Przyznanie prawa do renty socjalnej i renty rodzinnej dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy

Kancelaria działając w imieniu klientki zaskarżyła decyzje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odmawiające przyznania wnioskodawczyni renty socjalnej oraz renty rodzinnej po zmarłym ojcu.

W 2020 roku zostało wydane orzeczenie lekarza orzecznika ZUS stwierdzające, że wnioskodawczyni nie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy. W wyniku odwołania klientki od orzeczenia powołano Komisję lekarską ZUS, która to orzeczeniem ustaliła iż wnioskodawczyni nie jest całkowicie niezdolna do pracy. W konsekwencji organ rentowy na postawie przedmiotowego orzeczenia Komisji lekarskiej odmówił prawa do renty rodzinnej oraz renty socjalnej.

Klientka pobierała od 2009 roku rentę socjalną i rodzinną. W 2009 lekarz orzecznik ZUS orzekł, że wnioskodawczyni jest osobą całkowicie niezdolną do pracy ze wskazaniem, że całkowita niezdolność do pracy pozostaje w związku z naruszeniem sprawności organizmu powstałym w okresie "od urodzenia do nadal". Ustalenie o całkowitej niezdolności do pracy powtarzały kolejne orzeczenia lekarza orzecznika ZUS z 2012, 2014 oraz 2017 roku, w którym uzyskała przedłużenie renty socjalnej do 2020 roku. Ponadto wnioskodawczyni uzyskała znaczny stopień niepełnosprawności w Powiatowym Zespole ds. Orzekania o Niepełnosprawności do 2023 r.

Klientka jest osobą leczącą się z powodu zespołu chorobowego wielonarządowego uwarunkowanego genetycznie, cierpi na wiele poważnych dolegliwości oraz przechodzi dalszą diagnostykę. Schorzenia przekładają się na trudności, które pomimo zgłaszania Komisji Lekarskiej ZUS w uzasadnieniu orzeczenia z 2020 roku zostały pominięte. Bogata dokumentacja medyczna oraz ustalenia specjalistów prowadzących leczenie klientki, a którzy mają najlepszą wiedzę odnośnie jej stanu zdrowia wskazują na dużą ilość schorzeń, które powodują, iż nie jest w stanie wykonywać pracy. Jest osobą niezdolną do pracy i nie można w przypadku wnioskodawczyni mówić, że może wykonywać pracę zgodnie z wykształceniem i doświadczeniem zawodowym.

Na zlecenie Sądu Okręgowego zostali powołani lekarze biegli sądowi m.in. biegły pulmonolog, neurolog i nefrolog, którzy wydali orzeczenia lekarskie i opinie o stanie zdrowia klientki. Biegły sądowy nefrolog wydał opinię o całkowitej niezdolności do pracy wnioskodawczyni z przyczyn nefrologicznych wskazując, że całkowita niezdolność do pracy pozostaje w związku z naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed ukończeniem l8 roku życia. Organ rentowy po zapoznaniu się z opinią biegłego nefrologa zgłosił zastrzeżenie do oceny trwalej, całkowitej niezdolności do pracy.

Sąd Okręgowy w Lublinie VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżone decyzje ZUS-u i przyznał klientce prawo do renty socjalnej i prawo do renty rodzinnej po zmarłym ojcu na okres trzech lat.

Dodatkowe informacje znajdują się w artykułach: Prawo do renty rodzinnej, Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Wyrok w wygranej sprawie przyznający prawo do renty socjalnej i prawo do renty rodzinnej dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy

Sygn. akt VIII U ##/21

Uzasadnienie

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie decyzją z dnia # marca 2021 r., znak: R/20/####, odmówił #### #### prawa do renty rodzinnej po zmarłym # stycznia 1994 r. ojcu #### ####.

W uzasadnieniu wskazał, że Lekarz Orzecznik ZUS orzeczeniem z dnia # listopada 2020 roku ustalił, że wnioskodawczyni nie jest całkowicie niezdolna do pracy, co podtrzymała Komisja Lekarska ZUS w dniu # grudnia 2020 r. (decyzja karta końcowa t. 1 akt ZUS).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie decyzją z dnia # marca 2021 r., znak: SOC/20/####, odmówił #### #### prawa do renty socjalnej (decyzja karta 14 t. II akt rentowych).

#### #### złożyła odwołania od powyższych decyzji, wnosząc o przyznanie jej prawa do powyższych świadczeń. Podniosła, że organ rentowy nie uwzględnił jej schorzeń wielonarządowych, związanych z uwarunkowaniami genetycznymi, w tym postępującej niewydolności nerkowej.

Wnioskodawczyni wskazała także, że do dnia # listopada 2020 roku pobierała tak rentę rodzinną, jak i socjalną, zaś prawo do tych świadczeń zostało jej przedłużone do dnia # lutego 2021 roku. Wnioskodawczyni powołała się również na orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności (odwołania od decyzji k. 4-7 i k. 21-24).

Sprawy z odwołań wnioskodawczyni zostały połączone przez Sąd do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia (postanowienie k. 35).

