Wyrok zasądzający zapłatę zobowiązań za wykonane usługi transportowe

Sygn. akt VIII GC ##/19

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 13 lipca 2017 roku powód #### ####, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wniósł o zasądzenie od pozwanej Miejskiego Klubu Sportowego Avia Świdnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Świdniku kwoty 10.210 zł z ustawowymi odsetkami od kwot i dat szczegółowo wskazanych w treści pozwu. Ponadto domagał się zasądzenia na swoją rzecz kosztów postępowania według norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu wskazał, że dochodzone kwoty wynikają z faktur wystawionych, z tytułu usług transportowych, które powód świadczył na rzecz Stowarzyszenia GTPS Avia Świdnik w Świdniku. Powód powołał się na treść Porozumienia z 26 stycznia 2017 roku, zgodnie z którym strona pozwana stała się następcą prawnym i jednocześnie stała się odpowiedzialna za zobowiązania GTPS (pozew k. 2 – 7, k. 104 - 106).

W odpowiedzi na pozew z dnia 26 października 2017 roku strona pozwana, reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, wniosła o oddalenie powództwa oraz zwrot kosztów procesu na jej rzecz według norm prawem przepisanych.

Motywując zajęte stanowisko, strona przytoczyła zarzut przedawnienia w zakresie żądania zapłaty kwoty 3.920 zł wynikającej z faktur szczegółowo opisanych w piśmie. Ponadto zarzut braku odpowiedzialności pozwanej za zobowiązania GPTS co do zapłaty powyższej kwoty 3.920 zł i kwoty 3.500 zł, albowiem kwoty te nie zostały należycie udokumentowane i tym samym nie zostały wymienione w ekspertyzie sporządzonej przez rewidenta zgodnie z treścią Porozumienia z 26 stycznia 2017 roku. W konsekwencji pozwana w tym zakresie nie przejęła odpowiedzialności za zobowiązania GPTS. Jak również przytoczono zarzut spełnienia świadczenia przez GPTS w zakresie kwoty 2.790 zł z dotacji Gminy Świdnik na rzecz powoda (odpowiedź na pozew k. 62 – 66v.).

Pismem z dnia 28 maja 2018 roku powód skonkretyzował roszczenie odsetkowe (pismo k. 146 – 149).

Na rozprawie dnia 4 czerwca 2018 roku pełnomocnik pozwanej przytoczył zarzut nieważności umów przewozu zawartych między powodem pełniącym funkcję członka zarządu a Stowarzyszeniem GPTS (protokół rozprawy k. 185v.).

W piśmie procesowym z dnia 13 czerwca 2018 roku, które wpłynęło po zamknięciu rozprawy, pełnomocnik powoda, odpowiadając, na powyżej przytoczony zarzut strony pozwanej, wskazał, że nieważność umowy nie stanowi o bezzasadności dochodzonego roszczenia. Albowiem roszczenie powoda ma charakter roszczenia o zwrot nienależnego świadczenia (pismo k. 187 – 191v.)

Wyrokiem z dnia # czerwca 2018 roku tut. Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 6.290 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 28 października 2017 roku do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałej części oraz zasądził na rzecz powoda koszty procesu (wyrok k. 193).

Sąd Okręgowy w Lublinie wyrokiem z dnia # czerwca 2019 roku (sygn. akt IX Ga ##/18) na skutek apelacji pozwanej, uchylił powyższy wyrok w części zaskarżonej, to jest co do kwoty 6.290 zł wraz z odsetkami i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania, pozostawiając Sądowi pierwszej instancji rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego (wyrok wraz z postanowieniem o sprostowaniu k. 221, 243).

W uzasadnieniu wyroku wskazano, że przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd powinien poinformować strony o możliwości zamiany podstawy prawnej rozstrzygnięcia, umożliwić stronie pozwanej zajęcie stanowiska w zakresie zmienionej podstawy materialnoprawnej dochodzonego roszczenia i przeprowadzić postępowanie dowodowe w zakresie przesłanek bezpodstawnego wzbogacenia (uzasadnienie wyroku k. 242).

Pismem procesowym z dnia 21 lipca 2021 roku powód podtrzymał dotychczasowe stanowisko (pismo k. 272 – 277v.).

