Wyrok zmieniający decyzję ZUS-u i ustalający korzystną wysokość kapitału początkowego - z uzasadnieniem Sądu

Sygn. akt VIII U ##/19

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia # lutego 2019 roku (znak: KPU-10000####-####) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie ustalił #### #### kapitał początkowy w wysokości 39.260,65 złotych Wskazano, że nie uwzględniono dochodów z lat 1987-1998 dokumentowanych zaświadczeniem Rp-7 z dnia 1 października 2018 roku, ponieważ dokument ten nie zawiera podpisów i pieczątek imiennych pracodawcy. W tej sytuacji za wskazany okres przyjęto wynagrodzenia minimalne. Nadto nie uwzględniono okresu studiów od dnia 1 października 1984 roku do dnia 16 sierpnia 1987 roku z uwagi na błędne wskazanie nazwiska w zaświadczeniu z dnia 27 marca 2018 roku (decyzja – k. 11-12 t. II akt ZUS).

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika #### ####. Domagał się zmiany zaskarżonej decyzji w części w jakiej do ustalenia wysokości kapitału początkowego przyjęto wynagrodzenia minimalne (odwołanie - k. 3-6 a.s.). Odwołanie zarejestrowano pod sygnaturą VIII U ##/19.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując argumentację zaprezentowaną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji (odpowiedź na odwołanie - k. 16-17 a.s.).

Na rozprawie w dniu # września 2019 roku #### #### dodatkowo wniósł o doliczenie do stażu pracy okresu studiów wyższych od dnia 1 października 1984 roku do dnia 16 grudnia 1987 roku (k. 26v. a.s.).

Kolejną decyzją z dnia # czerwca 2020 roku (znak: KPU-10000####-####) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie ponownie ustalił #### #### kapitał początkowy w wysokości 59.153,27 złotych Wskazano, że nie uwzględniono dochodów z lat 1993-1998 dokumentowanych zaświadczeniem Rp-7 z dnia 1 października 2018 roku, ponieważ dokument ten nie zawiera podpisów i pieczątek imiennych pracodawcy. W tej sytuacji za wskazany okres przyjęto wynagrodzenia minimalne (decyzja – nienumerowane karty t. II akt ZUS).

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika. Domagał się zmiany zaskarżonej decyzji w części w jakiej do ustalenia wysokości kapitału początkowego przyjęto wynagrodzenia minimalne za lata 1987-1996 (odwołanie - k. 72-75 a.s.). Odwołanie zarejestrowano pod sygnaturą VIII U ##/20.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując argumentację zaprezentowaną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji (odpowiedź na odwołanie - k. 86-87 a.s.).

Postanowieniem z dnia # października 2020 roku zarządzono połączenie sprawy sygn. akt VIII U ##/20 ze sprawą sygn. akt VIII U ##/19, celem łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia, przyjmując za podstawę prawną przepis art. 219 k.p.c. (postanowienie – k. 90 a.s.).

Sąd Okręgowy w Lublinie ustalił i zważył, co następuje:

#### #### urodził się w dniu # stycznia 1962 roku. W dniu # stycznia 2019 roku wniósł o ustalenie kapitału początkowego (wniosek – k. 1-2 t. II akt ZUS).

Po przeprowadzeniu analizy zgromadzonej dokumentacji pracowniczej wnioskodawcy decyzją z dnia # lutego 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie ustalił mu kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wyniósł 34,64 % a do jego wyliczenia przyjęto przeciętna podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych od dnia 1 stycznia 1989 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku. Przyjęto:

za rok 1989	wskaźnik 11,57 %	przy zarobkach 287.100 złotych
za rok 1990	wskaźnik 21,43 %	przy zarobkach 2.648.000 złotych
za rok 1991	wskaźnik 34,68 %	przy zarobkach 7.365.000 złotych
za rok 1992	wskaźnik 37,05 %	przy zarobkach 13.050.000 złotych
za rok 1993	wskaźnik 40,05 %	przy zarobkach 19.200.000 złotych
za rok 1994	wskaźnik 40,35 %	przy zarobkach 25.800.000 złotych
za rok 1995	wskaźnik 40,56 %	przy zarobkach 3.420 złotych
za rok 1996	wskaźnik 40,52 %	przy zarobkach 4.245 złotych
za rok 1997	wskaźnik 40,19 %	przy zarobkach 5.121 złotych
za rok 1998	wskaźnik 40,00 %	przy zarobkach 5.595 złotych

