Wyrok oddalający powództwo o odszkodowanie za niewłaściwe wykonywanie obowiązków pracowniczych

Sygn. akt VIII P-pm ##/18

UZASADNIENIE

Pozwem z 9 marca 2018 roku ostatecznie sprecyzowanym pismem z 14 czerwca 2018 roku Izba Rzemiosła i Przedsiębiorczości w Lublinie reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie radcy prawnego domagała się zasądzenia 18 800,88 zł tytułem odszkodowania za szkodę wyrządzoną przez pozwaną #### #### oraz zasądzenia zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych. Na poparcie swojego stanowiska wskazano, że dochodzona w pozwie kwota stanowi sumę zasądzonego w sprawie o sygn. akt VII P ##/16 odszkodowania za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę dla #### #### powiększoną o koszty zakończonego postępowania egzekucyjnego. W ocenie strony powodowej #### #### pomimo uznania przez sąd jej roszczenia w zakresie odszkodowania za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę, doprowadziła na skutek niewłaściwego wykonywania swoich obowiązków pracowniczych do powstania szkody u swojego pracodawcy (pozew k. 2-7, pismo k. 87-89, pismo k. 124-125).

W odniesieniu do stanowiska strony powodowej #### #### reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika nie uznała powództwa i wniosła o jego oddalenie, domagając się zasądzenia od strony powodowej zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Pełnomocnik pozwanej wskazał, że Izba Rzemiosła i Przedsiębiorczości nie ma w stosunku do #### #### żadnych roszczeń związanych z zakończonym już stosunkiem pracy. Nie została podpisana w tym zakresie żadna umowa ani też porozumienie, na mocy którego wynikałby obowiązek pokrycia jakiejkolwiek straty, do której w ocenie pozwanej w ogóle nie doszło. Pozwana podniosła także, iż jak wynika z normy art. 291 § 2 k.p. roszczenia Izby Rzemiosła i Przedsiębiorczości w Lublinie z tytułu odszkodowania przedawniły się w czerwcu 2016 roku i nie mogą być skutecznie dochodzone na drodze sądowej (pismo k. 113-121, pismo k. 127-135).

Tak ustalone stanowiska strony konsekwentnie podtrzymywały w toku przedmiotowego postepowania.

Sąd Rejonowy ustalił, co następuje:

#### #### była zatrudniona w Izbie Rzemiosła i Przedsiębiorczości w Lublinie na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony od 6 lutego 2006 roku, ostatnio na stanowisku Dyrektora zarządzającego Izby. Z tytułu stosunku pracy otrzymywała miesięczne wynagrodzenie brutto w wysokości ### zł (bezsporne).

Zarząd Izby zlecił #### #### kontynuację wdrażania programu ISO z nadaniem pełnych uprawnień do prowadzenia nadzoru nad procesem certyfikacji ISO. Audyt procesu certyfikacji odbywał się raz w roku. Dokumenty w oparciu o które przeprowadzano audyt były takie same każdego roku. Dyrektor zarządzająca była przeszkolona w zakresie pełnienia obowiązków ds. ISO, jednakże nie dawało jej to wiedzy na przygotowanie Izby do audytu. Program szkolenia obejmował uczestnictwo w prowadzeniu audytu i podjęcie przez uczestnika próby samodzielnej oceny dokumentacji firmy, czy jest kompletna i merytoryczna. Prezes Izby był zawsze obecny na rozpoczęciu i zakończeniu audytu, był także informowany przez pracowników o przygotowywaniu dokumentów do audytu. O efektach audytu Dyrektor informowała Zarząd ustnie. Prezes miał świadomość kosztów audytu, jednakże nie był informowany o „kosztach pobocznych” bowiem nie były one ujmowane przez księgową w części poświęconej audytowi, a w części kosztów administracyjnych. Oprócz kosztów wynagrodzenia audytora koszty audytu obejmowały także wynagrodzenie za doradztwo w ramach certyfikacji, zlecone zewnętrznej firmie #### #### ####. Przedmiotowe doradztwo polegało na spotkaniach przedstawiciela firmy doradczej z Dyrektor zarządzającą. Doradcą był #### ####, zajmujący się wdrażaniem certyfikatu ISO w Izbie od 2009 r. Spotkania były inicjowane przez #### ####, który kontaktował się z Dyrektor zarządzającą „pytając czy potrzebuje jakiegoś wsparcia”. Z usług doradczych korzystano także w okresie zanim Dyrektorem została #### ####. Koszty doradztwa w stosunku do roku 2010 roku wzrosły 2,5 krotnie. #### #### odpowiadał za sprawdzanie działania systemu jakości w poszczególnych komórkach. Po każdym spotkaniu doradca wystawiał fakturę, przekazywaną następnie przez #### #### bezpośrednio do księgowej. Nie miała obowiązku informowania zarządu o podpisanych fakturach. Doradca był niezbędny w związku z barierą języka jakim posługiwał się zewnętrzny audytor, odpowiadał na jego pytania, przygotowywał biznesplan. Komisja Rewizyjna w wyniku kontroli wydatków Izby, stwierdziła niegospodarność związaną z wydatkowaniem środków na usługi doradcze i zobowiązała do podjęcia działań zaradczych. W związku z zaleceniami Komisji rewizyjnej zrezygnowano z certyfikatu ISO i na podstawie uchwały Walnego Zgromadzenia Izby zlikwidowano stanowisko dyrektora. Zarząd jednogłośnie na posiedzeniu 10 czerwca 2015 roku zatwierdził bilans i rachunek wyników za 2014 rok, był poinformowany o wszystkich kosztach także „pobocznych” związanych z audytem (zeznania T. #### k. 181-182 w zw. z k. 138v-139, Z. #### k. 182-182v w zw. z k. 152v153v, K. #### k. 173v-174, M. #### k. 174v-175, B. #### k. 175, M. #### k. 175-176, D. #### k. 180, zaświadczenia k. 31, 32, sprawozdanie k. 33-35, protokół k. 37, ).

