Sąd zmienił zaskarżoną decyzję ZUS-u i ustalił wyższą wysokość emerytury uwzględniając większy kapitał początkowy

Sygn. akt VIII U ##/19

U Z A S A D N I E N I E

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie decyzją z dnia # grudnia 2018 roku, znak ENP/25/####, po rozpatrzeniu wniosku #### #### z dnia # grudnia 2018 roku, przeliczył mu emeryturę od dnia 7 października 2018 roku, tj. od daty nabycia uprawnień do emerytury. Wysokość emerytury, po korekcie kapitału początkowego, została ustalona w kwocie 1 853,03 złote, która została zwiększona z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie rolników w wysokości 184,67 złote. Obliczona emerytura brutto wyniosła 2 037,70 złotych (decyzja k. 19 akt emerytalnych).

#### #### złożył odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę w części dotyczącej obliczenia wysokości świadczenia i ponownego obliczenia wysokości. W uzasadnieniu, powołując się na przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w części dotyczącej ustalenia wysokości kapitału początkowego, argumentował, że organ rentowy nie uwzględnił wynagrodzenia zasadniczego za lata 1980-1982, pomijając pozycję nr 11 z karty wynagrodzeń (odwołanie k. 3-4).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Zakład podniósł, że wynagrodzenie za lata 1980-1982 wskazane w kolumnie 11 kart wynagrodzeń zostało uwzględnione (odpowiedź na odwołanie k. 15).

W toku postępowania pełnomocnik wnioskodawcy sprecyzował, że nie kwestionuje wynagrodzenia z lat 1980-1982. Kwestionuje natomiast przyjęcie przez organ wynagrodzenia minimalnego za pracę w okresie od dnia 1 stycznia 1977 roku do dnia 31 grudnia 1979 roku w sytuacji, gdy rzeczywiste wynagrodzenie wynika z przedłożonej dokumentacji (protokół rozprawy k. 22-22v).

Pełnomocnik organu rentowego wnosił o oddalenie odwołania, a w przypadku zmiany zaskarżonej decyzji o nieobciążanie organu rentowego kosztami procesu, gdyż pełnomocnik wnioskodawcy dopiero w toku sprawy podniósł zarzut niewłaściwego uwzględnienia wynagrodzenia ubezpieczonego w okresie od 1 stycznia 1977 r. do 31 grudnia 1979 r. i złożył odpowiednie dokumenty (k. 76v.).

Sąd Okręgowy w Lublinie ustalił, co następuje.

#### #### urodził się dnia # października 1953 roku. Decyzją z dnia # września 2008 roku organ rentowy ustalił dla niego wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku, przyjmując do obliczeń okresy składkowe w wymiarze 14 lat i 8 miesięcy, a także wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego z lat 1980-1989, wynoszący 41,72 % (decyzja k. 51-53 akt kapitałowych).

Decyzją z dnia # grudnia 2018 roku organ rentowy, po rozpatrzeniu dołączonej dokumentacji, dokonał ponownego ustalenia kapitału początkowego wnioskodawcy. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału wyniósł 67,21 % i został obliczony z lat 1977-1986. Zakład poinformował, że wynagrodzenie z lat 1980-1982 wskazane w kolumnie 11 kart wynagrodzeń zostało uwzględnione (decyzja k. 70 akt kapitałowych).

W oparciu o tak ustalony kapitał początkowy organ rentowy zaskarżoną decyzją z dnia # grudnia 2018 roku przeliczył emeryturę wnioskodawcy od dnia 7 października 2018 roku (decyzja k. 19 akt emerytalnych).

W dniu 7 lipca 1975 roku #### #### zawarł umowę o pracę z Przedsiębiorstwem Sprzętu i Transportu Wodno-Melioracyjnego w Lublinie, gdzie został zatrudniony (początkowo na okres próbny, a następnie nieokreślony), w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku ślusarza remontowego, za wynagrodzeniem ustalonym w kwocie ## zł za roboczogodzinę wraz z premiami i dodatkami przewidzianymi układem zbiorowym, w tym premią regulaminową bez wskazania jej wysokości (umowy o pracę w aktach osobowych k. 26).

Od dnia 1 października 1977 roku pracodawca zaliczył go do IX kategorii zaszeregowania, ustalając stawkę ## złotych za godzinę (angaż w aktach osobowych k. 26).

Oprócz wynagrodzenia zasadniczego wnioskodawca otrzymywał również regularną premię regulaminową, która w latach 1977-1979 nie przekraczała 20 %. Czas pracy wnioskodawcy wynosił 8 godzin dziennie, przy 3 sobotach pracujących w miesiącu (zeznania wnioskodawcy k. 22v, 76v).

Zarobki wnioskodawcy w latach 1977-1979 wyniosły:
- w 1977 roku – 41 722,80 złote,
- w 1978 roku – 46 296,00 złotych,
- w 1979 roku – 46 296,00 złotych (opinia k. 37-46 z załącznikiem k. 49).

Przy przyjęciu powyższych zarobków wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wnioskodawcy wynosi 77,40 %, wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku wynosi 97 594,64 złote, a wysokość emerytury od dnia 7 października 2018 roku wynosi 2 567,71 złotych brutto (opinia k. 34-46 z załącznikiem k. 50).

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił na podstawie wskazanych dowodów z dokumentów, zeznań wnioskodawcy oraz opinii biegłego.