Podstawa wymiaru kapitału początkowego obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru (34,64 %) przez kwotę bazową 1.220,89 złotych wyniosła 422,92 złotych. Uwzględniono 135 miesiące okresów składkowych i miesiąc okresów nieskładkowych. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł dla wnioskodawcy 42,91 %. W oparciu o powołane dane Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie pierwszą z zaskarżonych decyzji ustalił wartość kapitału początkowego na kwotę 39.260,65 złotych (decyzja - k. 11-12 t. II akt ZUS, obliczenie wskaźnika – k. 13 t. II akt ZUS).

Prowadząc w dalszym ciągu postępowanie, po otrzymaniu nowych dowodów mających wpływ na wysokość kapitału początkowego, decyzją z dnia 30 czerwca 2020 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie ustalił ponownie kapitał początkowy wnioskodawcy na dzień 1 stycznia 1999 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru wzrósł do 69,67 % a do jego wyliczenia przyjęto przeciętna podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych od dnia 1 stycznia 1987 roku do dnia 31 grudnia 1996 roku. Przyjęto:

za rok 1987	wskaźnik 54,99 %	przy zarobkach 80.244 złotych
za rok 1988	wskaźnik 95,61 %	przy zarobkach 609.119złotych
za rok 1989	wskaźnik 104,46 %	przy zarobkach 2.591.638 złotych
za rok 1990	wskaźnik 101,65 %	przy zarobkach 12.559.780 złotych
za rok 1991	wskaźnik 122,12 %	przy zarobkach 25.937.315 złotych
za rok 1992	wskaźnik 56,42 %	przy zarobkach 19.870.713 złotych
za rok 1993	wskaźnik 40,05 %	przy zarobkach 19.200.000 złotych
za rok 1994	wskaźnik 40,35 %	przy zarobkach 25.800.000 złotych
za rok 1995	wskaźnik 40,56 %	przy zarobkach 3.420 złotych
za rok 1996	wskaźnik 40,52 %	przy zarobkach 4.245 złotych

Przy ustalaniu najkorzystniejszego wariantu uwzględniano również okres studiów wyższych od dnia 1 października 1984 roku do dnia 16 sierpnia 1987 roku, jako okres nieskładkowych w wymiarze 2 lat, 10 miesięcy i 16 dni.

Podstawa wymiaru kapitału początkowego obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru (69,67 %) przez kwotę bazową 1.220,89 złotych wyniosła 850,59 złotych. Uwzględniono 135 miesiące okresów składkowych i 36 miesięcy nieskładkowych. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł dla wnioskodawcy 48,03 %. W oparciu o powołane dane Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie ustalił wartość kapitału początkowego na kwotę 59.153,27 złotych (wykaz wprowadzonych okresów, decyzja i obliczenie wskaźnika – nienumerowane karty t. II akt ZUS).

Sąd Okręgowy ustalił, że #### #### w okresie od dnia 1 października 1984 roku do dnia 16 grudnia 1987 roku studiował w Akademii Rolniczej (obecnie Uniwersytet Przyrodniczy) w Lublinie, uzyskując tytuł inżyniera rolnika (zaświadczenie – k. 25 a.s.).

Jeszcze przed zakończeniem nauki w dniu 17 sierpnia 1987 roku został zatrudniony w WSK-PZL Świdnik w Świdniku na stanowisku młodszego pilota – stażysty, w pełnym wymiarze czasu pracy. Po ukończeniu stażu wstępnego z dniem 1 marca 1988 roku powierzono mu stanowisko pilota śmigłowcowego zawodowego (akta osobowe, a w szczególności umowa o pracę z dnia # sierpnia 1987 roku, wniosek o przeszeregowanie z dnia # lutego 1988 roku). Z dniem 1 lipca 1992 roku na mocy art. 231 k.p. stał się pracownikiem Lotniczego Przedsiębiorstwa Usługowego „HELISECO” spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Warszawie. Na stanowisku pilota był zatrudniony do 11 kwietnia 2001 roku, kiedy stosunek pracy został rozwiązany na mocy porozumienia stron (świadectwo pracy – k. 4-5 t. II akt ZUS).