Wewnętrzny nadzór nad certyfikacją ISO stanowił niewielką część obowiązków służbowych #### ####. W ramach nadanych Dyrektorowi uprawnień, zarządzała pracownikami Izby, w sytuacji braków kadrowych pomagała przy szkoleniach, odpowiadała za administrację kamienicy i remonty w Izbie, jeździła do cechów na Walne Zgromadzenia. Po rezygnacji pracownika, który zajmował się projektami unijnymi przejęła jego obowiązki. (zeznania T.#### k. 181-182 w zw. z k. 138v-139).

Wyrokiem z 22 grudnia 2016 wydanym w sprawie o sygn. akt VII P ##/16 tut. sąd zasądził na rzecz #### #### 16 500,00 zł tytułem odszkodowania za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę. W uzasadnieniu wskazano, że oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę zostało złożone w czasie korzystania przez powódkę ze szczególnej ochrony stosunku pracy w związku ze złożeniem przez nią wniosku o którym mowa w art. 1868 §1 pkt 2 k.p.. Jednakże sąd nie uwzględnił żądania w zakresie jakim dotyczyło przywrócenia jej do pracy, bowiem z analizy akt sprawy wynikało, że #### #### faktycznie dopuściła się czynów, które w ocenie pracodawcy mogły stanowić podstawę do rozwiązania z nią stosunku pracy z uwagi na utratę zaufania (wyrok z uzasadnieniem k. 15-29).

Pismem z 30 listopada 2017 roku pracodawca oświadczył, że potrąca przysługującą Izbie w stosunku do #### #### wymagalną wierzytelność w wysokości 24 616,00 zł z tytułu odszkodowania za szkodę wyrządzoną w toku wykonywania obowiązków pracowniczych Dyrektora Izby polegająca na zleceniu firmie #### #### #### zbędnych usług doradztwa w zakresie systemu jakości, co w ocenie Izby miało charakter winy umyślnej i wyrządziło Izbie szkodę (oświadczenie k. 44).

Komornik Sądowy przy tut. Sądzie zgodnie z wnioskiem wierzyciela o egzekucję świadczenia pieniężnego wszczętej 20 marca 2018 roku na podstawie tytułu wykonawczego - wyroku z 22 grudnia 2016 roku, sygn. akt VII P ##/16 postanowieniem z 30 marca 2018 roku zakończył skutecznie postępowanie egzekucyjne wobec dłużnika Izby Rzemiosła i Przedsiębiorczości w Lublinie (postanowienie k. 90).

Sąd ustalił stan faktyczny w oparciu o powołane tam dowody, które w zakresie, w jakim posłużyły do ustalenia stanu faktycznego, obdarzył wiarą, gdyż ich autentyczność i wiarygodność – w zakresie, w jakim skorzystanie z tych dokumentów było niezbędne do poczynienia ustaleń faktycznych, co do okoliczności istotnych w sprawie – nie były kwestionowane przez strony, a sąd nie widział podstaw, by autentyczność bądź wiarygodność tych dowodów kwestionować z urzędu.

Ustaleń dokonano także w oparciu o zeznania świadków: #### #### (k. 173v-174), #### #### (k. 174v-175), #### #### (k. 175), #### #### (k. 175-176) i #### #### (k. 180-181) oraz zeznań powoda #### #### (k. 182-182v w zw. z k. 152v153v) i pozwanej #### #### (k. 181-182 w zw. z k. 138v-139). Sąd, co do zasady, podzielił jako szczere zeznania świadków i stron postępowania. Pewne nieścisłości w ocenie poszczególnych zdarzeń przez świadków i strony procesu, nie wpływają na poczynione przez sąd ustalenia, gdyż nie noszą one cech konfabulacji, a jedynie wyrażają subiektywne odczucia w odniesieniu do nieskonkretyzowanych procedur, czy odległych zdarzeń. Wzajemnie się one uzupełniają, a w powiązaniu z pozostałym materiałem procesowym były wystarczające do poczynienia rzeczowych ustaleń w sprawie oraz oceny żądań powodowej spółki.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Niniejsze powództwo wobec należało oddalić z uwagi na przedawnienie dochodzonych roszczeń.