W piśmie procesowym z dnia 29 października 2021 roku pełnomocnik strony pozwanej wskazał, że powództwo podlega oddaleniu, gdyż roszczenie powoda oparte na nowej podstawie prawnej nie zostało udowodnione. Powód nie wykazał, z którymi przejazdami powiązana jest kwota 6.290 zł. Ponadto nie ma możliwości, zdaniem pozwanej, weryfikacji poprawności wystawienia faktur. Tym samym nie udowodniono czy i jakie przewozy się odbyły, jakie koszty faktycznie poniesiono w związku z realizacją przewozów przez powoda. Ponadto pozwana zakwestionowała jej wzbogacenie się kosztem powoda. Wskazała również, że w ramach zasądzenia kwoty tytułem zwrotu nienależnego świadczenia, nie można uwzględnić podatku Vat (pismo k. 323 – 324).

Na rozprawie z dnia 4 kwietnia 2022 roku uprzedzono strony o możliwości zmiany podstawy prawnej rozstrzygnięcia na podstawę wynikającą z art. 410 k.c. w zw. z art. 405 k.c. (protokół rozprawy k. 342v.).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód #### #### prowadził działalność gospodarczą pod firmą „####” w przedmiocie transportu pasażerskiego.
(dowód: wydruk z CEiDG k. 8)

Powód od 2008 roku był członkiem zarządu Gminno - Powiatowego Towarzystwa Sportowego Avia Świdnik w Świdniku (dalej: GPTS), zaś w latach 2015 – 2016 pełnił funkcję wiceprezesa zarządu. Stowarzyszenie było finansowane głównie przez Urząd Miasta Świdnik w formie dotacji. Stowarzyszenie zajmowało się rozwojem sportu w Świdniku, w szczególności organizacją rozgrywek, meczów. Otrzymywane środki finansowe nie pozwalały na pełne finansowanie zaciągniętych zobowiązań i pełną realizację zadań statutowych.

Jednym z wydatków GPTS były koszty związane z przejazdami zawodników sekcji piłki nożnej mężczyzn na mecze, zgrupowania i turnieje. Wydatki związane z przewozem zawodników były pokrywane z dotacji gminnych i z PZL Świdnik. Stowarzyszenie zatrudniało przede wszystkim lokalnych przewoźników, stosując jednakowe, najniższe stawki w porównaniu ze stawkami rynkowymi wówczas obowiązującymi. Stawki były zasadniczo ryczałtowe na krótkich trasach, takich jak Świdnik – Lublin, natomiast na dłuższych stawka była ustalana za każdy przejechany kilometr. Decyzje o wyborze konkretnego przewoźnika zapadały w formie jednomyślnych uchwał zarządu GPTS. Nie były sporządzane umowy przewozu w formie pisemnej.

Powód był jednym z przewoźników świadczących usługi przewozu na rzecz GPTS. Powód obsługiwał wyłącznie grupy młodzieżowe, na terenie województwa lubelskiego i podlaskiego. Wykonywał przewozy tylko w sytuacji, gdy żaden inny przewoźnik nie mógł ich zrealizować, z powodu znacznej ilości przewozów. Powód po każdym wykonanym przewozie wystawiał fakturę.
(dowód: zeznania świadka #### #### k. 182v. – 183v, k. 342v. - 344; dowód z przesłuchania powoda – k. 183v. – 184v.)

Za okres od sierpnia do października 2016 roku powód wystawił następujące faktury:
- faktura nr FS/16/10/10 z dnia 30 października 2016 roku, na kwotę 200 zł,
- faktura nr FS/16/10/7 z dnia 25 października 2016 roku, na kwotę 700 zł,
- faktura nr FS/16/10/5 z dnia 15 października 2016 roku, na kwotę 240 zł,
- faktura nr FS/16/10/2 z dnia 1 października 2016 roku, na kwotę 200 zł,
- faktura nr FS/16/9/6 z dnia 12 września 2016 roku, na kwotę 750 zł,
- faktura nr FS/16/9/2 z dnia 31 sierpnia 2016 roku, na kwotę 1.200 zł,
- faktura nr FS/16/9/1 z dnia 27 sierpnia 2016 roku, na kwotę 250 zł,
- faktura nr FS/16/8/3 z dnia 22 sierpnia 2016 roku, na kwotę 2.000 zł,
- faktura nr FS/16/8/5 z dnia 22 sierpnia 2016 roku, na kwotę 750 zł.
(dowód: faktury k. 11 – 17, 20, 26 – 28, 31)