Pracodawca wielokrotnie sporządzał #### #### zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu na drukach ZUS Rp-7 (okoliczność bezsporna).

Pierwszy dokument został sporządzony w dniu 24 października 2001 roku na podstawie kartoteki zarobkowej wnioskodawcy i podpisany przez Danutę Sapko – specjalistę controllingu wynagradzania i działającą z upoważnienia Dyrektora Finansowego PZL-Świdnik #### ####. Do chwili obecnej w aktach osobowych wnioskodawcy zachowała się jedynie kserokopia tego zaświadczenia. Dokument przedstawia wysokość zarobków wnioskodawcy w latach 1987-1992, przy czym wynagrodzenie za rok 1992 dotyczy okresu do 30 czerwca 1992 roku (akta osobowe, a w szczególności zaświadczenie Rp-7 z dnia 24 października 2001 roku).

Drugi dokument został sporządzony w dniu 15 marca 2002 roku na podstawie kartoteki zarobkowej wnioskodawcy i podpisany przez #### #### – specjalistę ds. płac. Na dokumencie znajduje się również odręczny podpis innej osoby bez pieczęci imiennej. Do chwili obecnej w aktach osobowych wnioskodawcy zachowała się jedynie kserokopia tego zaświadczenia. Dokument przedstawia wysokość zarobków wnioskodawcy w latach 1992-1998, przy czym wynagrodzenie za rok 1992 dotyczy okresu od 1 lipca 1992 roku (akta osobowe, a w szczególności zaświadczenie Rp-7 z dnia 15 marca 2002 roku).

Trzeci dokument został sporządzony w dniu 21 maja 2002 roku na podstawie kartoteki zarobkowej wnioskodawcy i podpisany przez #### #### – specjalistę controllingu wynagradzania i działającą z upoważnienia Dyrektora Finansowego PZL-Świdnik #### ####. Do chwili obecnej w aktach osobowych wnioskodawcy zachował się oryginał tego zaświadczenia. Dokument przedstawia wysokość zarobków wnioskodawcy w latach 1987-1992, przy czym wynagrodzenie za rok 1992 dotyczy okresu do 30 czerwca 1992 roku (akta osobowe, a w szczególności zaświadczenie Rp-7 z dnia 21 maja 2002 roku).

Zatrudniona w latach 1996-2014 #### #### uczestniczyła w sporządzaniu powyższych dokumentów, wypełniając tak zwaną „górkę”. Osoby zatrudnione w księgowości na podstawie dokumentacji uzupełniały dane dotyczące wynagrodzeń. Do 1998 roku była to osoba z WSK-PZL Świdnik, a potem księgowa ze spółki „HELISECO” (zeznania świadka Urszuli Koziary – k. 38v.-39 a.s.).

Czwarty dokument został sporządzony w dniu 1 października 2018 roku na podstawie kartoteki zarobkowej wnioskodawcy i podpisany przez #### #### zatrudnioną jako księgowa. Dodała adnotację, że nie dysponuje ona pieczęcią imienną. Dokument nie został podpisany przez drugą upoważnioną osobę. #### #### wykonywała obowiązki pracownicze w Warszawie, natomiast występujący o potwierdzenie wysokości zarobków prokurent spółki #### #### pracował w Świdniku. Z tego względu #### #### zaświadczenie Rp-7 wysłała do #### #### pocztą. Prokurent przez nieuwagę nie złożył swojego podpisu na tym dokumencie i nie opatrzył go pieczęcią imienną. Do chwili obecnej w aktach osobowych wnioskodawcy zachował się oryginał tego zaświadczenia za lata 1997-2001. Nadto wnioskodawca złożył do akt sprawy kopię zaświadczenia Rp-7 za lata 1987-1996 (akta osobowe, a w szczególności zaświadczenie Rp-7 z dnia 1 października 2018 roku, zeznania świadka #### #### – k. 39-39v. a.s.).

