pasy. Praca była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (zeznania wnioskodawcy k. 48v-49v a.s., k. 51 a.s.).

Pracodawca wystawił wnioskodawcy w dniu 2 listopada 2020 roku świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z treści którego wynikało, że #### #### w okresie od dnia 3 sierpnia 2020 roku do dnia 2 listopada 2020 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w szczególnych warunkach wymienioną w wykazie A, dziale XII pkt l wykazu stanowiącego załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. 1983, nr 8, poz. 43 ze zm.) na oddziałach psychiatrycznych i odwykowych (dotyczy to również personelu zatrudnionego w sanatoriach dla nerwowo i psychicznie chorych, sanatoriach i oddziałach neuropsychiatrii dziecięcej i szpitalach uzdrowiskowych dla dzieci z porażeniami mózgowymi, zakładach dla dzieci głęboko niedorozwiniętych do lat 3, zakładach leczenia odwykowego dla alkoholików i narkomanów oraz oddziałach dziennych, nocnych dla osób z zaburzeniami psychicznymi) na stanowisku salowego wymienionego w wykazie A, dziale XII pod poz. 1 b pkt 15 wykazu stanowiącego załącznik do zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 13 lutego 1989 roku (Dz. Urz. M Z i OS nr 2 z 1989), w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu zdrowia i opieki społecznej, a nadto pracę o szczególnym charakterze, tj. prace personelu medycznego oddziałów psychiatrycznych i leczenia uzależnień w bezpośrednim kontakcie z pacjentami, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 roku o ochronie zdrowia psychicznego, wymienioną w punkcie 23 załącznika nr 2 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz. U. 2008, Nr 237, poz. 1656) (świadectwo pracy k. 34 a.s.).

W toku niniejszego postępowania, w dniu # grudnia 2021 roku #### #### wystąpił z kolejnym wnioskiem o emeryturę pomostową (k. 21 akt ZUS), po rozpoznaniu którego decyzją z dnia 31 stycznia 2022 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury pomostowej od dnia 1 grudnia 2021 roku w kwocie zaliczkowej, to jest od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek (decyzja k. 36-37 akt ZUS).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych dowodów zarówno w postaci dokumentów a w szczególności załączonych do akt Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, w tym świadectw pracy w szczególnych warunkach, jak i w postaci zeznań wnioskodawcy oraz zeznań świadków #### #### i #### ####, bezpośrednich współpracowników wnioskodawcy w Zakładach Chemicznych „Permedia” w Lublinie. Zeznania świadków były logiczne i korespondowały z zeznaniami wnioskodawcy, tworząc razem spójny obraz charakteru pracy świadczonej przez wnioskodawcę. #### #### był zatrudniony od 1986 roku do 2009 w Permedia S.A. jako aparatowy, technolog, ostatnio jako zastępca kierownika. #### #### pracował w tych zakładach od 2006 do 2008 roku włącznie w tej samej brygadzie. Sąd Okręgowy podzielił w całości zeznania świadków, gdyż były jasne, logiczne i pozbawione sprzeczności. Co do zasadniczych okoliczności były one zbieżne, spójne i wzajemnie się uzupełniały. Wszyscy świadkowie z racji swoich obowiązków pracowniczych znali organizację zakładu zatrudniającego wnioskodawcę, specyfikę czynności wykonywanych na powierzonym mu stanowisku, gdyż wykonywali te same, co wnioskodawca czynności pracownicze, okresowo widywali też go przy pracy. Tym samym mieli oni sposobność dokonania spostrzeżeń okoliczności, o których zeznawali, a ich stały i powtarzający się charakter utrwalił ich przebieg na tyle, iż mimo upływu czasu przedstawili poszczególne zdarzenia rzetelnie i spójnie. Co do zasadniczych okoliczności były one zbieżne, spójne i wzajemnie się uzupełniały.

Okoliczności wskazane przez świadków w powiązaniu z relacją wnioskodawcy, którą Sąd obdarzył wiarą w całości pozwalały tym samym na uznanie, że odwołujący wykonywał prace w szczególnych warunkach przy produkcji związków niklu na stanowisku aparatowego produktów nieorganicznych oraz jako brygadzista przy dozorze w wydziale produkcji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie #### #### zasługuje na uwzględnienie. Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych, która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2009 roku (Dz. U. 2018, poz. 1924), prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:
1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 roku;
2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;
3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;
4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;
5) przed dniem 1 stycznia 1999 roku wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;
6) po dniu 31 grudnia 2008 roku wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;
7) nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

W myśl art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:
1) po dniu 31 grudnia 2008 roku nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;
2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;
3) w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Stosownie do powołanego przepisu, prawo do emerytury pomostowej może nabyć również osoba, która po dniu 31 grudnia 2008 roku nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, jednakże w dniu wejścia w życie ustawy miała okres wymaganych 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze z tym, że praca ta musi być pracą w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu nowych przepisów tj. art. 3 ust. 1 i 3 ustawy.