Powód wraz z innymi przewoźnikami otrzymał ustną deklarację spłaty zobowiązania powstałego, z tytułu wykonanych usług przewozu zarówno od prezesa GPTS, jak i prezesa zarządu pozwanej spółki.
(dowód: przesłuchanie powoda i reprezentanta pozwanej k. 184, 184v. – 185v.)

Miejski Klub Sportowy Avia Świdnik spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Świdniku został założony w dniu 30 listopada 2016 roku na mocy aktu założycielskiego przez jedynego wspólnika – Gminę Miejską Świdnik. Przedmiotem działalności spółki miało być przede wszystkim propagowanie i rozwój kultury fizycznej i sportu na terenie Świdnika. Główna idea utworzenia tego podmiotu polegała na stworzeniu profesjonalnie zarządzanego klubu w celu jak najlepszego rozwoju potencjału drużyn sportowych działających w Świdniku.
(okoliczność bezsporna, nadto wydruk KRS k. 9 – 11v.)

W dniu 26 stycznia 2017 roku pomiędzy stroną pozwaną a Stowarzyszeniem Gminno – Powiatowe Towarzystwo Sportowe „Avia” Świdnik w Świdniku zostało zawarte porozumienie, którego przedmiotem było przekazanie przez GPTS zorganizowanego zespołu składników materialnych i niematerialnych sekcji piłki nożnej niezbędnych i przeznaczonych do uczestnictwa w rozgrywkach piłki nożnej. Na skutek porozumienia doszło do przekazania całej sekcji piłki nożnej GPTS pozwanej spółce.

Zgodnie z § 2 pkt 2b Porozumienia, Miejski Klub Sportowy Avia Świdnik, jako przyjmujący, stał się następcą prawnym GPTS i zobowiązał się do przyjęcia solidarnej odpowiedzialności GPTS za jego dotychczasowe zobowiązania, które zostały należycie udokumentowane zgodnie z obowiązującymi standardami rachunkowości i księgowości oraz stwierdzone w raporcie z analizy biegłego rewidenta. Na przedmiotowe postanowienie GPTS wyraziła zgodę.
(dowód: porozumienie wraz z uchwałą k. 32 – 35)

Uchwałą nr IV/10 z dnia 27 lutego 2017 roku Zarząd Lubelskiego Związku Piłki Nożnej wyraził zgodę na przejęcie przez pozwaną spółkę sekcji piłki nożnej mężczyzn Gminno - Powiatowego Towarzystwa Sportowego Avia Świdnik. Uchwała weszła w życie z dniem podjęcia.
(dowód: uchwała k. 74)

Na mocy powołanego porozumienia GPTS wyraziło zgodę na powołanie rewidenta w celu sporządzenia analizy dokumentów przedłożonych przez GPTS (§ 2 pkt 1d Porozumienia).

W dniu 31 marca 2017 roku Biuro Badania Bilansów i usług ### z siedzibą w Lublinie sporządziło ekspertyzę ekonomiczną z badania ksiąg i dokumentacji źródłowej GPTS. W toku kontroli i analizy urządzeń ewidencji księgowej w postaci ksiąg i danych sprawozdawczych w formie rocznego sprawozdania finansowego, obejmującego bilans oraz rachunek zysków i strat, a także rewizji finansowej dokumentacji źródłowej, w tym faktur zakupu ustalono, że zobowiązania GPTS wobec powoda wynoszą 6.290 zł.
(dowód: ekspertyza ekonomiczna k. 81 – 83)

Główna księgowa GPTS każdą z faktur wystawionych przez przewoźników, w tym powoda podwójnie stemplowała; raz z informacją o pokryciu należności, drugi raz pieczątką firmową z nazwiskiem księgowej. Faktury opłacone były dodatkowo znakowane pieczątką z numerem umowy i adnotacją o dokonaniu zapłaty. Zapłata faktur z płatnością oznaczoną w formie „gotówka” była potwierdzana wystawieniem dokumentu „KW”.
(dowód: zeznania świadka #### #### k. 101v. – 102v.)