Powyższe zaświadczenia przedstawiają następujące wysokości wynagrodzeń wnioskodawcy:

	Rp-7 z 24.10.2001	Rp-7 z 15.03.2002	Rp-7 z dnia 21.05.2002	Rp-7 z dnia 1.10.2018
1987	80.244		80.244	80.244
1988	609.119		609.119	609.119
1989	2.591.638		2.591.638	2.591.638
1990	12.359.780		12.559.780	12.559.780
1991	25.937.315		25.937.315	25.937.315
1992	12.320.713	11.478.923	12.320.713	11.478.923
1993		32.166.787		32.166.787
1994		57.182.579		57.182.579
1995		7.711,62		7.711,62
1996		10.057,43		10.057,43
1997		14.155,31		14.155,31
1998		16.463,33		16.463,33
1999				21.539,56
2000				16.716,38
2001				5.371,12

Biegły sądowy z zakresu księgowości w opinii z dnia 18 października 2021 roku wskazał, że analiza danych zawartych w zaświadczeniu Rp-7 z dnia 1 października 2018 roku dotyczącego wysokości zarobków z lat od 1997 do 2001 i świadectwa pracy z dnia 11 maja 2001 roku zawartych w aktach osobowych prowadzi do wniosku, że w zakresie danych dotyczących absencji chorobowej w latach 1997 i 1998 oba dokumenty są zbieżne. W aktach sprawy karta 14 zawiera kserokopię dokumentu zawartego w aktach osobowych. W aktach osobowych brak jest analogicznego dokumentu Rp-7 jak w karcie 13 akt datowanego na dzień 1 października 2018 roku. Dokument ten zawiera dane o zarobkach za lata 1987 - 1996. Dane dotyczące wynagrodzeń są zbieżne w zakresie danych o wartości wynagrodzenia wykazanych w dokumentach Rp-7 zawartych w aktach osobowych, w Rp-7 wystawionym w dniu 21 maja 2002 roku przez WSK PZL Świdnik dokumentującym wartość wynagrodzeń z lat od 1987 do 1992 (dokument uznany przez ZUS) oraz Rp-7 z dnia 15 marca 2002 dokumentującym wartość wynagrodzeń z lat 1992 – 1998. Dodał, że w dokumencie z karty 13 akt sądowych w przypadku roku 1992, uwzględniono jedynie wynagrodzenia wykazane przez WSK PZL Świdnik, a nie ujęto wynagrodzeń uzyskanych po przejęciu do firmy „HELISECO”. Finalnie wskazał, że w aktach osobowych zawarta jest kserokopia dokumentu Rp-7 wystawionego w dniu 24 października 2001 roku przez WSK PZL Świdnik. Zawiera on dane o wynagrodzeniach za lata 1987 -1992. Dane dotyczące wynagrodzeń wykazane w tym dokumencie są tożsame z danymi o wynagrodzeniach wykazanych w Rp-7 z dnia 21 maja 2002 roku.

Mając na uwadze powtarzalność danych (wartość zarobków) dotyczących poszczególnych lat (w przypadku ich powtórzenia się) wykazanych w poszczególnych Rp-7 oraz spójność danych dotyczących absencji chorobowej wykazanych w Rp-7 i świadectwie pracy, z punktu widzenia ekonomicznego, w ocenie biegłego brak jest przesłanek ekonomicznych do kwestionowania wysokości zarobków wykazanych w poszczególnych Rp-7. Mając na uwadze wielość dokumentów do ustalenia wartości wynagrodzeń dla celu ustalenia kapitału początkowego, w opinii uwzględnił wynagrodzenia wykazane w Rp-7 zawartych w aktach osobowych, wystawionym w dniu 21 maja 2002 dokumentującym wartość wynagrodzeń z lat 1987 - 1992. oraz Rp-7 z dnia 15 marca 2002 roku dokumentującym wartość wynagrodzeń z lat 1992 - 1998 roku.

W wyniku przeprowadzonych wyliczeń ustalił, że najkorzystniejszy wskaźnik wysokości wymiaru podstawy kapitału początkowego uzyskany jest z okresu 10 kolejnych lat od 1989 do 1998 i uzyskuje wartość 96,16%. Uwzględniając 135 miesięcy okresów składkowych, 36 miesięcy okresów nieskładkowych, współczynnik proporcjonalny 48,03%, oraz okres dalszego trwania życia 209 miesięcy ustalił, że wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku wynosi 70.449,72 złotych ( opinia, k 137-140).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy w Lublinie ustalił w oparciu o powołane powyżej a zgromadzone w aktach organu rentowego oraz aktach sądowych i osobowych dokumenty.