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie, argumentując jak w decyzjach (odpowiedzi na odwołania k. 11-12, k. 30-30v).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

#### #### urodziła się # lipca 1991 roku.

Od # stycznia 1994 r. pobierała rentę rodzinną, po zmarłym ojcu – #### #### (decyzja k. 6 w aktach rentowych t. I), a następnie rentę socjalną w zbiegu z rodzinną od # listopada 2009 roku (decyzja k. 14, t. II akt rentowych).

Ostatnio świadczenia te przysługiwały jej do dnia # listopada 2020 r. (ostatnia decyzja karta nienumerowana w t. II akt rentowych, z dnia # grudnia 2017 r.)

W dniu # listopada 2020 r. wnioskodawczyni złożyła wnioski o dalsze przyznanie świadczeń (wniosek w t. II akt rentowych karta nienumerowana, wniosek o rentę rodzinną k. 1 w aktach ZUS t. 1). Organ rentowy z urzędu przedłużył czas wypłaty świadczeń do # lutego 2021 roku, na podstawie art. 15zc ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r., poz. 374, ze zm.). Następnie wdrożył postępowania orzecznicze, co do wniosków z # listopada 2020 roku.

W toku postępowania orzeczniczego w organie rentowym stwierdzono, że wnioskodawczyni, po # listopada 2020 roku, nie jest całkowicie niezdolna do pracy. Na podstawie orzeczeń Komisji Lekarskiej ZUS organ rentowy wydał zaskarżone decyzje odmowne.

##### usunięty opis stanu zdrowia #####

Z uwagi na stan nerek wnioskodawczyni jest osobą całkowicie niezdolną do pracy, które to schorzenie jest „leczone” od 2009 roku (choć istniało już od urodzenia, biopsja nerki potwierdziła rodzaj schorzenia w czerwcu 2009 r.). Choroba nerek, genetycznie uwarunkowana doprowadziła także do całkowitej niezdolności do pracy wnioskodawczyni z przyczyn kardiologicznych, diabetologicznych. Wnioskodawczyni choruje bowiem na ##### usunięte schorzenia #####. Jednocześnie, niestety z upływem czasu funkcja nerek będzie się pogarszać, aż do schyłkowej niewydolności nerek i wówczas spowoduje to konieczność nerkozastępczego leczenia (włącznie z przeszczepem nerek).

Wszystko to łącznie czyni wnioskodawczynię niezdolną całkowicie do pracy, która to niezdolność powstała we wczesnym dzieciństwie.

Ostatecznie należy stwierdzić, że całkowita niezdolność do pracy wnioskodawczyni będzie istniała w okresie co najmniej 3 lat.

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił na podstawie dowodów z opinii biegłych sądowych lekarzy, a także na podstawie dokumentów.

Sąd w całości podzielił opinie wszystkich biegłych powołanych w sprawie (opinia nefrologa k. 56-58, 66-68, pulmonologa k. 62, neurologa k. 63-65, kardiologa i diabetologa k. 98-101, uzupełniająca nefrologa k. 121-122 oraz k. 139).

Biegli w sposób szczegółowy, po dokonaniu analizy dokumentacji medycznej wnioskodawczyni oraz zbadaniu jej orzekli całkowitą niezdolność do pracy (biegły z zakresu nefrologii, kardiologii i diabetologii).

Biegła nefrolog wyraziła nadzieję, że postęp medycyny może przyczynić się do poprawy stanu wnioskodawczyni, jednak nie jest wiadome, kiedy to nastąpi. Zważywszy jednak na zastrzeżenia organu rentowego, co do wstępnego ustalenia, że niezdolność ma charakter stały, uznała, że wskazanym będzie przyjęcie okresu niezdolności w tym zakresie na poziomie trzech lat (k. 139).

Wnioski z przedłożonych opinii są więc rzetelne, logiczne i konsekwentne, a przez to pozwalają na ocenę stanu zdrowia wnioskodawczyni w odniesieniu do dochodzonego świadczenia. Wszystkie opinie są jednoznaczne i nie wskazują na żadne okoliczności, które mogłyby nasuwać wątpliwości, co do braku niezdolności do pracy wnioskodawczyni.

Opinie nie były kwestionowane przez wnioskodawczynię.

Początkowo organ rentowy składał zastrzeżenia do opinii nefrologa, jednak po złożeniu opinii przez biegłą kardiolog i diabetolog w zestawieniu z opinią nefrologa nie zgłosił zastrzeżeń do opinii, włącznie z ustalonym trzyletnim okresem przewidywanej całkowitej niezdolności do pracy (k. 148). Organ rentowy wnioskował wręcz o ustalenie całkowitej niezdolności do pracy okresowo (k. 132, załącznik do pisma procesowego z 5 maja 2022 r. – k. 131).

Jednocześnie organ rentowy wskazywał, że wnioskodawczyni okresowo pozostawała w zatrudnieniu na stanowisku kasjerki, co powodowało, że ZUS nie uznał jej całkowitej niezdolności do pracy.