GPTS zostało zlikwidowane i wykreślone z KRS postanowieniem z dnia 13 października 2017 roku.
(dowód: postanowienie k. 145)

Powód wykonał wszystkie przewozy wynikające z wystawionych faktur.
(dowód: zeznania świadków #### ####, #### #### k. 101v., 182v. – 183v, k. 342v. - 344; dowód z przesłuchania powoda – k. 183v. – 184v., 347v. – 348)

Przedstawiony stan faktyczny został ustalony w oparciu o powołane wyżej dowody. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy składał się zarówno z dokumentów prywatnych, w tym wydruków, jak też zeznań świadków i dowodu z przesłuchania stron.

Dowody z dokumentów prywatnych stanowiły podstawę ustaleń faktycznych, ponieważ żadna ze stron skutecznie nie zakwestionowała ich autentyczności czy niezgodność z rzeczywistym stanem rzeczy. Ponadto Sąd orzekający w sprawie również nie znalazł z urzędu podstaw do zakwestionowania ich mocy dowodowej. Odnośnie faktur wystawionych przez powoda, które zostały uwzględnione w stanie faktycznych, warto wskazać, że strona pozwana poza twierdzeniami o braku możliwości zweryfikowania ich prawidłowości, nie przedstawiła żadnych merytorycznych zarzutów, do których należałoby się odnieść. Co do faktur opiewających łącznie na kwotę 2.790 zł, to skład orzekający nie podzielił zarzutu pozwanego o spełnieniu świadczenia w zakresie zapłaty tej kwoty. Zasadnicze znaczenie dla ustalenia tej okoliczności miały zeznania głównej księgowej GPTS- #### ####, która precyzyjnie i w sposób zrozumiały wyjaśniła, dlaczego na odwrocie tych faktur widnieje stempel o pokryciu faktury określoną kwotą. Zeznania te, w ocenie Sądu, były racjonalne. Poza tym poza tym stemplem, brak było potwierdzenia zapłaty. Natomiast faktury te były wystawiona z formą płatności oznaczoną jako „gotówka”, a zatem w obrocie gospodarczym niezbędnym było wystawienie potwierdzeń wpłat- dokumentu „KW”. Stąd uznać należało, że faktury na kwotę 2.790 zł, wbrew twierdzeniom strony pozwanej, nie zostały opłacone przez GPTS. Natomiast pozostałe faktury na kwotę 3.500 zł, bez żadnych zastrzeżeń, zostały uwzględnione przez rewident powołaną przez spółkę pozwaną zgodnie z zwartym Porozumieniem z dnia 26 stycznia 2017 roku. Samo stwierdzenie o braku rzetelności w prowadzeniu ksiąg przez GPTS, nie mogło stanowić wystarczającej podstawy do zanegowania wykonania usług przewozu przez powoda na rzecz GPTS i braku otrzymania zapłaty.

Zeznania przesłuchanych w sprawie świadków zasługiwały w całości na przymiot wiarygodności. Świadkowie z racji pełnionych funkcji, mieli wiedzę na temat wewnętrznych procedur obowiązujących u GPTS w zakresie przewozów drużyn piłkarskich. Co najistotniejsze świadkowie zeznawali w sposób spontaniczny, szczery. Sąd dał wiarę ich zeznaniom, że powód wykonał każdy z przewozów wynikających z faktur przedłożonych do akt. Jednocześnie nie otrzymał zapłaty.

Dowód z przesłuchania stron również zasługiwał na obdarzenie go walorem wiarygodności. Powód zeznawał dwukrotnie, za każdym razem przedstawiając zbieżne okoliczności faktyczne sprawy. Oczywiście, pojawiły się drobne rozbieżności, bądź innymi słowy, niespójności dotyczące sposobu ustalania stawki za wykonywane przewozy. Niemniej, nie budziło wątpliwości, że powód wykonał sporne przewozy i nie otrzymał należnego mu wynagrodzenia. Po tak długim upływie czasu nie sposób konkretną kwotę przypisać do konkretnego przewozu. Niemniej, Sąd dał wiarę, że stawki były ustalane w oparciu o ogólne rozeznanie rynku przewozów pasażerskich i były jedne z niższych.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w zakresie żądania zapłaty kwoty 6.290 zł z roszczeniem odsetkowym.