Odpowiedzialność materialna według zasad określonych w przepisach rozdziału pierwszego działu piątego kodeksu pracy (art. 114-122 k.p.) określana jest mianem odpowiedzialności materialnej na zasadach ogólnych.

Roszczenie o odszkodowanie za szkodę spowodowaną naruszeniem zobowiązania pracowniczego powstaje nie wcześniej niż w momencie zrealizowania się wszystkich przesłanek, które - w myśl art. 114 k.p. i 115 k.p. decydują o powstaniu zobowiązania.

Przesłankami odpowiedzialności materialnej pracownika są:
(1) powstanie szkody w majątku pracodawcy,
(2) niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków pracowniczych;
(3) wina pracownika,
(4) normalny (adekwatny) związek przyczynowy między działaniem pracownika, a szkodą.

Zatem wezwanie do spełnienia roszczenia odszkodowawczego ma swoje umocowanie prawne dopiero wtedy, gdy ze stanu bezprawności kontraktowej wyniknie dla wierzyciela szkoda, pozostająca z nim w związku przyczynowym.

Sąd mając na uwadze ustalony w sprawie stan faktyczny ustalił, że działanie powódki nie nosiło cech niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych w rozumieniu obowiązujących przepisów. Tym samym brak jest podstaw do przypisania powódce winy. O ile zachowanie pozwanej można uznać za w pewnym stopniu wadliwe i naganne, zmierzające poprzez nadmierną samowolność do utraty zaufania ze strony pracodawcy i w konsekwencji uzasadniające wypowiedzenie stosunku pracy, nie nosi ono znamion niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych. Bowiem uzasadniony brak zaufania do pracownika może istnieć także wtedy, gdy do naruszenia powinności pracowniczych w ogóle nie doszło. Tym samym zachowania pracownika, które spowodowały utratę zaufania pracodawcy, nie muszą być uznane za zawinione.

Pracodawca umocował pozwaną do samodzielnego podejmowania decyzji finansowych, jedynie te o znacznym rozmiarze wymagały akceptacji Zarządu organizacji. Pozwana przystępując do audytu procesu certyfikacji ISO, nie miała należytego przygotowania do w pełni samodzielnego działania, stąd aby zapewnić jak najlepszą kooperację z audytorem, wspomagała się doradztwem doświadczonego i zaznajomionego z procesem certyfikacji – byłego pracownika Izby. Podkreślić należy, że Izba korzystała z doradztwa także w okresie poprzedzającym objęcie stanowiska przez pozwaną, a w ocenie sądu wzrost kosztów świadczonych usług wiązał się z normalnymi procesami gospodarczymi i zmianą koniunktury na przestrzeni 2011-2015 roku.

Wskazać należy, że zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia miał zarzut przedawnienia ww. roszczeń.

Na podstawie przeprowadzonego postępowania dowodowego, sąd uznał, że nie zaszły okoliczności uzasadniające poniesienie odpowiedzialności materialnej przez pracownika, jednakże nawet jeżeli tak, to zgodnie z art. 291 § 2 k.p. roszczenia pracodawcy o naprawienie szkody, wyrządzonej przez pracownika wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych, ulegają przedawnieniu z upływem 1 roku od dnia, w którym pracodawca powziął wiadomość o wyrządzeniu przez pracownika szkody, nie później jednak niż z upływem 3 lat od jej wyrządzenia. Jak trafnie przyjął Sądu Najwyższego w wyroku z 10 sierpnia 1978 r., (sygn. PR 167/78, OSNCP 1979, nr 3, poz. 56), datą „powzięcia przez pracodawcę wiadomości o wyrządzonej przez pracownika szkodzie” w rozumieniu art. 291 § 2 k.p. jest data, w której zakład pracy uzyskał wiadomość o faktach, z których, przy prawidłowym rozumowaniu, można i należy wyprowadzić wniosek, że szkoda jest wynikiem zawinionego działania lub zaniechania pracownika, a nie data, w której wniosek taki został rzeczywiście przez zakład pracy z faktów tych wyprowadzony, względnie w której został przedstawiony zakładowi pracy przez inną osobę.

W okolicznościach sprawy datą powzięcia przez pracodawcę wiadomości o ewentualnie wyrządzonej przez pozwanego pracownika szkodzie był najpóźniej dzień 22 grudnia 2016 roku, kiedy to tut. Sąd wydał rozstrzygnięcie w sprawie o sygn. akt VII P ##/16 w toku której podnoszono zarzut niegospodarności i bezpodstawnego zlecania konsultacji dot. audytu certyfikacji ISO. Pozew natomiast został wniesiony 9 marca 2018 roku, a zatem dochodzone pozwem roszczenia uległy przedawnieniu.

W myśl art. 108 § 1 k.p.c. sąd rozstrzyga o kosztach postępowania w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji. Zgodnie z przepisem art. 98 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Jako, że powód przegrał sprawę w całości, sąd zobowiązał go do pokrycia kosztów pełnomocnictwa w kwocie obliczonej na podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1804, zm. Dz. U. z 2016 roku poz. 1667) § 15 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 8 pkt 5.

Mając na uwadze powyższe oraz na podstawie powołanych przepisów Sąd orzekł, jak w wyroku.