Pozostałe dowody zgromadzone w sprawie, w szczególności dokumentacja lekarska, także zasługują na obdarzenie wiarą. Są to dokumenty sporządzone przez poszczególne placówki medyczne odzwierciedlające przebieg procesu leczenia ubezpieczonej, który opisany został w opiniach. Dokumenty te nie budziły wątpliwości Sądu, a ich prawdziwość nie była kwestionowana przez strony.

Wobec ustalenia, w istocie nie kwestionowanego, stanu całkowitej niezdolności do pracy wnioskodawczyni i okresu jej trwania, co również nie było kwestionowane, także przez pełnomocnika wnioskodawczyni, mając na uwadze fakt, iż wnioskodawczyni przed otrzymaniem odmownych decyzji w sprawie świadczeń, których dotyczy niniejsza sprawa, obydwa świadczenia pobierała w związku z wówczas nie kwestionowaną całkowitą niezdolnością do pracy, Sąd pominął wniosek dowodowy, zgłoszony przez pozwanego w piśmie z dnia 5 maja 2022 r. (k.131v) o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu medycyny pracy, bowiem zdaniem Sądu wniosek ten niezasadnie wydłużyłby postępowanie, gdy tymczasem przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe, którego wyniki ostatecznie nie były kwestionowane przez żadną ze stron, dawały wystarczającą podstawę do wydania rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania są zasadne.

Jak stanowi art. 65 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022 r., poz. 504, ze zm., zwana dalej ustawą emerytalną) renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń (ust. 1). Przy ocenie prawa do renty przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy (ust. 2).

Stosownie do art. 67 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej do renty rodzinnej uprawnione są dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione zmarłego, przy czym przesłanki uprawniające do świadczenia zostały wskazane w art. 68 ust. 1 ustawy. Zgodnie z jego treścią dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:
1) do ukończenia 16 lat;
2) do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo
3) bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.

Jak stanowi z kolei art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 roku o rencie socjalnej (Dz. U. z 2022 r., poz. 240) renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem 18. roku życia. W myśl art. 5 powołanej ustawy ustalenie całkowitej niezdolności do pracy dokonywane jest na zasadach i w trybie określonym w ustawie emerytalnej, a stosownie do art. 15 ustawy w sprawach w niej nieuregulowanych stosuje się odpowiednio, m.in. art. 12-14 ustawy emerytalnej. Definicję całkowitej niezdolności do pracy zawiera art. 12 ust. 2 ustawy emerytalnej, zgodnie z którym całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Dokonując oceny stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowań co do odzyskania zdolności do pracy zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy emerytalnej uwzględnia się stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, a także możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

Nie ulega wątpliwości, gdyż to było w sprawie bezsporne, wnioskodawczyni nabyła prawo do renty rodzinnej po swoim ojcu #### #### i na skutek tego, wobec jej całkowitej niezdolności do pracy, organ rentowy przyznał jej to świadczenie już od 1994 r. i wypłacał do # lutego 2021 r. Renta była przyznana na okres do # listopada 2020 r., jednak na skutek sytuacji pandemicznej przedłużono jej wypłatę do końca lutego 2021 r. Jednocześnie jednak już w dniu # listopada 2020 r. wnioskodawczyni złożyła wniosek o przyznanie jej świadczenia na dalszy okres. Dotyczyło to zarówno pobieranej renty rodzinnej, jak i renty socjalnej. Obydwa te świadczenia otrzymywała do końca lutego 2021 roku.

Istota sporu w sprawie niniejszej, tak o prawo do renty rodzinnej, jak i socjalnej było zatem to, czy wnioskodawczyni po # listopada 2020 r. jest nadal całkowicie niezdolna do pracy.

W rozpatrywanej sprawie spór sprowadzał się zatem do ustalenia, czy wnioskodawczyni jest całkowicie niezdolna do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem przez nią 18. roku życia.

Kluczowe ustalenia w sprawie zostały poczynione na podstawie opinii biegłych sądowych powołanych w trybie art. 278 § 1 k.p.c. W sprawie niniejszej, w której wynik zależny jest od dokonania oceny stanu zdrowia, w tym rodzaju występujących schorzeń, stopnia ich zaawansowania, nasilenia związanych z nimi dolegliwości, a także rokowań co do możliwości odzyskania zdolności do pracy, opinia biegłych dostarcza sądowi niezbędnej wiedzy specjalistycznej koniecznej do rozstrzygnięcia sprawy. Kierując się tym Sąd ustalił, że stan zdrowia wnioskodawczyni sprowadza na nią całkowitą niezdolność do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem przez nią 18. roku życia na okres dalszych 3 lat, w związku z tym, zważywszy, że nie było wątpliwości odnośnie innych przesłanek nabycia prawa do wskazanych świadczeń, wnioskodawczyni spełnia przesłanki do nabycia prawa do renty rodzinnej i renty socjalnej w dalszym ciągu.

Prawo do świadczeń przyznano od # marca 2021 roku na okres trzech lat, bowiem wniosek o świadczenia wnioskodawczyni złożyła w dniu # listopada 2020 roku, ale świadczenia wypłacono jej do dnia # lutego 2021 roku.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy w Lublinie, na podstawie powołanych przepisów oraz art. 477¹⁴ § 2 k.p.c., orzekł jak w sentencji wyroku.