W pierwszej kolejności należy podkreślić, że Sąd ponownie rozpoznał sprawę wyłącznie w części, w której wyrok z dnia # czerwca 2018 roku został uchylony na mocy wyroku Sądu Okręgowego w Lublinie z dnia # czerwca 2019 roku sprostowanego postanowieniem z dnia 3 lipca 2019 roku (sygn. akt IX Ga ##/18).

Wobec powyższego Sąd w niniejszym postępowaniu nie zajmował się zarzutem przedawnienia przytoczonym w zakresie żądania zapłaty kwoty 3.920 zł wynikającej z faktur dokumentujących przewozy zrealizowane w okresie od czerwca do października 2015 roku.

Przechodząc do rozważań prawnych, na wstępie należy również wskazać, że zarzut bezwzględnej nieważności umów przewozu zawartych w okresie, gdy powód był członkiem zarządu GPTS zasługiwał na uwzględnienie. Zgodnie bowiem z art. 11 ust. 4 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 roku Prawo o Stowarzyszeniach (Dz. U. z 2020 r. poz. 2261), w umowach między stowarzyszeniem z członkiem zarządu oraz w sporach z nim stowarzyszenie reprezentuje członek organu kontroli wewnętrznej wskazany w uchwale tego organu lub pełnomocnik powołany uchwałą walnego zebrania członków (zabrania delegatów). Przytoczony przepis określa szczegółowe zasady reprezentacji stowarzyszenia w umowach między nim a członkiem zarządu. Przy czym zasady te odnoszą się do wszystkich stosunków umownych, a nie tylko związanych ze sprawowaną funkcją członka zarządu. W rozpoznawanej sprawie nie budziło wątpliwości, że powód był członkiem zarządu GPTS i kontrahentem stowarzyszenia w zakresie wykonywania na jego rzecz przewozów grup młodzieżowych i seniorskich na zawody piłkarskie w ramach sekcji piłki nożnej prowadzonej przez Stowarzyszenie. Stosownie zaś do treści art. 58 § 1 k.c., czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż w miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy. Opisana we wskazanym wyżej przepisie nieważność czynności prawnej jest nieważnością bezwzględną i w związku z tym nieważna czynność prawna od chwili jej dokonania nie wywołuje żadnych skutków prawnych objętych wolą stron tej czynności prawnej. Każdy kto ma interes prawny, może się na tę nieważność powołać, ponieważ bezwzględna nieważność ma skutek wobec wszystkich, chociażby pośrednio zainteresowanych. Wobec przytoczonych przepisów prawa należało uznać, że umowy przewozu zawarte przez powoda z GPTS były nieważne zgodnie z art. 58 § 1 k.c.

Jednak należało przyjąć, że żądanie powoda zapłaty na jego rzecz kwoty 6.290 zł znalazło podstawę w przepisach o bezpodstawnym wzbogaceniu, bowiem stanowi świadczenie nienależne.

Stosownie do treści art. 410 § 2 k.c., świadczenie jest nienależne, jeżeli ten kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia. Jest to szczególny rodzaj bezpodstawnego wzbogacenia, a cechą wspólną jest uzyskanie korzyści cudzym kosztem. Oznacza to, że zubożony może żądać zwrotu nienależnego świadczenia, a wzbogacony będzie z tego tytułu zobowiązanym, jeżeli przysporzenie przybrało postać świadczenia. Wyróżnienie przez ustawodawcę świadczenia nienależnego z ogólnych wypadków bezpodstawnego wzbogacenia jest zasadne, gdyż przypadki te wykazują istotne odrębności zarówno, gdy chodzi o przesłanki powstania roszczenia zwrotnego, jak i rozkład ciężaru dowodu.