W myśl art.  3 ust. 1 prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Według ust. 3 cytowanego przepisu prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

W stanie faktycznym sprawy bezspornym jest, że wnioskodawca #### #### spełnił przesłanki ustawowe co do daty urodzenia (po dniu 31 grudnia 1948 roku), wieku, okresów składkowych i nieskładkowych. Organ rentowy uznał także jako pracę wykonywaną w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 4 ust, 5 ustawy okres zatrudnienia od 6 czerwca 1989 roku do 30 listopada 2008 roku, kiedy odwołujący pozostawał w stosunku pracy w Zakładach Chemicznych „Permedia” w Lublinie. W powyższym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał prace polegające na produkcji pigmentów, mielenia pigmentów, półproduktów i surowców mineralnych do produkcji barwników, prace przy produkcji związków niklu oraz dozorze w wydziale produkcji na stanowisku aparatowego produktów nieorganicznych, które to stanowisko zostało wymienione w wykazie A, dziale IV pod poz. 6 pkt 1 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do Zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr 7 z dnia 7 lipca 1987 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego. Powyższe okoliczności potwierdzili przesłuchani w sprawie świadkowie.

W ocenie Sądu, wnioskodawca spełnił również warunek co wykonywania po dniu 31 grudnia 2008 roku pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. W toku postępowania odwołujący, przed zamknięciem rozprawy rozwiązał stosunek pracy i przedłożył świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z treści którego wynikało, że w okresie od dnia 3 sierpnia 2020 roku do dnia 2 listopada 2020 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę personelu medycznego oddziałów psychiatrycznych i leczenia uzależnień w bezpośrednim kontakcie z pacjentami, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 roku o ochronie zdrowia psychicznego, wymienioną w punkcie 23 załącznika nr 2 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz. U. 2008, Nr 237, poz. 1656). Organ rentowy nie zakwestionował treści powyższego świadectwa pracy, ustalając odwołującemu prawo do emerytury pomostowej w formie zaliczkowej od dnia 1 grudnia 2021 roku.

Sąd Okręgowy ma na uwadze, iż stosownie do art. 316 § 1 k.p.c., sąd wydaje wyrok, biorąc za podstawę stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy. Pod pojęciem stan rzeczy należy rozumieć zarówno stan faktyczny jak i prawny. Przewidziana w art. 316 § 1 k.p.c. zasada aktualności orzeczenia ma pełne zastosowanie także w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Tym samym, Sąd Okręgowy jest zobowiązany do uwzględnienia nowego stanu faktycznego z daty wyrokowania. Sąd miał w tym zakresie na uwadze pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2012 roku, II UK 235/11, LEX nr 1216853, iż odstępstwo od zasady badania legalności decyzji na dzień jej wydania jest szczególnie uzasadnione w przypadku oceny prawa do świadczenia uzależnionego między innymi od warunku rozwiązania stosunku pracy. Jeśli powyższe wymaganie zostanie spełnione po wydaniu decyzji - w trakcie postępowania odwoławczego przed sądem - nie ma przeszkód, aby sąd, stwierdziwszy spełnienie pozostałych przesłanek tego prawa, przyznał świadczenie.

Reasumując, w ocenie Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie wnioskodawca spełnił pozostałe warunki z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych, to jest rozwiązał stosunek pracy i po dniu 31 grudnia 2008 roku wykonywał pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Zgodnie z treścią art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej, świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

Wnioskodawca złożył wniosek o emeryturę w dniu # grudnia 2019 roku, stosunek pracy rozwiązał w dniu 2 listopada 2020 roku i wykazał, że po dniu 31 grudnia 2008 roku wykonywał pracę w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach pomostowych.

Z tych względów i na podstawie powołanych przepisów Sąd ustalił wnioskodawcy prawo do emerytury pomostowej od dnia 3 listopada 2020 roku, to jest od dnia spełnienia wszelkich warunków określonych cytowanymi przepisami.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w sentencji wyroku.