Zebrany materiał dowodowy Sąd Okręgowy uznał za kompletny i wystarczający do poczynienia ustaleń faktycznych.

Sąd obdarzył wiarą zgromadzone dokumenty. Należy zaznaczyć że w toku postępowania przedłożono wiele zaświadczeń o zatrudnieniu i wynagrodzeniu na drukach Rp-7. Ich analiza prowadzi do wniosku, co również akcentował biegły w wywołanej w sprawie opinii, że zawarte w tych dokumentach kwoty obrazujące wysokość wynagrodzeń rocznych wnioskodawcy są takie same. Dowodzi to, że rzeczywiście, jak w nich zaznaczono, zostały sporządzone na podstawie dokumentacji pracowniczej wnioskodawcy.

Rację ma organ rentowy wskazując na uchybienia poczynione przy sporządzaniu zaświadczeń o zatrudnieniu i wynagrodzeniu. Dokument z dnia 24 października 2001 roku został podpisany przez #### #### – specjalistę controllingu wynagradzania i działającą z upoważnienia Dyrektora Finansowego PZL-Świdnik #### ####. Do chwili obecnej w aktach osobowych wnioskodawcy zachowała się jedynie kserokopia tego zaświadczenia. Dokument z dnia 15 marca 2002 roku został podpisany przez #### #### – specjalistę ds. płac, jednakże na dokumencie znajduje się również odręczny podpis innej osoby bez pieczęci imiennej. Do chwili obecnej w aktach osobowych wnioskodawcy zachowała się jedynie kserokopia tego zaświadczenia. Dokument z dnia 1 października 2018 roku został podpisany przez #### #### zatrudnioną jako księgowa, nie dysponującą pieczęcią imienną. Nie został podpisany przez drugą upoważnioną osobę. Do chwili obecnej w aktach osobowych wnioskodawcy zachował się oryginał tego zaświadczenia za lata 1997-2001 oraz kopia za lata 1987-1996.

Autentyczność dokumentów z dnia 24 października 2001 roku i 15 marca 2002 roku potwierdziła #### ####, wskazując, że częściowo samodzielnie je wypełniała oraz ze zna osoby zatrudnione w księgowości, które wypełniały je w części odnoszącej się do wysokości zarobków. Odnośnie dokumentów z dnia 1 października 2018 roku świadek #### #### - prokurent spółki „HELISECO” przekonująco wyjaśnił okoliczności podpisana tylko przez jedną osobę. Dokument ten nie miał jednak istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia, albowiem oryginał tego zaświadczenia za lata 1997-2001 obejmuje okres potwierdzony innymi zaświadczeniami, a w zakresie lat 1999-2001 nie mający znaczenia dla wysokości kapitału początkowego.

Dokument z dnia 21 maja 2002 roku został podpisany przez #### #### – specjalistę controllingu wynagradzania i działającą z upoważnienia Dyrektora Finansowego PZL-Świdnik #### #### jest w ocenie Sądu w pełni wiarygodny. Do chwili obecnej w aktach osobowych wnioskodawcy zachował się oryginał tego zaświadczenia.

Sąd uznał wywołaną w sprawie opinię biegłego sądowego #### #### za miarodajną, gdyż biegły w sposób czytelny i precyzyjny dokonał obliczeń wysokości poszczególnych wariantów kapitału początkowego wskazując przy tym dokładnie na podstawie, jakich dokumentów dokonał poszczególnych założeń i wyliczeń.

Opinia biegłego jest rzetelna, logiczna, a wnioski w sposób rzeczowy i przekonujący uzasadnione i zasługują w całości na uwzględnienie. Została ona opracowana po bezpośrednim zapoznaniu się przez biegłego z dokumentacją dotyczącą zatrudnienia skarżącego. Oceny dokumentów i stosownych wyliczeń dokonał specjalista posiadający konieczną i wystarczającą wiedzę w zakresie opiniowanego przedmiotu.