Jeśli do wzbogacenia doszło na skutek świadczenia, analiza danego przypadku nastąpić musi w oparciu o przesłanki nienależnego świadczenia, a ogólna hipoteza art. 405 k.c. nie wystarcza do przyjęcia, że nastąpiło bezpodstawne wzbogacenie. Najważniejszą konsekwencją takiego ujęcia instytucji nienależnego świadczenia jest to, że gdy doszło do świadczenia, a nie są spełnione przesłanki żadnej kondykcji z art. 410 § 2 k.c., nie powstaje w ogóle roszczenie zwrotne i nie można się odwołać do ogólnej normy art. 405 k.c., zgodnie z którą kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości (por. między innymi wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 czerwca 2003 roku, V CKN 337/01).

Pojęcie świadczenia na tle art. 410 k.c., co do zasady odpowiada ogólnemu pojęciu świadczenia w polskim prawie cywilnym, jako zachowaniu dłużnika zmierzającemu do wykonania zobowiązania. Jednakże, zauważenia wymaga, że analizowany przepis reguluje świadczenie nienależne, a zatem odnosi się do takich sytuacji, w których doszło do jakiegoś zaburzenia w normalnym procesie wykonywania zobowiązania. W piśmiennictwie wskazuje się, że przez świadczenie na gruncie art. 410 k.c. należy zatem rozumieć każde celowe i świadome przysporzenie na rzecz majątku jakiejś osoby, które z punktu widzenia odbiorcy świadczenia można przyporządkować jakiemuś zobowiązaniu, choćby nieważnemu lub w ogóle jeszcze nieistniejącemu. Świadczenie nienależne może przybrać zarówno postać czynności prawnej, w tym nawet nieważnej, jak również mieć charakter czynności czysto faktycznej (por. P. K. „Bezpodstawne wzbogacenie” 2007 rok). Jak wskazano, nienależne świadczenie stanowi postać bezpodstawnego wzbogacenia, w konsekwencji ogólne przesłanki z art. 405 k.c. muszą być spełnione także w wypadku bezpodstawnego wzbogacenia. Przy czym, na gruncie nienależnego świadczenia przesłanka bezpodstawnego wzbogacenia musi być rozumiana w sposób szczególny. Jeśli doszło do świadczenia, które w świetle jednej z kondykcji podlega zwrotowi, bez względu na to, co stanowiło jego przedmiot, zachodzi domniemanie, iż ten kto świadczenie otrzymał jest wzbogacony.

W przypadku, gdy wzbogacenie wynikło z szeroko rozumianego świadczenia może wejść w grę roszczenie zwane kondykcją (condictio). Na gruncie przepisu art. 410 § 2 k.c. wyróżnia się cztery kondykcje: condictio indebiti (ten, kto spełnił świadczenie nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył), condictio causa finita (podstawa świadczenia istniała w chwili spełnienia świadczenia, ale odpadła), condictio causa data causa non secuta/ condictio ob rem (świadczenie zostało spełnione, ale zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty) oraz condictio sine causa (czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia). Wskazane kondykcje wyczerpują wszystkie wypadki nienależnego świadczenia. Między hipotezami poszczególnych kondykcji zachodzi stosunek wyłączenia. W konsekwencji, każdy stan faktyczny odpowiadać może tylko jednej kondykcji. Stronami stosunku restytucyjnego wynikłego z nienależnego świadczenia są: z jednej strony spełniający świadczenie (solvens), a z drugiej odbiorca świadczenia (accipiens).

W rozpoznawanej sprawie ustalono, że powód wykonał przewozy na rzecz GPTS w ramach sekcji piłki nożnej. Jednocześnie ustne umowy przewozu okazały się nieważne z uwagi na naruszenie ustawowych zasad reprezentacji stowarzyszenia przy zawieraniu umów z osobą, która jest zarazem członkiem zarządu i kontrahentem stowarzyszenia w związku z przedmiotem umowy. Zatem stan faktyczny sprawy odpowiadał kondykcji- condictio sine causa (czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia).