Za wiarygodne należało uznać zeznania #### ####, które dotyczyły wymiaru czasu pracy oraz wysokości wynagrodzenia wnioskodawcy w okresie zatrudnienia w PSiTWM w Lublinie. Należy mieć na uwadze znaczy upływ czasu od okresu spornego, jednak zeznania poparte są dowodami z dokumentów, co składa się na całokształt ustaleń faktycznych.

Dowody z dokumentów pracowniczych wnioskodawcy należało podzielić w całości. Nie były kwestionowane przez strony, a okoliczności w nich stwierdzone nie budziły wątpliwości. Dokumenty wskazujące wysokość wynagrodzenia stanowią oryginalne, źródłowe dokumenty wytworzone przez zakład pracy. Co prawda jeden z angaży z lat 1977-1979 zawierający stawkę godzinową był nieczytelny, jednak ostatecznie strona odwołująca się nie wnosiła o jego uwzględnienie, wobec czego został pominięty w ustaleniach.

Ostatecznie wysokość wynagrodzenia wnioskodawcy w okresie spornym, a dalej wysokość kapitału początkowego i w konsekwencji emerytury, Sąd ustalił na podstawie dowodu z opinii z dnia 8 października 2019 roku biegłego z zakresu księgowości i rachunkowości #### ####. Biegły przyjął założenia wskazane w tezie dowodowej, natomiast na podstawie samodzielnej analizy ustalił wysokość premii regulaminowej wnioskodawcy obowiązującej przed 1980 rokiem, jako że najwcześniejszy angaż wskazujący wprost wysokość premii pochodzi z 1982 roku. Nie budzi jednak wątpliwości, że również przed tą datą wnioskodawcy przyznawano premię, gdyż wynika to z umów o pracę i angaży, a także kart wynagrodzeń z lat 1980-1986. W takiej sytuacji przyjęcie premii w latach 1977-1979 w wysokości 20 % odpowiada wartościom procentowym z lat 1980-1981 i jest w ocenie Sądu miarodajne także do ustalenia wysokości premii w analizowanym okresie. Takie założenie przyjęte przez biegłego nie było również kwestionowane wprost przez strony, w tym organ rentowy. Zakład kwestionował całość opinii co do zasady podnosząc, że umowy o pracę i angaże nie mogą stanowić podstawy do wyliczenia wynagrodzenia, co w ocenie Sądu nie jest zasadne. Przedmiotowe dokumenty wprost określają wysokość wynagrodzenia.

Sąd Okręgowy w Lublinie zważył, co następuje.

Odwołanie jest zasadne i skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Wysokość emerytury wnioskodawcy z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego została obliczona na podstawie art. 25 i art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2020, poz. 53, tekst jednolity ze zmianami, zwana dalej ustawą emerytalną). Zgodnie z art. 25 ust. 1 tej ustawy podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24 (z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego), stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych. Natomiast emeryturę zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy emerytalnej stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego.

Wskazany w przepisach kapitał początkowy stanowi element obliczania wysokości emerytury i ustalany jest na podstawie art. 174 ustawy emerytalnej. Zgodnie z tym przepisem kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12 (ust. 1). Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:
1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;
2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;
3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2 (ust. 2).

Stosownie do ust. 3 podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18 z tym, że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 roku.

Przepis art. 15 ust. 1 cytowanej ustawy stanowi z kolei, że podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę, z uwzględnieniem ust. 6 i art. 176.

W rozpatrywanej sprawie kwestia sporna sprowadzała się do uwzględnienia przez organ rentowy wynagrodzenia za okres zatrudnienia wnioskodawcy w latach 1977-1979, za który to okres, przy obliczaniu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału, zostało przyjęte wynagrodzenie minimalne. Podnieść należy, że postępowanie dowodowe przed organem rentowym jest ograniczone przepisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. 2011, nr 237, poz. 1412, tekst jednolity). Stosownie do § 21 ust. 1 tego rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Ograniczenia wskazane w rozporządzeniu nie obowiązują jednak w postępowaniu sądowym, w związku z czym okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego, w tym zeznaniami świadków i innymi dokumentami, co potwierdza treść art. 473 § 1 k.p.c. Istotne jest, aby postępowanie dowodowe zostało przeprowadzone z uwzględnieniem zasad swobodnej, lecz nie dowolnej oceny dowodów (wyrok SA w Poznaniu z dnia 26 maja 2015 r., III AUa 1531/14, Lex nr 1781977; wyrok SA w Szczecinie z dnia 25 maja 2017 r., III AUa 609/16, Lex nr 2348579).

Kierując się powyższym Sąd na podstawie całokształtu materiału dowodowego ustalił, że wysokość zarobków wnioskodawcy w okresie spornym kształtowała się następująco:
- w 1977 roku – 41 722,80 złote,
- w 1978 roku – 46 296,00 złotych,
- w 1979 roku – 46 296,00 złotych.

Uwzględnienie takich zarobków skutkuje zwiększeniem wartości kapitału początkowego wnioskodawcy, a tym samym zwiększeniem wysokości emerytury w porównaniu do emerytury obliczonej w zaskarżonej decyzji. W tej sytuacji Sąd Okręgowy w punkcie I wyroku zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił wysokość emerytury wnioskodawcy od dnia 7 października 2018 roku na kwotę 2 567,71 złotych.

Z uwagi na ograniczenie wniosku o uzasadnienie i doręczenie uzasadnienia do punktu I wyroku, zbędnym jest sporządzanie uzasadnienia punktu II wyroku.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy w Lublinie, na podstawie powołanych przepisów oraz art. 477¹⁴ § 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji wyroku.