Analiza wywołanej w sprawie opinii dostarczyła tym samym Sądowi wystarczających wiadomości specjalnych niezbędnych do merytorycznego rozstrzygnięcia zarzutów zawartych w odwołaniu. W toku postępowania nie ujawniły się żadne okoliczności mogące podważyć zaufanie do wiedzy, rzetelności lub bezstronności biegłego.

W rozpoznawanej sprawie nie zachodziła potrzeba uzupełnienia materiału dowodowego, w szczególności poprzez wywołanie kolejnych opinii biegłego. Sąd ma obowiązek zasięgnięcia kolejnej opinii biegłych w sytuacji, gdy dotychczasowa opinia budzi istotne i niedające się usunąć wątpliwości. Nie można przyjmować, że Sąd obowiązany jest dopuścić dowód z kolejnych biegłych w każdym wypadku, gdy złożona opinia jest dla strony niekorzystna lub nie zgadza się z jej treścią. Potrzeba powołania innego biegłego powinna bowiem wynikać z okoliczności sprawy jeśli opinie wydane dotychczas do sprawy zawierają istotne braki, względnie też nie wyjaśnia istotnych okoliczności (wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 7 października 1998 roku, sygn. akt II UKN 248/98, OSNAPiUS Nr 20/1999, poz. 666; z dnia 2 czerwca 1998 roku, sygn. akt II UKN 88/98, OSNAPiUS Nr 11/1999, poz. 373). W tych okolicznościach Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw dalszego prowadzenia postępowania dowodowego. Co istotne, żadna ze stron, nie zgłaszała żadnych wniosków dowodowych i nie kwestionowała ustaleń biegłego.

Sąd Okręgowy dał wiarę zeznaniom świadków, jako spójnym i wzajemnie się uzupełniającym. Potwierdzili oni okoliczności sporządzenia poszczególnych zaświadczeń o zatrudnieniu i wynagrodzeniu. Nie miały jednak istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, albowiem stosownych wyliczeń biegły dokonał w oparciu o dane zawarte w zgromadzonych dokumentach.

Odwołania są zasadne.

Na wstępie rozważań wskazać należy, iż zgodnie z przepisem art. 173 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2022 roku, poz. 504), dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek ustala się kapitał początkowy. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia. Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy, to jest 1 stycznia 1999 roku.

W myśl art. 174 ust. 1 ustawy emerytalnej, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Zgodnie z ust. 2 przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:
1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6,
2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5,
3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-4 i 6-12,
w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2, czyli w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 roku.

Według art. 15 ustawy emerytalnej podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub rentę. Podstawa wymiaru może również zostać ustalona z 20 lat z całego okresu zatrudnienia przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku.

W przedmiotowej sprawie, spór pomiędzy stronami sprowadzał się do możliwości ustalenia wyższej wartości kapitału początkowego. Ostatecznie sporny w sprawie okres to lata 1992 (od 1 lipca)-1998. Okres zatrudnienia w latach 1987-1992 (do 30 czerwca) został uwzględniony przez organ rentowy w decyzji z dnia 30 czerwca 2020 roku, podobnie jak okres nauki na studiach wyższych. Należy zaznaczyć, że zasadnie Zakład Ubezpieczeń Społecznych ograniczył okres nauki do dnia 16 sierpnia 1987 roku, ponieważ jeszcze przed zakończeniem nauki, wnioskodawca od dnia 17 sierpnia 1987 roku został zatrudniony w WSK-PZL Świdnik w Świdniku na stanowisku młodszego pilota – stażysty, w pełnym wymiarze czasu pracy.

Stosownie do dyspozycji § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 roku, Nr 237, poz. 1412), środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie, którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia.

Stosownie zaś do treści § 22 cytowanego rozporządzenia jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności:
1) legitymacja ubezpieczeniowa;
2) legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia.