Dalej, należy wskazać, że, w ocenie Sądu, zarzut strony pozwanej odnośnie braku odpowiedzialności za zobowiązania zaciągnięte przez GPTS w świetle postanowień porozumienia z dnia 26 stycznia 2017 roku o przekazaniu sekcji piłki nożnej, okazał się chybiony. W myśl bowiem powołanego wyżej porozumienia spółka pozwana stała się następcą prawnym GPTS i zobowiązała się do przyjęcia solidarnej odpowiedzialności z GPTS za jego dotychczasowe zobowiązana, które zostały należycie udokumentowane zgodnie z obowiązującymi standardami rachunkowości i księgowości oraz stwierdzone w raporcie z analizy biegłego rewidenta. Nie można również tracić z pola widzenia, że podstawowym celem porozumienia było utrzymanie możliwości dalszego występowania sekcji piłki nożnej GPTS w rozgrywkach III ligi piłkarskiej. Ponadto stosownie do § 18 ust. 3 uchwały z dnia 11 grudnia 2015 roku Zarządu Polskiego Związku Piłki Nożnej o członkostwie, spółka pozwana jako nowo powstały podmiot musiała stać się następcą prawnym Stowarzyszenia Gminno – Powiatowego Towarzystwa Sportowego „Avia” Świdnik z siedzibą w Świdniku i zobowiązać się do przyjęcia solidarnej odpowiedzialności ze zbywcą za jego dotychczasowe zobowiązania (k. 141). Zgodnie zaś z art. 19 § 1 Statutu Polskiego Związku Piłki Nożnej, pozwana jako członek PZPN zobowiązana była do przestrzegania statutów, regulaminów, wytycznych oraz decyzji FIFA, UEFA oraz PZPN i zapewnienia respektowania tych przepisów oraz rozstrzygnięć przez ich członków.

Wobec powyższego, Miejski Klub Sportowy Avia Świdnik po podpisaniu porozumienia z 26 stycznia 2017 roku o przekazaniu sekcji piłki nożnej stał się solidarnie odpowiedzialny za wszystkie istniejące zobowiązania GPTS i nie mógł swojej odpowiedzialności ograniczyć bez narażenia się na utratę przez sekcję piłki nożnej licencji na dalszą grę w rozgrywkach. Przy czym stosownie do treści porozumienia z 26 stycznia 2017 roku, spółka pozwana zobowiązała się do przyjęcia solidarnej odpowiedzialności za zobowiązania GPTS należycie udokumentowane zgodnie z obowiązującymi standardami rachunkowości i księgowości, ale także stwierdzone w raporcie z analizy biegłego rewidenta. W tym celu strona pozwana zatrudniła biegła rewident, która określiła sytuację finansową i stan zadłużenia GPTS. Co najistotniejsze, w kontekście rozpoznawanej sprawy, rewident ustaliła, że z urządzeń księgowych wynika między innymi, że GPTS posiada zobowiązania wobec powoda prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą „###” – #### #### na łączną kwotę 6.290 zł.

Jednocześnie nie zasługiwały na podzielenie sugestie rewident o możliwości spłaty tych zobowiązań co do kwoty 2.790 zł z dotacji Gminy Miejskiej Świdnik. Wskazane sugestie rewident nie zasługiwały na uwzględnienie przede wszystkim wobec zeznań świadka #### #### (głównej księgowej GPTS), która precyzyjnie określiła, w jaki sposób stemplowano- oznaczano z każdą z faktur. To znaczy w celu zaoszczędzenia czasu każda z faktur była stemplowana w zakresie informacji o pokryciu należności. Była to zwyczajowa praktyka. Przy czym stempel nie oznaczał faktycznego pokrycia należności. Gdyby faktury złożone do akt sprawy zostały opłacone, znajdowałaby się na nich pieczątka z numerem umowy oraz informacją, że kwota została wypłacona i znajduje się ta płatność w rozliczeniu dotacji. Ponadto świadek #### ####, jak i powód w sposób wiarygodny zeznali, że powód nie otrzymał zapłaty dochodzonej należności. Stąd sama „sugestia” rewident nie mogła stanowić samodzielnej podstawy do zakwestionowania ustaleń wynikających z  dowodów zaoferowanych przez powoda.

Skoro zatem z ekspertyzy ekonomicznej niezależnego biegłego rewidenta wynikało, że zobowiązanie w stosunku do powoda opiewa na łączną kwotę 6.290 zł., to pozwana w tym zakresie ponosiła solidarną odpowiedzialność. Natomiast roszczenie to było uzasadnione zgodnie z art. 410 k.c. w zw. z art. 405 k.c.

