Żądanie zleceniodawcy do zwrotu nienależnie pobranego wynagrodzenia z tytułu umów zlecenia

Zasadność roszczenia zgłoszonego w postępowaniu wszczętym przez zleceniodawcę przeciwko zleceniobiorcy o zwrot świadczenia z tytułu umowy zlecenia, przy spełnieniu szeregu przesłanek, jest do podważenia. Kancelaria wielokrotnie prowadziła tego typu sprawy przyjmując skuteczną linię obrony dla swojego klienta – zleceniobiorcy.

Nienależnie pobrane wynagrodzenie a bezpodstawne wzbogacenie się

Tego typu żądanie o zwrot, oparte na podstawie art. 410 k.c., stanowiącym o świadczeniu nienależnym, które oznacza bezpodstawne wzbogacenie charakteryzujące się nienależną zapłatą sumy pieniężnej nie stanowiącej faktycznego zobowiązania świadczącego (art. 410 k.c. oraz art. 405 k.c.), jest możliwe do zakwestionowania dzięki zarzutom bezproduktywnego zużycia środków otrzymanych przez zleceniobiorcę od zleceniodawcy, czy też braku możliwości żądania przez zleceniodawcę zwrotu kwot z uwagi na pełną wiedzę co do faktu, iż nie był do świadczenia zobowiązany - o ile, oczywiście, w stanie faktycznym sprawy zachodzi taka okoliczność (zob. SN z 5.6.2018 r., IV CSK 33/18).

Podkreślenia wymaga, iż bezpodstawne wzbogacenie to odrębne zdarzenie prawne, obok czynności prawnych, czynów niedozwolonych, kreujące stosunek zobowiązaniowy, polegające na uzyskaniu korzyści majątkowej przez jedną osobę kosztem drugiej. Uzyskanie korzyści musi nastąpić "bez podstawy prawnej". Konsekwencją takiego "bogacenia się" jest obowiązek zwrotu bezpodstawnie uzyskanej korzyści. Jeśli bowiem doszło do przesunięcia majątkowego bez podstawy prawnej osoba, która utraciła wartość majątkową, może żądać jej zwrotu od tego, na kogo ona bezpodstawnie przeszła. Przesłanka braku podstawy prawnej musi być rozumiana natomiast jako brak usprawiedliwienia prawnego wzbogacenia, nie zaś jako niesprawiedliwość czy niesłuszność przesunięcia majątkowego.

Bezpodstawne wzbogacenie to odrębne zdarzenie prawne polegające na uzyskaniu korzyści majątkowej przez jedną osobę kosztem drugiej

Zobowiązanie z bezpodstawnego wzbogacenia może powstać na skutek różnych zdarzeń. Zdarzenia te mogą być zależne lub niezależne od woli człowieka. Mogą one powstać w wyniku działania wzbogaconego, ale również wbrew jego woli, z jego dobrą lub złą wiarą. Mogą być również następstwem działań zubożonego, osób trzecich, a nawet sił przyrody czy przypadku, przy czym bez znaczenia jest, w wyniku jakiego zdarzenia nastąpiło wzbogacenie. Istotnym jest jedynie, by w wyniku tego zdarzenia nastąpiło przesunięcie korzyści z majątku zubożonego do majątku wzbogaconego.

Nienależne świadczenie jako rodzaj bezpodstawnego wzbogacenia się

Nienależne świadczenie odróżnia się od pozostałych przypadków bezpodstawnego wzbogacenia, źródłem powstania, bowiem do zaistnienia tego zobowiązania dochodzi w wyniku spełnienia świadczenia przez zubożonego, a nie poprzez jakiekolwiek inne przesunięcia majątkowe, niebędące świadczeniem (jak w pozostałych wypadkach bezpodstawnego wzbogacenia). Jednocześnie zachodzi brak podstawy prawnej do świadczenia.

Z art. 405 k.c. wynikają cztery ogólne przesłanki powstania roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia:

• wzbogacenie jednego podmiotu,
• zubożenie drugiego podmiotu,
• związek pomiędzy wzbogaceniem a zubożeniem,
• brak podstawy prawnej dla wzbogacenia (bezpodstawność wzbogacenia).

W myśl natomiast art. 410 § 2 k.c. świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Z kolei zgodnie z treścią przepisów art. 411 pkt 1 i 2 k.c. nie można żądać zwrotu świadczenia jeżeli spełniający świadczenie wiedział, że nie był do świadczenia zobowiązany, chyba że spełnienie świadczenia nastąpiło z zastrzeżeniem zwrotu albo w celu uniknięcia przymusu lub w wykonaniu nieważnej czynności prawnej, a także jeżeli spełnienie świadczenia czyni zadość zasadom współżycia społecznego.

Nie można żądać zwrotu świadczenia jeżeli spełniający świadczenie wiedział, że nie był do świadczenia zobowiązany (art. 411 pkt 1 i 2 k.c.)

Powyższe znajduje uzasadnienie w wielu wygranych przez naszych prawników sprawach na rzecz klientów kancelarii, którzy to, dzięki profesjonalnej pomocy, uniknęli zobowiązań opiewających na kilkudziesięciotysięczne kwoty.