Jeżeli ustawa przewiduje możliwość udowodnienia zeznaniami świadków okresu składkowego, od którego zależy prawo lub wysokość świadczenia, dowód ten dopuszcza się pod warunkiem złożenia przez zainteresowanego oświadczenia w formie pisemnej lub ustnej do protokołu, że nie może przedłożyć odpowiedniego dokumentu potwierdzającego ten okres.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku obowiązuje od 23 listopada 2011 roku i ma zastosowanie do wniosków w sprawach świadczeń złożonych od daty jego wejścia w życie. Zastąpiło ono rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. z 1983 roku, Nr 10, poz. 49, ze zmianami), które dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości określało w sposób podobny. I tak zgodnie z § 20 punkt 1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość zarobku lub dochodu stanowiącego podstawę wymiaru emerytury lub renty dla pracowników były zaświadczenia zakładów pracy wystawione według wzoru ustalonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych albo legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca wpisy dotyczące okresów zatrudnienia i wysokości osiąganych zarobków. Orzeczenia Sądu Najwyższego, jakie zapadły jeszcze na gruncie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku są zgodne co do tego, że regulacja zawarta w § 20 rozporządzenia wyznacza jedynie kierunek postępowania dowodowego, natomiast nie oznacza, że wysokość uzyskiwanego uposażenia nie może być ustalona w inny sposób tak przy pomocy dostępnych pisemnych środków dowodowych, pochodzących od pracodawcy, a nawet dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość wynagrodzenia danego zainteresowanego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 roku, sygn. akt II UKN 186/97, LEX nr 32696, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2006 roku, sygn. akt I UK 179/06, LEX nr 342283).

W postępowaniu wszczętym odwołaniem od decyzji organu rentowego Sąd kieruje się bowiem regułami dowodzenia określonymi w art. 227 i n. k.p.c. nie jest zaś związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c. Sprawia to, że wysokość uzyskiwanych dochodów może być ustalana wszelkimi dostępnymi środkami dowodowymi, które Sąd uznał za celowe i pożądane. Warto w tym zakresie powołać się również na wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 11 grudnia 2017 roku (sygn. akt III AUa 1071/16, LEX nr 2423321), w którym Sąd ten stwierdził, że wprawdzie w przypadku braku dokumentacji płacowej istnieje możliwość ustalenia wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego w oparciu o dokumentację zastępczą znajdującą się w aktach osobowych, ale taką, jak umowy o pracę, angaże, w których zawarte są dane dotyczące wynagrodzenia, a i wówczas można uwzględniać tylko takie składniki, które są pewne, które były wypłacane w danym okresie stale i w określonej wysokości, a także na wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 16 lipca 2013 roku (sygn. akt III AUa 1714/12, LEX nr 1356545), w którym wskazano, że wysokości wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru świadczeń emerytalno-rentowych nie powinno się udowadniać wyłącznie zeznaniami świadków, zwłaszcza jeśli zarówno wnioskodawca, jak i świadkowie nie są w stanie konkretnie i precyzyjnie podać wysokości osiąganego przez wnioskodawcę wynagrodzenia. Wprawdzie w toku postępowania sądowego strona może dowodzić wysokości wynagrodzeń na potrzeby ustalenia wysokości podstawy wymiaru świadczenia wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w przepisach kodeksu postępowania cywilnego, zatem dowodem na tę okoliczność mogą być zarówno dokumenty dotyczące wynagradzania osób zatrudnionych w tym samym okresie, w tym samym zakładzie pracy i przy pracy tego samego rodzaju, co ubezpieczony, jak też zeznania tych osób. Powyższe nie oznacza jednak, że wykazanie konkretnych zarobków w celu obliczenia wysokości świadczenia z ubezpieczenia społecznego może być dokonywane w sposób przybliżony, jedynie na zasadzie uprawdopodobnienia.

Sąd rozstrzygnięcie oparł na wnioskach zawartych w opinii biegłego. Biegły wyliczył w sposób kategoryczny wysokość kapitału początkowego w najkorzystniejszym dla wnioskodawcy wariancie. Wyliczony wskaźnik podstawy wymiaru okazał się wyższy niż ustalony przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, jak również wyższy okazał się wyliczony przez biegłego kapitał początkowy.

Mając na względzie poczynione ustalenia faktyczne i zaprezentowaną argumentację, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 47714 § 2 k.p.c., zmienił zaskarżone decyzje i ustalił dla #### #### wysokość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 roku w wysokości 70.449,72 złotych (pkt I sentencji).

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. oraz art. 99 k.p.c., zaś ich wysokość ustalił na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2018 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2018, poz. 265, ze zmianami), zasądzając od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w Lublinie na rzecz wnioskodawcy kwotę 180 złotych (pkt II sentencji).