W tym miejscu należy ponownie podkreślić, że świadczenie nienależne jest szczególna postacią bezpodstawnego wzbogacenia obejmująca przypadki, w których wzbogacony uzyskał korzyść majątkową w wyniku świadczenia. Stąd też ogólne przesłanki bezpodstawnego wzbogacenia należy rozumieć specyficznie odnośnie nienależnego świadczenia, gdyż sam fakt spełnienia go uzasadnia roszczenie kondykcyjne. W konsekwencji, w takim przypadku nie zachodzi już potrzeba badania w procesie, czy i w jakim zakresie spełnione świadczenie wzbogaciło osobę, na rzecz której świadczono oraz czy majątek świadczącego uległ zmniejszeniu. Samo uzyskanie nienależnego świadczenia samoistnie wypełnia przesłankę powstania wzbogacenia, a spełnienie świadczenia przesłankę zubożenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2021 roku, IV CSKP 49/21, Legalis).

Na koniec należy wskazać, że skład orzekający w niniejszej sprawie w całości zgadza się z argumentacją przytoczoną przevz stronę powodową, że świadczenie z tytułu uiszczonego podatku Vat stanowi świadczenie nienależne w rozumieniu art. 410 § 2 k.c.

Mając na uwadze powyższe ustalenia faktyczne i rozważania prawne, zasądzono na rzecz powoda kwotę 6.290 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 13 października 2017 roku do dnia zapłaty. Podstawą prawną roszczenia odsetkowego stanowił przepis art. 481 § 1 i § 2 k.c. Datę początkową roszczenia odsetkowego ustalono od daty doręczenia pozwanej odpisu pozwu, uznając, że od tej daty pozwana bez wątpienia została wezwana do zapłaty, wypełniając tym samym dyspozycję przepisu art. 455 k.c. (punkt I wyroku).

Powództwo podlegało oddaleniu w pozostałym zakresie, to jest co do roszczenia odsetkowego oznaczonego przez powoda od wcześniejszej daty niż ustalona przez skład orzekający (punkt  II wyroku).

O kosztach procesu orzeczono w całości, zatem mając na uwadze koszty poniesione w toku całego procesu, jak również koszty postępowania odwoławczego. W ocenie Sądu rozstrzygnięcie Sądu Odwoławczego o uchyleniu wyrku w części zaskarżonej skutkowało koniecznością ponownego orzeczenia w przedmiocie kosztów procesu. Podstawą prawną tego rozstrzygnięcia stanowiły przepisy art. 108 § 1 i § 2 k.p.c. i art. 100 zdanie pierwsze k.p,c, Strona powodowa wygrała proces w 61,61% (6.290 zł/10.210 zł x 100). Przegrała zatem w 38,39%. Powód poniósł koszty procesu w łącznej wysokości ### zł. Na kwotę tę złożyły się następujące należności: opłata od pozwu – 300 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17 zł oraz wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika – ### zł (§ 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych, Dz. U. z 2018 r. poz. 265). Natomiast strona pozwana poniosła koszty procesu w kwocie 5.717 zł, to jest: opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17 zł, wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika w osobie radcy prawnego – ### zł oraz opłata od apelacji – 300 zł i wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika w toku postępowania odwoławczego – ### zł (50% z ## zł stosownie do § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 2 pkt 5 powołanego wyżej rozporządzenia).

Koszty procesu wyniosły zatem łącznie ### zł. Powód powinien zatem ponieść koszy w stosunku do przegranej w kwocie ### zł (### x 38,39%), poniósł zaś w kwocie ### zł, a zatem na rzecz powoda należało zasądzić kwotę ### zł (### zł – ### zł) (punkt III wyroku).

W punktach IV i V wyroku orzeczono o obowiązku zwrotu nadpłaconych opłat sądowych oraz zaliczki niewykorzystanej w toku procesu stosownie do art. 80 ust. 1 i art. 84 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1125).

W tym stanie rzeczy Sąd na podstawie przepisów wskazanych w treści uzasadnienia – orzekł jak w wyroku.